دانش بنیان شدن صنایع دفاعی ایران و اتکا به قوای داخلی باعث شده که توانمندی موشکی ایران در سه دهه گذشته به شدت ارتقا پیدا کند.

در آخرین نمونه، سامانه دفاع موشکی فتح ۳۶۰ قبل از رونمایی در مراسم امسال روز ارتش با ۶ پرتابگر در اختیار نیروی های دریایی و زمینی سپاه پاسداران قرار گرفته بود برحسب نیاز ارتش جمهوری اسلامی ایران با ۳ پرتابگر به طور رسمی از سوی سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع در اختیار این نیرو هم قرار گرفت.

شکل کار سامانه فتح ۳۶۰ چگونه است؟

به‌صورت کلی دفاع موشکی به سیستم یا جنگ‌افزار یا فناوری‌ای گفته می‌شود که برای تشخیص، ردیابی، جلوگیری یا از بین بردن حمله موشکی به کار می‌رود.

سامانه دفاع موشکی فتح ۳۶۰، نسخه سه پرتابگر

 هر سامانه دفاع ضد‌موشکی مثل فتح ۳۶۰ می بایست حداقل سه موضوع را تحت کنترل خود داشته باشد تا بتواند وظایفی را که به آن محول شده درست انجام دهد.

 اول اینکه باید موشک‌های مهاجم را شناسایی کرده و آن را تحت نظر بگیرد و همچنین باید بتواند با کمک اطلاعات جمع آوری شده از رصد و دنبال کردن موشک های مهاجم مسیر بعدی آنان را پیش‌بینی کند.

برای این کار، یک سیستم راداری ابتدا موشک های مهاجم را شناسایی کرده و اطلاعات مسیری که این موشک‌ها طی می کنند را به اتاق فرماندهی کنترل ارسال می‌کند. 

رادارها با برآیندی از امواج الکتریکی و مغناطیسی کار می‌کنند

در آنجا مشخص می‌شود که این موشک‌های مهاجم در چه وضعیتی، کجا و با چه سرعتی در حرکت بوده و در مسیری که طی می‌کنند و سرعت حرکتی که دارند در چه زمانی در کجا فرود خواهند آمد.

همه این مراحل که طی شد وقت آن است تا سیستم سامانه دفاعی دست به تصمیم‌گیری بزند و اصطلاحا در حالت « دست روی ماشه » قرار گیرد.

در کسری از زمان، اپراتوری که مسئولیت شلیک موشک در سامانه دفاعی همچون فتح ۳۶۰ را دارد باید تصمیم بگیرد که با ادامه مسیر موشک های مهاجم، این موشک‌ها به منطقه‌ای مسکونی، پرجمعیت و یا راهبردی مثل فرودگاه، مدارس یا تاسیسات هسته ای برخورد می کنند یا اینکه در جایی بی خطر فرود خواهند آمد.

 در این صورت مقابله ای با آن‌ها به دلیل صرفه جویی در مهمات موشکی صورت نمی‌گیرد.

لحظه شلیک سامانه فتح از پرتابگر دوتایی در رزمایش پیامبر اعظم (ص)

 اما اگر تشخیص سامانه دفاعی مبنی بر درگیری باشد، بلافاصله اطلاعات این مرکز به یکی از پایانه‌های پرتاب موشک انداز فتح ۳۶۰ منتقل شده تا بتواند موشکی که در اصطلاح به ضد‌موشک معروف است را در مسیر دقیق موشک های مهاجم شلیک کند.

این فعل و انفعالات صورت گرفته برای یک هدف متحرک در آسمان بوده و تمام این مراحل سه گانه باید در بازه زمانی اندکی رخ بدهد.

سامانه موشک فتح با پرتابگرهای ریلی و استوانه‌ای

نخستین بار موشکی با شباهت بسیار زیادی به موشک فاتح ۱۱۰ اما اندازه‌ای کوچک‌تر مرداد ۹۹ در چهاردهمین رزمایش پیامبر اعظم(ص)‌ مشاهده شد.

موشک فتح در نمایشگاه وزارت دفاع

ابعاد موشک فتح در مقایسه با موشک فاتح ۱۱۰

اسفند همان سال این سامانه ای از این موشک‌ها، داخل پرتابگر استوانه‌ای یا کنیستر که به‌تعداد دو عدد روی حامل کامیونی نصب شده بود به نیروی دریایی سپاه پاسداران تحویل داده شد.

بعد از تحویل سامانه فتح به نیروی دریایی سپاه پاسداران نوبت به نیروی زمینی سپاه رسید و سه نوع پرتابگر ۶ استوانه‌ای و پرتابگر ریلی ۲ و ۴ فروندی به این نیرو اضافه شد.

سامانه موشکی فتح با پرتابگر استوانه‌ای 

پرتابگرهای استوانه‌ای سامانه فتح ۳۶۰ به دلیل جای دادن موشک در درون خود، موشک‌های فتح را از هرگونه صدمات محیطی حفظ می‌کنند؛ به علاوه، پنهان شدن در مکان‌هایی که کمترین پشتیبانی دفاعی را دارند نیز از دیگر مزایای این نوع پرتابگر به حساب می آید که در نتیجه آن‌ها را آماده ترین سطح برای پاسخ فوری موشکی مجزا می‌کند.

 اما پرتابگرهای ریلی که موشک های فتح بدون پوشش خاصی در آن جای گرفته اند برای ذخیره در شهرهای زیرزمینی یا انبارها مناسب بوده تا اگر نبرد موشکی ادامه دار شد از آن‌ها استفاده کرد.

سامانه موشکی فتح با پرتابگر ریلی

موشک های سری فتح پیش از این با نام تجاری BM-۱۲۰ معرفی شده بودند و درحال حاضر در نوعی دیگر شامل پرتابگرهای مکعبی نیز تولید شده اند.

مکعبی کردن پرتابگر، سامانه را کوچک تر و سبک تر کرده و نصب موشک و حمل و نقل سامانه فتح را راحت تر می‌کند.

سامانه موشکی فتح با پرتابگر مکعبی

مشخصات فنی موشک های سامانه دفاعی فتح

اما جدای از بررسی پرتابگرهای این سامانه موشکی زمین به زمین، بررسی خود موشک های جای گرفته در این سامانه هم خالی از لطف نیست. 

موشک زمین به زمین به موشکی گفته می‌شود که برای هدف قرار دادن اهدافی که روی زمین یا دریا قرار دارند، استفاده می‌شود.

موشک‌های زمین به زمین نسبت به انواع دیگر موشک‌ها، قدمت بیشتری دارند و جزو نخستین نسل‌های موشک به شمار می روند.

نیاز به نیروی انسانی کمتر ولی ماهر تر از دیگر مشخصات موشک‌های زمین به زمین است.

پرتابگرهای ریلی و استوانه ای موشک فتح در کنار هم 

 این نوع موشک‌ها به صورت‌های مختلفی مثل وسایل پرتاب دستی، پرتابگر الکترونیکی، ایستگاه‌های ثابت زمینی یا از درون کشتی‌ها پرتاب می‌شوند.

موشک فتح با وزن ۷۹۰ کیلوگرم می‌تواند سرجنگی ۱۵۰ کیلویی خود را را تا برد ۱۲۰ کیلومتری و با سرعت ۴ ماخ حمل کند.

در شرایط استاندارد یک ماخ برابر است با سرعت ۱۲۳۴ کیلومتر در ساعت یا ۳۴۰.۲۹ متر بر ثانیه که آن را سرعت صوت نیز می‌نامند.

تیوب های حامل موشک فتح 

علاوه بر سرعت این موشک که چهار برابر سرعت صوت است، این موشک قطعا قابلیت نقطه زنی داشته و از نوع هدایت پذیر تا انتهای مسیر است؛ چراکه مجهز به بالک‌های کنترلی روی دماغه است.

این موشک ها برای به دست آوردن نیرو و تعادل لازم از بالک ها و بال ها استفاده می کنند.

هم‌چنین موشک فتح به دلیل مقابله با سامانه های ضدموشکی دیگر می تواند سرجنگی خود را جدا کند.

لحظه برخورد به هدف موشک نقطه زن فتح

به نظر می رسد با ورود سامانه دفاع موشکی فتح ۳۶۰ به ارتش، حملات دقیق و نقطه زنی در برد کوتاه، به ویژه انهدام سیستم های ضدموشکی دشمن در در دستور کار قرارگرفته باشد.