مدیرگروه روان‌شناسی و مشاوره وزارت ورزش و جوانان:
۵ سال اول زندگی مشترک را جدی بگیرید
مطالعات انجام‌شده در حوزه جوانان نشان می‌دهد کسانی که زندگی خود را با حداقل‌ها آغاز می‌کنند به‌مراتب زندگی آرام‌تری دارند.
گفت‌وگو با نجابتیان، مدیرگروه روان‌شناسی و مشاوره وزارت ورزش و جوانان را از نظر می‌گذرانید.
شرایط ازدواج برای جوانان آنقدر سخت‌شده است که به نظر می‌رسد بسیاری از مدیران توجه به تسهیل شرایط ازدواج را فراموش کرده‌اند. در وزارت ورزش و جوانان چه اقداماتی برای رواج ازدواج آسان داشته‌اید؟
از ابتدای راه‌اندازی وزارت ورزش و جوانان، حوزه‌های فعال بخش جوانان وزارتخانه، برنامه‌هایی را برای ترویج ازدواج آسان داشته‌اند و ما هم در حوزه مشاوره سعی کرده‌ایم راهنمایی‌هایی را به زوج‌های جوان ارائه دهیم تا زندگی را سخت نگیرند. ضمن اینکه برخی از این خدمات برای بعضی از اقشار کم‌برخوردار رایگان است.
اصلی‌ترین موانع ازدواج آسان چیست؟
بدون شک نمی‌توان منکر اهمیت مسائل مالی در مقوله ازدواج شد، اما در بسیاری از مواقع این خانواده‌ها هستند که با سختگیری‌هایی که انجام می‌دهند مانع از ازدواج آسان جوانان می‌شوند. این سختگیری‌ها از نحوه برگزاری مراسم ازدواج گرفته تا کیفیت جهیزیه و مکان زندگی مشترک جوانان ادامه دارد و باعث می‌شود دختر و پسر‌های جوان از آغاز زندگی مشترک سر باز بزنند.
مطالعات انجام‌شده در حوزه جوانان نشان می‌دهد کسانی که زندگی خود را با حداقل‌ها آغاز می‌کنند به‌مراتب زندگی آرام‌تری دارند چرا که رضایت این افراد از زندگی بیش از گروه‌هایی است که حاضر به ازدواج آسان نیستند. سرآغاز بسیاری از مشکلات زوج‌های جوان سنگ‌اندازی‌های ریز و درشت خانواده‌هاست. علاوه بر آن رسوماتی که برخی از خانواده‌ها دارند اجازه نمی‌دهد یک زوج جوان زندگی آسانی را در کنار یکدیگر تجربه کنند.
چه عواملی در ازدواج آسان یک زوج جوان تاثیرگذار هستند؟
پبدون شک در ازدواج آسان، عوامل مختلفی دخیل هستند. بخشی از این عوامل به خانواده‌ها، بخشی به خود جوانان و مهم‌ترین آن‌ها به دولت‌ها بستگی دارند. اگر دولت تسهیلات کافی در اختیار جوانان قرار دهد، تعداد بیشتری از جوان‌ها برای شروع زندگی مشترک خود برنامه‌ریزی می‌کنند و به این ترتیب آمار ازدواج در کشور افزایش پیدا می‌کند.
براساس آمار‌های ارائه‌شده بیشترین میزان طلاق در پنج‌سال نخست زندگی اتفاق می‌افتد. علت این امر چیست؟
بدون شک پنج‌سال نخست زندگی زوج‌ها حساس‌ترین زمان زندگی آن‌ها در کنار یکدیگر است و آمار‌ها نشان می‌دهد متاسفانه بیشترین طلاق‌ها در این دوران ثبت می‌شود و علت این اتفاق هم آن است که دختر و پسر جوان شناخت کافی از یکدیگر ندارند و رسیدن به شناخت کافی، بسیار زمان‌بر است. دختر و پسر هر خانواده و با فرهنگ‌های جدا پا به زندگی مشترک می‌گذارند و وقتی زیر یک سقف می‌روند نیازمند زمان هستند تا یکدیگر را بشناسند.
مشاوره‌های پیش از ازدواج در کاهش آمار‌های طلاق موثر است برای ارائه این خدمات چه برنامه‌ای دارید؟
مشاوره‌های پیش از ازدواج بسیار مهم هستند و باید همه زوج‌ها از این مشاوره‌ها بهره‌مند شوند. روان‌شناسان در مشاوره‌های پیش از ازدواج به شناسایی نقاط‌ضعف و قوت دختران و پسران اقدام می‌کنند و پس از تعیین ویژگی‌های شخصیتی زوجین، راهکار‌هایی را به آن‌ها ارائه می‌دهند؛ راهکار‌هایی که در بسیاری از مواقع سبب بهبود کیفیت زندگی دو فردی می‌شود که در ابتدای مسیر زندگی مشترک بوده و قرار است سالها در کنار یکدیگر زندگی کنند. یک روان‌شناس در مشاوره پیش از ازدواج، زندگی گذشته دختر و پسر مراجعه‌کننده را بررسی می‌کنند و این باعث می‌شود زوج‌های جوان با یکدیگر بیشتر آشنا شده و شناخت نسبی از یکدیگر پیدا کنند.
وزارت ورزش و جوانان در سراسر کشور چه تعداد مرکز مشاوره دارد و نحوه فعالیت این مراکز به چه صورتی است؟
تاکنون تعداد ۴۲۰مرکز تخصصی مشاوره ازدواج و خانواده در استان‌های مختلف کشور راه‌اندازی شده که از این تعداد ۱۴۵مرکز در استان تهران قرار دارد و شهروندان همه استان‌های کشور به این مراکز تخصصی دسترسی دارند.
وزارت ورزش و جوانان مراکز تخصصی مشاوره ازدواج و خانواده را در سراسر کشور راه‌اندازی کرده و این‌ها تنها مراکزی هستند که به‌صورت کاملا تخصصی در حوزه ازدواج فعالیت می‌کنند. مراکز مشاوره ازدواج و خانواده وزارت ورزش و جوانان با همکاری سازمان نظام روان‌شناسی راه اندازی شده‌اند و فعالیت آن‌ها به صورت دقیق رصد می‌شود.
بسیاری از جوانان از هزینه‌های بالای خدمات مشاوره گلایه دارند. هزینه مشاوره در این مراکز چقدر است؟
هزینه‌ای که در این مراکز از زوج‌های جوان گرفته می‌شود در کلانشهر‌ها و شهر‌های کوچک متفاوت است، اما مبالغ به گونه‌ای تعیین شده‌اند تا همه اقشار بتوانند از خدمات مشاوره بهره‌مند شوند. هزینه‌ای که از هر زوج برای هر جلسه مشاوره که مدت زمان آن ۵۰دقیقه است گرفته می‌شود ۱۸۰تا۲۵۰هزار تومان است و این رقم دریافتی مطابق با تعرفه اعلامی از سوی سازمان نظام روان‌شناسی است.
آیا برنامه‌ای دارید تا جوان‌هایی که از نظر مالی در شرایط مناسبی نیستند هم بتوانند از خدمات مشاوره بهره‌مند شوند؟
در قالب طرح کمک به جوانان در آستانه ازدواج به زوج‌های جوانی که از توانایی مالی بالایی برخوردار نیستند، مشاوره‌های پیش از ازدواج به‌صورت رایگان ارائه می‌شود. وزارت ورزش و جوانان هر سال در بودجه خود برای این بخش اعتبارات ویژه‌ای در نظر می‌گیرد تا هیچ جوانی پیش از ازدواج به دلیل مسائل مالی از دریافت مشاوره سر باز نزند. در مناطق حاشیه‌نشین کشور و شهر‌های کم‌برخوردار مشاوره‌ها به‌صورت رایگان ارائه می‌شود ضمن اینکه جوانان ساکن در کلانشهر‌ها نیز اگر بخواهند از این مشاوره‌های رایگان بهره‌مند شوند باید به ادارات ورزش و جوانان استان خود مراجعه‌کرده و از طریق این ادارات کل، نام‌نویسی کنند تا به‌صورت رایگان مشمول دریافت مشاوره‌های پیش از ازدواج شوند.
مشاوره‌های رایگان ارائه‌شده چند جلسه است و آیا تفاوتی در نوع مشاوره‌ها وجود دارد؟
هیچ تفاوتی میان نوع مشاوره‌های رایگان و سایر مشاوره‌ها وجود ندارد و تعداد جلسات مشاوره‌های رایگان نیز بنا به تشخیص روان‌شناس تعیین می‌شود، اما کف آن سه جلسه و سقف آن پنج جلسه در نظر گرفته شده است. مشاور پس از صحبت با دختر و پسر جوان متقاضی ازدواج مشخص می‌کند که این افراد برای آغاز زندگی خود به چند جلسه مشاوره نیاز دارند.
برخی از مشاوران پیش از آنکه وضعیت زوجین را بررسی کنند به گرفتن تست ازدواج اقدام می‌کنند و به این شکل به جوانان هزینه انجام چنین تست‌هایی را تحمیل می‌کنند. آیا گرفتن این تست‌ها از تمام زوجین لازم است؟
وزارت ورزش و جوانان به‌شدت مخالف دریافت هزینه‌های بالا برای تست‌های ازدواج است. تاکید ما این است که در مرحله نخست باید شرایط جوانان از سوی روان‌شناسان بررسی شود و اگر ابهام اساسی در وضعیت آن‌ها وجود داشت آنگاه به دریافت تست‌های ازدواج اقدام شود.
زوج‌های جوان باید بدانند که اگر فرد مشاور، پیش از انجام جلسات مشاوره ازدواج از آن‌ها تست ازدواج بگیرد مرتکب اقدام غیرقانونی شده و آن‌ها می‌توانند مشاور خود را تغییر دهند.
آیا در وزارت ورزش و جوانان مساله بحران سالمندی جدی گرفته می‌شود؟
یکی از دغدغه‌های جدی در تمام جوامع بشری، مقوله جوانی جمعیت است. جمعیت جوان به‌عنوان یکی از مولفه‌های قدرت در کشور‌ها مطرح بوده و جامعه‌ای که با پیری مواجه است، مشکلات زیادی را تجربه می‌کند. در ایران هم در سال‌های گذشته مدام هشدار‌هایی درباره کاهش زاد و ولد و پیرشدن جمعیت ارائه‌شده و تمام دستگاه‌های متولی در این حوزه ازجمله وزارت ورزش و جوانان باید ورود جدی‌تری به موضوع داشته باشند.
در سال‌های اخیر حتی زوج‌هایی که از نظر شرایط مالی در وضعیت مطلوبی قرار دارند نیز تمایلی به فرزندآوری ندارند درخصوص چرایی این مساله آیا تحقیق کرده‌اید و برای رفع این نگرانی برنامه‌ای دارید؟
بررسی‌ها در مراکز مشاوره نشان می‌دهد زنان و مردان زیادی هستند که از نظر اقتصادی در شرایط مطلوبی بوده، اما به‌هیچ‌وجه حاضر به فرزندآوری نیستند و سرانه فرزندآوری در میان قشر برخوردار به نسبت اقشار کمتر برخوردار پایین‌تر است. این خانواده‌ها اصلی‌ترین دلیل خود را برای عدم فرزندآوری از بین نرفتن حس فردیتی که دارند، اعلام می‌کنند. آن‌ها نمی‌خواهند با داشتن فرزند آزادی‌هایشان کمتر شود و به همین دلیل با وجود داشتن شرایط اقتصادی مطلوب کمتر تمایل دارند صاحب فرزند شوند. تغییر این شرایط نیاز به فرهنگسازی دارد و تمام دستگاه‌های متولی در حوزه جوانان و خانواده باید در این زمینه ورود پیدا کنند.
منبع: جام جم
