بحران آب‌وهوایی چگونه جهان را دگرگون خواهد کرد؟
بحران تغییرات اقلیمی، تهدید جهان‌شمولی است که هیچ نقطه‌ای از این کره خاکی، مجالی برای گریز از آن نخواهد یافت.
تغییرات آب‌وهوایی از سایه‌ای تهدیدآمیز به واقعیتی اجتناب‌ناپذیر با عواقب ویرانگر تبدیل شده است؛ تغییر اقلیمی اکنون به یک وضعیت اضطراری آب‌وهوایی تبدیل شده است؛ نقش «غیر قابل انکار» بشر در این وضعیت اضطراری زیست‌محیطی به اثرات و پیامد‌های «غیر قابل بازگشت» تبدیل شده است؛ به این ترتیب، این واقعیت اجتناب‌ناپذیرِ وضعیت اضطراری آب‌وهوایی با عواقب ویرانگر و پیامد‌های غیر قابل بازگشت، کل سیاره زمین را تهدید می‌کند.
بیشتربخوانید
از خشکسالی‌های فزاینده حوزه مدیترانه تا سیل‌های ویرانگر کشور‌های آفریقایی، از افزایش دما و آب شدن یخ‌ها و بالا آمدن سطح آب دریاها تا افزایش بی وقفه طوفان‌های استوایی و گردباد‌ها و سایر فجایعی که شهرها را ویران می‌کنند، گواه خشم طبیعت از سهل‌انگاری بشر در صیانت از سرمایه‌های خدادادی است.
قطب شمال
به نوشته نشریه لا وانگواردیا اسپانیا، مرکز بحران اقلیمی، قطب شمال است. بخش شمالی سیاره زمین، با بیشترین تاثیرات افزایش دما مواجه است. سازمان جهانی هواشناسی در دسامبر گذشته به عنوان یک رکورد جدید در قطب شمال و منطقه سیبری، دمای ۳۸ درجه سانتیگراد را ثبت کرد. تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که وسعت یخ دریاها در این منطقه با کاهش ۱۳ درصدی در هر دهه در طول ۴۰ سال گذشته، به حداقل وسعت سالانه در ماه سپتامبر رسید.
دولت فدرال کانادا نیز در گزارشی پیش‌بینی می‌کند که این کشور آمریکای شمالی، چنان که در موج گرمای ژوئن ۲۰۲۱ شاهد بودیم، «به طور متوسط با سرعتی دو برابر بیشتر از سایر نقاط جهان در حال گرم‌شدن است». موج گرمایی که طبق مطالعات، «بدون تغییرات آب‌وهوایی، غیر ممکن بود».
آمریکای لاتین
افزایش دما در قطب شمال و قطب جنوب (هر چند به میزان کمتر) تاثیر مستقیمی بر افزایش سطح آب دریا داشته و به دنبال آن، آمریکای لاتین یکی از مناطقی است که بیشترین آسیب را از این امر تحمل می‌شود.
بر اساس شاخص «خطر آب‌وهوایی سازمان غیر دولتی جرمن واچ» (Índice de Riesgo Climático de la ONG Germanwatch)، هندوراس برای چندین دهه، در جایگاه دومین کشور جهان قرار داشت و بیشترین آسیب از طوفان و سیل را متحمل شد. امروز و طبق پیش‌بینی‌های هیئت بین‌دولتی تغییرات اقلیمی (IPCC)، انتظار می‌رود که سواحل این کشور همچون دومینیکا و جزایر کارائیب پاناما به زیر آب روند.
نکته حائز اهمیت اینکه حتی در بهترین سناریو که در آن، بشریت به نقش خود در تغییرات اقلیمی پایان دهد و برای بازگرداندن شرایط تلاش کند، کشور‌هایی مانند مکزیک، پاناما، اکوادور، السالوادور در سواحل اقیانوس آرام و یا کوبا و هائیتی و پوئرتوریکو هرساله و تا پیش از سال ۲۰۵۰ میلادی، رویداد‌های شدید ناشی از افزایش سطح آب دریاها را تجربه خواهند کرد.
آسیای جنوب شرقی
افزایش سطح آب دریاها در آسیای جنوب شرقی، مردم بیشتری را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در آسیای جنوب شرقی، بیش از ۸۵ میلیون نفر در شهر‌هایی زندگی می‌کنند که تا سال ۲۰۷۰ به دلیل افزایش سطح آب دریاها به دلیل تغییرات آب‌وهوایی به طور جدی در معرض تهدید قرار خواهند گرفت. برجسته‌ترین این شهرها، کلکته، بمبئی، داکا، گوانگژو، هوشی مین و شانگ‌های هستند.
اثرات تغییر اقلیمی در تمام مناطق جهان متعدد است. یکی از جدیدترین نمونه‌ها هند است: به رغم خطر بالا آمدن سطح آب دریاها، این کشور امروز در بحبوحه یک موج گرمای تاریخی قرار دارد. شمال غرب و مرکز هند در آوریل گذشته، بیشترین درجه حرارت در ۱۲۲ سال اخیر را ثبت کردند. این امواج گرما، که پاکستان را نیز درنوردیده است، پیامد‌های متعدد و بی‌شماری، نه فقط بر سلامت، بلکه بر اکوسیستم، کشاورزی، منابع آب و انرژی دارد.
آفریقا
این تعدد تأثیرات تغییرات اقلیمی، در مناطقی مانند سومالی نیز مشهود است. این کشور آفریقای شرقی یکی از کشور‌هایی است که تحت تأثیر خشکسالی قرار گرفته است. همزمان با خشکسالی، طبق اطلاعات موسسه منابع جهانی (World Resources Institute)، سومالی در معرض بیشترین خطر سیل‌های ویرانگر و طغیان رودخانه‌ها به دلیل باران‌های سیل‌آسا قرار دارد.
گزارش سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) در پایان سال ۲۰۲۱ نشان داد که ۸۰ درصد از کشور سومالی از سال ۲۰۲۰ میلادی، در شرایط خشکسالی شدید قرار دارد. باران‌هایی که باعث سیل‌های عظیم و سایر اثرات منفی مرتبط با آن می‌شود، دلایل اصلی مخاطرات اقلیمی است که این کشور آفریقایی در ده سال گذشته با آن روبرو بوده است.
مردم در کشور‌هایی مانند موریتانی نیز در شرایط تضاد شدید تغییرات آب‌وهوایی زندگی می‌کنند. پیش از این، آب‌وهوا در موریتانی به فصل خشک و فصل بارانی تقسیم می‌شد. فصل خشک، نیمی از سال به طول می‌انجامید و فصل بارانی از ژوئیه آغاز می‌شد و تا پایان سپتامبر ادامه داشت. این الگوی مشخص ادامه داشت تا اینکه در حال حاضر، فصل خشک سال به سال طولانی‌تر و سخت‌تر می‌شود و باران‌ها یا به طور نامنظم، کوتاه و محدود و یا به صورت سیل آسا می‌بارند. روندی که باعث ایجاد سیلاب‌های بزرگ در این کشور می‌شود.
حوضه مدیترانه
کشور‌هایی حوزه دریای مدیترانه نه تنها از تأثیرات تغییرات آب‌وهوایی مستثنی نیستند، بلکه به عنوان یکی از آسیب‌پذیرترین و آسیب‌دیده‌ترین مناطق شناخته می‌شوند. بر اساس پیش‌بینی‌های هیئت تغییرات اقلیمی، کشور‌های جنوب اروپا و شمال آفریقا در میان مدت (از ۲۰۷۰ تا ۲۱۰۰) شاهد بیشترین کاهش سطح بارندگی در سراسر کره زمین خواهند بود. صرف نظر از سناریو‌های ممکن از خوش‌بینانه‌ترین تا بدبینانه‌ترین، همه کشور‌های حوزه مدیترانه با کاهش قابل توجه سطجح بارندگی و افزایش دوره‌های خشکسالی مواجه خواهند شد.
چنان که آخرین گزارش «خطرات مرتبط با تغییرات آب‌و هوایی و تغییرات محیطی در منطقه مدیترانه» توسط سازمان کارشناسان مدیترانه در تغییرات آب و هوایی و محیطی (MedECC) نشان می‌دهد، در منطقه مدیترانه دما سریعتر از سایر نقاط کره زمین افزایش یافته است و این وضعیت تأثیر مستقیمی بر افزایش خشکسالی و کمبود آب شیرین دارد.
به عنوان نمونه در اسپانیا، دو ماه نخست سال ۲۰۲۲، خشک‌تر از حد معمول بوده است. آژانس دولتی هواشناسی اسپانیا (Aemet) اعلام کرد ژانویه گذشته، دومین خشک‌ترین ماه در تاریخ این کشور بوده است.
چنانچه این مسیر ادامه یابد، آینده این منطقه بدتر می‌شود: دما برای سال ۲۰۴۰، ۲.۲ درجه افزایش می‌یابد و احتمالاً در سال ۲۱۰۰ در برخی مناطق حوضه مدیترانه، دما از ۳.۸ درجه سانتیگراد فراتر می‌رود. همچنین در شرایطی وخیم‌تر چنانچه وابستگی به سوخت‌های فسیلی و انتشار CO ۲ ادامه یابد، افزایش دمای ۴.۶ درجه سانتیگرادی قابل پیش‌بینی است.
منبع: ایرنا
