در سال‌های اخیر مطالعات متعددی برای از بین بردن پروتئین‌های موجود در زهر برخی بعضی موجودات رونق گرفته است که منجر به اکتشافات دارویی مهمی شده است. با ادامه تحقیقات بر روی اجزای این سموم طبیعی از طریق فناوری‌های پیشرفته، تعداد مولکول‌های امیدوارکننده در حال افزایش است.

لزلی وی بویر استاد بازنشسته آسیب شناسی در دانشگاه آریزونای آمریکا می‌گوید: یک قرن پیش فکر می‌کردیم سم حاوی ۳ یا ۴ ماده است، اکنون می‌دانیم که فقط یک نوع سم می‌تواند حاوی هزاران مولکول باشد. 

این نویسنده افزود: پیشرفته‌ترین سم‌های طبیعی روی کره زمین به تولید تعدادی داروی مؤثر کمک کرده است یکی از امیدوارکننده‌ترین دارو‌های مشتق شده از سم حیوانات تا به امروز از عنکبوت تار قیفی کشنده جزیره فریزر در استرالیا به دست آمده است که مرگ سلول‌ها پس سکته قلبی را متوقف می‌کند.

جریان خون به قلب پس از حمله قلبی کاهش می‌یابد که محیط سلول را اسیدی‌تر می‌کند و منجر به مرگ سلولی می‌شود؛ این دارو که پروتئینی به نام «Hi۱A» است پیش بینی می‌شود در سال آینده تحت آزمایش‌های بالینی قرار گیرد.

به گفته ناتان بالبانت، محقق دانشگاه کوئینزلند در استرالیا که به این کشف کمک کرده است این دارو در آزمایشگاه روی سلول‌های قلب تپنده آزمایش شده است.

اگر کارآزمایی‌ها مؤثر باشد، این دارو می‌تواند در شرایط اضطراری مورد استفاده قرار گیرد و ممکن است از آسیب‌هایی که پس از حملات قلبی رخ می‌دهد جلوگیری کند و احتمالاً با حفظ سلامت قلب اهداکننده برای مدت طولانی‌تر، نتایج پیوند قلب را بهبود بخشد؛ که تکنیک‌های مورد استفاده برای درمان ترکیبات سمی آنقدر پیشرفته شده است که فرصت‌های جدیدی را ایجاد می‌کند.

دکتر برایان فرای، دانشیار دانشگاه کوئینزلند که متخصص سم شناسی است،می‌گوید:امروزه ما می‌توانیم سنجش‌هایی را تنها با چند میکروگرم سم انجام دهیم، در حالی که ۱۰ یا ۱۵ سال پیش به صد‌ها میکروگرم یا بیشتر نیاز داشتیم. 

صد‌ها هزار گونه خزندگان، حشرات، عنکبوت ها، حلزون ها، چتر دریایی و بسیاری از موجودات سمی دیگر وجود دارند و ترکیبات سم از حیوانی به حیوان دیگر متفاوت است. این زهر از مخلوط پیچیده‌ای از سموم متشکل از پروتئین‌هایی با خواص منحصر به فرد تشکیل شده است و بسیار کشنده است.

بسیاری از دارو‌های موجود از زهر مشتق شده اند، مانند کاپتوپریل که اولین بار در دهه ۱۹۷۰ از زهر افعی چاله‌ای برزیلی برای درمان فشار خون بالا ساخته شد و یک موفقیت تجاری بود.

حلزون‌های مخروطی

برخی پروتئین‌ها وجود دارند که ممکن است نویدبخش ساخت دارو‌های جدید باشند، اما باید تحت یک سری فرآیند‌های تولید و آزمایش‌های بالینی طولانی قرار گیرند که ممکن است سال‌ها طول بکشد و میلیون‌ها دلار هزینه داشته باشد.

در ماه مارس گذشته، محققان دانشگاه یوتا اعلام کردند که یک مولکول سریع الاثر را در حلزون‌های مخروطی کشف کرده اند که سم خود را روی ماهی آزاد می‌کند و باعث می‌شود سطح انسولین قربانیان به سرعت پایین بیاید و آن‌ها را بکشد. آن‌ها توضیح دادند که این یک داروی امیدوارکننده برای درمان مرض قند است. همچنین زهر زنبور‌ها نیز طیف وسیعی از بیماری‌ها را درمان می‌کنند و اخیراً مشخص شده است که سلول‌های سرطانی سینه را از بین می‌برند.

زهر عقرب

زهر عقرب با قرار دادن آن در معرض جریان الکتریکی اندک استخراج می‌شود که باعث می‌شود قطره کوچکی از مایع کهربایی در نوک دم خود ترشح کند، در حالی که زهر مار با ماساژ ملایم غدد سم استخراج می‌شود. سپس مواد استخراج شده برای محققان در سراسر جهان ارسال می‌شود.

همه این سموم ممکن است در آینده زمینه‌هایی را برای دارو‌های جدید باز کند که تأثیر مثبتی بر سلامت انسان خواهد داشت.

منبع: نیویورک تایمز