فتح خرمشهر فتح خاک نیست، فتح ارزش‌های اسلامی است. خرمشهر شهر لاله‌های خونین است. خرمشهر را خدا آزاد کرد.

چگونه می‌توان کتاب تاریخ را بست و نگفت که دشمن چگونه به خود اجازه داد شهری را ویران، مادری را منتظر و فرزندی را از خانه‌اش بیرون کند.

سوم خرداد یک حماسه ملی است؛ اگر حضور ملت در صحنه جبهه‌های دفاع نبود، نه حماسه آن پیروزی تحقق می‌یافت و نه حماسه حضور مردم در جشن پس از پیروزی.

با گذشت سال‌های سال از این رویداد عظیم به گلزار شهدا که می‌رویم به وضوح تاریخ نقش بسته بر سنگر‌ها را مشاهده می‌کنیم؛ مجموعه شهیدان سوم خرداد ۱۳۶۰ الگویی کوچک از ملت مقاوم ایران است که همانند ستاره پر فروغ در تاریخ این سرزمین می‌درخشد.

شادی‌های به یاد ماندنی خودجوش و سراسری پس از آزادسازی خرمشهر نیز برگ دیگری از این حماسه ملی بود و نشان داد که مردم سراسر اقطار و بلاد ایران اعم از آن که هرگز خرمشهر را به چشم دیده باشند یا نه چگونه از شنیدن خبر این پیروزی ساعت‌ها به دست افشانی و پایکوبی پرداختند و هزیمت دشمن اشغالگر را از خاک میهن جشن گرفتند.

عملیات بیت المقدس برگ زرینی از روز‌های حماسه

عملیات بیت المقدس یکی از بزرگترین و استراتژیک‌ترین عملیات‌های هشت سال دفاع مقدس است که طی چهار مرحله مختلف نهایتا منجر به آزادسازی خرمشهر شد.

این عملیات از دهم اردیبهشت سال ۶۱ آغاز شد. لذت بخش‌ترین پیروزی هشت سال جنگ تحمیلی در این عملیات رقم خورد و شهیدان و سرداران مبارز این رزم به فاتحان خرمشهر مشهور شدند که با مقاومت خود توجه جهان را به نتیجه بزرگ این عملیات جلب کردند؛ و سرانجام بعد از ۱۹ ماه اشغالگری در سوم خرداد ماه سال ۶۱ خرمشهر آزاد شد.

عملیات بیت‌المقدس در روز دهم اردیبهشت‌ در غرب رودخانه کارون و خرمشهر و با رمز عملیات یا علی بن ابی‌طالب با هدف آزادسازی شهر‌های خرمشهر، هویزه و جاده اهواز - خرمشهر؛ خارج کردن شهر‌های اهواز، حمیدیه و سوسنگرد و نیز جاده اهواز ـ آبادان از برد توپخانه دشمن و همچنین تأمین مرز بین‌المللی به‌صورت مشترک توسط نیرو‌های سپاه پاسداران و ارتش جمهوری اسلامی ایران انجام شد

طی این عملیات ۵۰۳۸ کیلومتر از اراضی اشغالی ازجمله شهر‌های خرمشهر و هویزه و نیز پادگان حمید و جاده اهواز خرمشهر آزاد شدند.

فتح خرمشهر نقطه عطفی در تاریخ دفاع مقدس

روز سوم خرداد ۱۳۶۱ یکی از بارزترین جلوه‌های نصرالهی و یکی از مهمترین و زیباترین روز‌های انقلاب اسلامی ایران می‌باشد. در این روز شهر مقاوم خیز خرمشهر که پس از ۳۵ روز پایداری و مقاومت در ۴ آبان ۱۳۵۹ به اشغال دشمن در آمده بود، پس از ۵۷۸ روز (۱۹ ماه)، بار دیگر توسط رزمندگان اسلام فتح شد و پرچم اسلام بر فراز مسجد جامع و پل تخریب شده خرمشهر به اهتزاز در آمد.

با توجه به اینکه حادثه تاریخی فتح خرمشهر به عنوان یک الگوی تاریخی زوایای ناشناخته بسیار زیادی را در خود جای داده است می‌توان اذعان کرد که فتح خرمشهر نقطه عطفی در تاریخ دفاع مقدس به شمار می‌رود.

بغداد با ۱۲۰ هزار نیروی عراقی و مدافع طی مدت ۳ روز سقوط کرد، این در حالی است که صدامی که در صدد گرفتن تهران طی مدت سه روز بود خود ۳۴ روز فقط در خرمشهر مجبور به نبرد شد.

فرزندان خورشید حماسه سازان فتح خرمشهر

آزادسازی خرمشهر در روز سوم خرداد سال ۱۳۶۱ بعنوان مهم‌ترین هدف عملیات بیت‌المقدس در دوره جنگ ایران و عراق توسط ارتش جمهوری اسلامی ایران (به فرماندهی علی صیاد شیرازی) و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (به فرماندهی محسن رضایی) انجام گرفت.

در این میان حضور لشکر خراسان در عملیات مذکور و شهدایی از فرماندهان گردان‌های لشکر ۷۷ خراسان نشان از نقش این استان در فتح خرمشهر دارد.

لشکر ۷۷ پیاده خراسان، ملقب به لشکر ۷۷ پیروز خراسان لشکر پیاده مکانیزه و قرارگاه تاکتیکی نیروی زمینی ارتش، مستقر در خراسان بزرگ بود، که به‌عنوان یکی از مهم‌ترین یگان‌های نظامی شرق کشور شناخته می‌شد.

تیپ‌های تابعه لشکر ۷۷ خراسان در خلال جنگ ایران و عراق در اغلب عملیات‌های گسترده نیرو‌های مسلح ایران، بعنوان یگان عمل‌کننده حضور داشتند.

مدیرکل بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس خراسان شمالی گفت: حماسه سازانی که در عملیات دفاع مقدس حضور داشتند از تمامی اقشار بوده است، اما بیشتر شامل ارتش، سپاه و بسیجی بوده اند.

امیر سرتیپ محمد نجاتی گفت: رزمنده‌های خراسان شمالی در قالب تیپ ۱ لشکر ۷۷ در عملیات بیت المقدس شرکت داشتند که علاوه بر این رزمنده‌ها در قالب اقشار مختلف از سایر استان‌ها نیز در این عملیات حضور داشته اند.

در عملیات دفاع مقدس ۱۳۰ گردان شرکت داشتند که از این تعداد ۴۰ گردان ارتش و ۹۰ گردان سپاه بودند.

خراسان شمالی برای آزادسازی فتح خرمشهر در عملیات بیت المقدس تعداد زیادی رزمنده به جبهه‌های جنگ اعزام کرد که ۵۱ نفر به شهادت رسیدند؛ شهرستان گرمه بیشترین شهید را در عملیات آزادسازی خرمشهر تقدیم انقلاب کرده است.

مدیرکل بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس خراسان شمالی گفت: با توجه به جمعیت از نظر اعزام رزمنده‌ها به عملیات‌های هشت سال جنگ تحمیلی این استان در این شاخص در رتبه‌های اول و دوم کشور قرار دارد این در حالی است که از نظر بعد مسافت نیز جزء دور‌ترین مناطق بود.

با توجه به یکپارچگی خراسان بزرگ در آن دوران نیرو‌های استان خراسان شمالی با حضور در لشگر‌های ۵ نصر، لشگر ویژه شهدا، لشکر ۲۱ امام رضا (ع)، لشکر ۷۷ خراسان، لشکر ۲۸ روح الله، پدافند هوایی ارتش، گروه ۶۱ محرم و جهاد سازندگی خراسان حماسه‌ها آفریدند.

در دوران دفاع مقدس رزمنده‌های این خطه از خراسان بزرگ اعزام می‌شدند که در عملیات دفاع مقدس همراه تیپ ۲۱ امام رضا (ع) بیش از دو گردان در این عملیات شرکت کردند.

خراسان شمالی بیش از سه هزار شهید تقدیم انقلاب اسلامی کرده است، همچنین بیش از ۳۵ هزار رزمنده در مراحل مختلف از این استان در عملیات‌های مختلف دوران دفاع مقدس حضور داشته اند.

این استان ۱۰ هزار و ۲۷۷ ایثارگر، ۳۹۷ آزاده و هفت هزار و ۲۳۲ جانباز دارد.

بیشتر بخوانید

• آزاد سازی خرمشهر برگ زرینی در تاریخ ایران /حماسه ی مقاومت و ایثار همچنان ادامه دارد

حماسه فتح خرمشهر و عملیات بیت المقدس از جمله برگ‌های زرین دلاوری و هوشمندی سربازان فداکار این سرزمین است که جدا از روایت حماسه شهدای آن، توجه به جغرافیای نظامی و نکات فنی عملیات نیز قابل توجه است.

پس از آزادسازی خرمشهر رزمندگان ایرانی در اولین اقدام خود در مسجد جامع خرمشهر نماز اقامه کردند. خبر پیروزی آزادسازی خرمشهر به سرعت پخش شد و همه ملت مسلمان ایران را غرق شادی و سرور کرد و مردم ایران با حضور در مساجد نماز شکر به جای آورده و ندای ا... اکبر سردادند.

امام خمینی به مناسبت آزادی خرمشهر پیامی خطاب به ملت ایران صادر کرد. در اولین بخش این بیانیه آمده است: با تشکر از تلگرافاتی که در فتح خرمشهر به اینجانب شده است، سپاس بی‌حد بر خداوند قادر که کشور اسلامی و رزمندگان متعهد و فداکار آن را مورد عنایت و حمایت خویش قرار داد و نصر بزرگ خود را نصیب ما فرمود.

ایران در موضع قدرت

 فتح خرمشهر، دفاع مقدس را وارد مرحله نوینی کرد و برای اولین بار از شروع جنگ تحمیلی ایران در موضع قدرت قرار گرفت. این فتح مبین انعکاس جهانی داشت و از نظر سیاسی عراق با از دست دادن خرمشهر تکیه‌گاهش را برای مذاکره از دست داد.

جنگ ایران و عراق به طور کلی به دو مقطع تقسیم می‌شود، مقطع اول مربوط به آغاز جنگ تا آزاد سازی خرمشهر است که استراتژی ایران نظامی و با هدف بیرون راندن عراق از خاک کشور بود و مقطع بعدی مربوط به پس از آزاد سازی خرمشهر است که استراتژی ایران دوگانه بود.

بزرگداشت وقایع تاریخی تنها در صورتی ارزشمندند که بستر برداشت‌ها و عبرت‌های حکیمانه، برای بهره‌مند شدن در مسیر پیش رو باشد. یادآوری آزادی خرمشهر از این منظر می‌تواند آینده ساز باشد.

نویسنده گزارش اکرم دانش طلب