یک روز آرام بهاری را ۶۶ میلیون سال پیش در داکوتای شمالی امروزی تصور کنید. شاید یک Triceratops زیر نور خورشید دراز کشیده باشد، در حالی که در رودخانه، پارو ماهی در آب شیرین، با دهان باز  در حال جستجوی پلانکتون است. چند ثانیه بعد، دیواره ای از آب به ارتفاع ۱۰ متر (۳۳ فوت) از شرق سرازیر می شود و سپس گوی های شیشه ای از آسمان شروع به باریدن می کنند — برخی از آنها همان طور که با رودخانه برخورد می کنند، در آتش می سوزند.

بیشتربخوانید

• چرا دایناسور‌ها منقرض شدند، اما پرندگان زنده ماندند؟

این می‌توانست آخرین لحظات دوران دایناسورها باشد، زمانی که یک سیارک به اندازه یک شهر به اقیانوس کم عمق شبه جزیره یوکاتان مکزیک برخورد کرد و سه چهارم از همه گونه‌های روی زمین را از بین برد. بر اساس یک مطالعه جدید بر روی ماهی های فسیل شده که در سایت فسیلی تانیس داکوتای شمالی پیدا شده اند، این سیارک در بهار با زمین برخورد کرده است.

زمان وقوع این برخورد، حداقل برای نیمکره شمالی، در مرحله حساسی از چرخه زندگی بیولوژیکی بسیاری از گیاهان و جانوران به شمار می رفت. ملانی دورینگ (Melanie During)، دانشجوی دکترا در دانشگاه اوپسالا در سوئد، نویسنده اصلی مطالعه جدیدی است که منتشر شد، او گفت: این نتیجه به دست آمده احتمالاً اتفاقی که قبلاً یک فاجعه بود را فاجعه بارتر کرده است.

او در یک نشست خبری گفت: “من فکر می‌کنم بهار گروه بزرگی از موجودات زنده در دوره کرتاسه (حیوانات و گیاهان) را در یک نقطه بسیار آسیب‌پذیر قرار می‌دهد، زیرا آنها بیرون دنبال غذا بودند، از فرزندانشان مراقبت می‌کردند و سعی می‌کردند پس از زمستان سخت،  کمی غذا جمع‌آوری کنند.

در مقابل، محققان گفتند که اکوسیستم‌های نیمکره جنوبی، جایی که محل سقوط سیارک با زمین بود، تقریباً دو برابر سریع‌تر از اکوسیستم‌های نیمکره شمالی به عقب برگشته‌اند.

چگونه محققان موفق شدند فصلی را که سیارک در آن برخورد کرده است را مشخص کنند؟

حتی با وجود اینکه دایناسورها این منطقه ۳۰۰۰ کیلومتر (۱۸۶۴ مایل) از محل برخورد سیارک فاصله داشتند، استخوان‌های ماهی پارویی و ماهیان خاویاری که در صخره‌ای در سایت تانیس در Hell Creek Formation باقی مانده اند، نتایجی منحصربه‌فرد از آنچه که شاید مهم‌ترین رویداد در تاریخ زندگی بشر بوده است را ارائه می‌دهند.

این ماهی که طول آن تا یک متر (۳ فوت) می‌رسید، بلافاصله پس از برخورد سیارک به شکلی دراماتیک  زنده به گور شده و به دلیل حجم عظیمی از آب آزاد شده در اثر برخورد سیارک با زمین، از طریق رسوبات جابجا شده است. بر خلاف سونامی، که ممکن است ساعت‌ها طول بکشد تا پس از زلزله از دریا به خشکی برسد، این آب‌های متحرک که به عنوان سیچه شناخته می‌شوند، بلافاصله پس از برخورد سیارک عظیم به دریا رسیدند.

محققان مطمئن هستند که این ماهی نه در نتیجه آتش‌سوزی‌های عظیم جنگلی یا زمستان هسته‌ای که در روزها و ماه‌های بعد آمد  بلکه در عرض یک ساعت پس از برخورد سیارک مرده است. این اطمینان به این دلیل است که «گوی  های ضربه‌ای» – تکه‌های کوچک سنگ مذاب که  به فضا پرتاب می‌شوند و در آنجا به ماده‌ای شبیه شیشه تبدیل می‌شوند – در آبشش ماهی‌ها پیدا شدند.

دورینگ گفت: «این گوی‌های شیشه ای، به فضا پرتاب شدند و حتی ممکن است برخی از آنها دور ماه چرخیده باشند و سپس دوباره روی زمین باریده‌ باشند»

او در مورد مکان فسیل ها گفت: “این ذخایر به معنای واقعی کلمه شبیه یک تصادف اتومبیل است که در جای خود منجمد شده است. به نظر می رسد خشن ترین چیزی است که تا به حال دیده ام که البته در شرایط بکری حفظ شده اند.”

علاوه بر این، این ماهی درست در زیر لایه ای از سنگ به نام ناهنجاری ایریدیوم، که غنی از عنصر متراکم رایج در سیارک ها و نادر در زمین است، پیدا شد. این ویژگی برای اولین بار بیش از سه دهه پیش برخورد سیارک را برای زمین شناسان آشکار شد. اسکلت‌های فسیل‌شده ماهی‌ها، کمی شبیه حلقه‌های درختان، دفترچه‌ای از رشد جانوران را از زمان رشد آنها از هنگام جنینی تا زمان مرگ نابهنگامشان حفظ می‌کنند. تجزیه و تحلیل برش های نازک استخوان – و همچنین توزیع، شکل و اندازه سلول های استخوانی، که با فصول سال نیز در نوسان است – نشان داد که آنها در بهار مرده اند.

سوابق ایزوتوپی ماهی ها حاکی از آن است که رشد سالانه ماهی، که مصادف با اوج در دسترس بودن طعمه آن در تابستان است، هنوز به دست نیامده است. مطالعه گسترده‌تر دیگری که در سال گذشته در مورد همان مکان منتشر شد نیز به یک چارچوب زمانی مشابه بهار اشاره کرد، در حالی که یک مطالعه قدیمی‌تر در سال ۱۹۹۱ روی برگ‌های فسیلی نشان داده بود که این اتفاق در ژوئن رخ داده است.

دورینگ فکر می‌کند که برخورد سیارک احتمالاً در آوریل اتفاق افتاده است، اما برای پاسخ قطعی به تحقیقات بیشتری نیاز است.

آلفیو الساندرو کیارنزا، محقق فوق دکترا و دیرینه شناس در دانشگاه د ویگو در اسپانیا، که در این مطالعه شرکت نداشت، گفت که این نوع تحقیقات برای دیرینه شناسان بسیار ارزشمند است. سایت تانیس می تواند نگاه بهتری برای درک این انقراض دسته جمعی ارائه دهد: از آنجایی که ما دیرینه شناسان باید با تفکیک زمانی بسیار طولانی سر و کار داشته باشیم، داشتن فرصتی برای تجزیه و تحلیل یک عکس از یک رویداد زمین شناسی می تواند درک ما را از این رویداد محوری و مهم در تاریخ سیاره زمین بهبود بخشد.

منبع: روزیاتو