در میز اقتصادی امروز به بررسی یکپارچه سازی حساب‌های دولتی نزد خزانه داری کل کشور و بانک مرکزی پرداختیم که دیروز آخرین مهلت ثبت دستگاه‌ها در خزانه داری کشور بود. برای تشریح این موضوع به گفتگو با آقای برزوزاده مدیر خزانه داری وزارت اقتصاد و دارایی ، آقای بیت عفری از دیوان محاسبات و آقای شجاعی ریاست کمیسیون اصل ۹۰ پرداختیم.

وضعیت خزانه داری به چه صورت است؟

برزوزاده: خزانه داری سال ۱۴۰۰ را به خوبی به پایان رسانده است و طبق قانون بودجه تمامی منابع وارد خزانه شده است، در راستای ماده ۱۰۱ قانون محاسبات خزانه داری باید تمامی دستگاهها  اطلاعاتش را تا پایان ۲۱ اسفند ارائه کند.

وجود حساب در خزانه چه مزیت‌هایی دارد؟

برزوزاده : هدف از حساب واحد نزد خزانه اصلاح حساب مالی در دولت است و ایجاد حساب نزد خزانه ، یک اکوسیستم مالی است. اگر بخواهیم سیسیتم یکپارچه‌ای را طراحی کنیم که در آن هزینه‌ها و درآمد‌های دولت شفاف باشد راهی جز ایجاد حساب خزانه نیست. مدیریت بودجه و پاسخگویی عمومی به وسیله حساب خزانه امکان پذیر است.
 
آیا وضعیت مالی دولت دارای بی نظم است؟

برزوزاده : دولت از نظر خزانه‌ای دارای نظم است، اما ایجاد حساب خزانه این نظم را تکمیل می‌کند. از سال ۱۳۶۶ هم زمان با تصویب قانون محاسبات اقدام به استاندارد سازی کرده ایم که هر دستگاه می‌تواند چند حساب  داشته باشد. در سال ۱۴۰۱ این امر نهایی می‌شود. در دستگاه دولت انضباط به صورت مطلوبی نیست.

وضعیت اجرای حساب های خزانه به چه صورت است؟

 بیت عفری : در اصل ۵۳ قانون اساسی گفته شده که کلیه درآمد‌های دولت باید در خزانه داری متمرکز شود و پرداخت‌ها در حدود قوانین و مقررات صورت بگیرد. در سال ۱۳۹۶ تاکید قانون گذار بر این موضوع بود که ماده ۱۷ برنامه ششم توسعه برای سرعت و دقت در گردش مالی  عملیاتی شود، همچنین در ماده ۲۰ قانون احکام برنامه‌های توسعه نیز آمده که تمامی دستگاه‌های دولتی باید حساب خزانه داشته باشند.

گزارش بودجه در وضعیت فعلی به چه صورت است؟

 بیت عفری : در سال ۱۳۹۸ با تاکید رهبری بحث اصلاح ساختار بودجه مطرح شد و مجلس نیز در ۱۳ بند، اصلاح بودجه را مصوب کرد. تبصره ۱۹ و تبصره‌های ۲۰ اصلاح ساختار بودجه به ایجاد حساب دستگاه‌های دولتی در خزانه اشاره دارد. برای حساب‌های فرعی قانون گذار مهلت داد، اما در سال ۱۴۰۱ بحث ذی نفع نهایی و ممنوعیت حساب‌های فرعی را تسریع کرده ایم.
از علت‌های عدم تحقق این طرح به آماده نبودن زیر ساخت‌ها باید اشاره کنیم. در سال ۱۳۹۹،  ۳۵۰ دستگاه حساب خزانه افتتاح نکرده اند و ۵۲۰ دستگاه حساب های فرعی شان  را مسدود نکرده اند. این فرآیند رسیدگی بعد از ارائه بودجه به دادسرا  در دیوان محاسبات صورت می‌گیرد.

آیا برخوردی با دستگاه‌های دولتی که در خزانه حساب باز نمی‌کنند می‌شود؟

 بیت عفری : توبیخ کتبی متناسب و انفصال موقت و دائم وجود دارد، ولی هیچ اتفاقی خارج از دیوان نمی‌اُفتد.

دلیل عدم تمایل دستگاه‌ها برای ایجاد حساب‌ها چیست؟

 شجاعی : پارسال شکایتی را ردیافت کرده ایم و یکی از شرکت‌های پالایش و پخش شرکت‌های نفتی حسابش را نزد بانک مرکزی ثبت نکرده و سایر حساب‌های خودش رانیز مسدود نکرده است. بانک مرکزی ادعا کرد که تکلیفی را مبنی بر اینکه حساب‌ها نزد ما داشته باشند نداریم ما نامه‌ای زده ایم که میزان تسهیلات این شرکت را به ما دهند؛ و شرکت پخش و پالایش تسهلات ۳۰ هزار میلیارد تومانی دریافت کرده است.

هدف از ایجاد حساب جلوگیری از سوء استفاده های مالی است. به عنوان مثال گاهی ممکن است تسهیلات توسط میزان دریافت شود و الزاما تسهیلات داده شده در راستا اشخاص باشد نه منفعت ملی که با ایجاد حساب نزد بانک مرکزی از این نوع سوء استفاده ها جلوگیری می شود.
دستگاه‌های اجرایی کوتاهی غیر قابل بخشش دارند و دستگاه‌های نظارتی مانند دیوان ومحاسبات ورود غیر موثر داشته اند و  اقدامات که تا به الان صورت گرفته کافی نیست.

چرا تا به الان اقدامات دیوان محاسبات کافی نیست؟

 بیت عفری : در سال‌های گذشته در رابطه با اجرای حساب توسط دستگاه‌های اجرایی قانون‌ بودجه سنواتی وجود داشته است. بنابراین کم کاری دستگاه ها اجرایی و ضعف در قوانین از علت‌های عدم درست اجرا این قانون است.

برزوزاده: عمده نگرانی‌های ما بر سر حساب‌های فرعی است و علت اصلی تاخیر افتادن مشکل در  قوانین است. در سال ۱۴۰۱ هیچ توجیهی را نمی‌پذیریم و تمام حساب‌های چه فرعی و چه اصلی  مبنی کار دیوان محاسبات قرار می گیرد.

ضعفی در قوانین وجود دارد؟

شجاعی: ۱۰ درصد از این تاخیر به نقض قانون بازمی گردد و این تاخیر قابل توجیه نیست. دستگاه‌های اجرایی تخلف در اجرای قانون دارند.

چرا حساب‌های خود را وارد خزانه نکرده اید؟

آقای مومنی مدیر عامل شرکت پخش و پالایش: از سال ۸۹ باید دو نوع حساب نزد بانک مرکزی ایجاد می‌کردیم یکی حساب متمرکز و نوع دیگر حساب‌های پرداخت بود که ما هر دو را ایجاد کرده ایم.  ما از  ابتدا اعلام آمادگی کرده ایم و ۳۰ جلسه با بانک مرکزی برگزاری کرده ایم، اما زیر ساخت‌های بانک مرکزی آماده نبود. شرکت ما ۳۰ هزار میلیارد تومان و ۶ میلیارد یورو به علت طرح احداث پالایش‌های کشور تسهیلات دریافت کرده است.