در میز اقتصادی امروز، آقایان مرتضی خاتمی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس ، بهرام دارایی رئیس سازمان غذا و دارو و پدرام اصلانی فرد کارشناس فناوری اطلاعات سلامت به بررسی موضوع قاچاق دارو و کاربرد سامانه «تی تَک» پرداختند.

سوال: قانون به چه علت سامانه تی تک را راه اندازی کرد؟

آقای خاتمی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس: برای دارو و‌ تجهیزات نیازمند یک نظامنامه آماری هستیم که باید متکی به قانون باشد. در سال ۹۳ از سوی شورای امنیت ملی ضوابطی برای کمبود دارو ابلاغ شد. سال ۹۶ احکام دائمی توسعه به این موضوع تاکید کرد و در سال ۹۸ قانونی در راستای مبارزه با قاچاق کالا تصویب شد.

نظام نامه آماری که از آن با نام تی تَک‌ یاد می‌کنیم، فقط برای جلوگیری از قاچاق نیست؛ بلکه برای محاسبه منابع و مصارف هم هست تا نظام مدیریتی نیز از این سیستم بهره ببرد و کمبودی در این راستا نداشته باشیم.

سوال: سامانه تی تَک چه فعالیتی را انجام می‌دهد؟

آقای دارایی رئیس سازمان غذا و دارو: شبکه تامین و توزیع اقلام دارویی با سایر کالا‌ها متفاوت است. قیمت تمام شده یک کالا از کارخانه تا به دست مصرف کننده برسد، ۳۴ درصد افزایش می‌یابد، اما سایر کالا‌ها مثل کالا‌های کشاورزی، ممکن است تا زمانی که به دست مردم می‌رسد، تا ۵۰۰ درصد افزایش قیمت داشته باشد. حاشیه سود برای رشد صنعت دارو بسیار محدود است زیرا قیمت دارو در کل‌کشور یکسان است و هیچ اختلاف و تغییری در قیمت کالا‌ها وجود ندارد.

ذخیره راهبردی در کشور داریم، اما این ذخیره راهبردی در اختیار شرکت‌های خصوصی و نیمه خصوصی قرار گرفته است. شبکه تامین و توزیع غذا و دارو حدود ۹۰۰ هزار IRC (کد ترخیص کالا و مواد اولیه دارویی) را تا آخرین نقطه رصد می‎‌کند، اما هنوز داروخانه‌ها به شکل کامل متصل نشده‌اند و به همین علت در حال تکمیل نسخه‌های الکترونیک در سامانه تی تَک هستیم.

سوال: آیا زنجیره ثبت برای تمام کالا‌های سلامت محور انجام می‌شود؟

آقای دارایی رئیس سازمان غذا و دارو: سامانه تی تَک یک قسمت مردمی دارد که همان برچسب سلامت محور روی دارو است؛ این برچسب، چند کد مختلف UID (کد اصالت دارو) دارد که این کد ۲۰ رقمی، شناسه رهگیری است. با این کد، به اطلاعاتی همچون نام‌ محصول، تاریخ انقضا، قیمت، کارخانه تولیدکننده و شرکت تامین کننده دست پیدا می‌کنیم.

۵ هزار و ۷۰۰ کالای سلامت محور بسیار مهم رصد می‌شوند و ۲۶ هزار دارو تحت مدیریت این شبکه هستند؛ همچنین علاوه بر ۳۵ هزار ملزومات پزشکی، حدود ۳ هزار و ۳۶۶ مولکول ژنریک داریم که اهم آن، تحت مدیریت این سامانه هستند.

سوال: تجهیزات پزشکی تحت پوشش سامانه تی تَک قرار دارند؟

آقای اصلانی فرد کارشناس فناوری اطلاعات سلامت: برای ۶۵۰ ژنریک از مجموع هزار و ۸۰۰ ژنریک دارویی، موارد تحت کنترل کد اصالت را در بیمه‌ها اجرا می‌کنیم، اما در حوزه تجهیزات پزشکی، کنترل اصالت بیمه‌ای را نداریم؛ یعنی مصرف کننده نهایی نمی‌تواند از اصالت کالایی که دریافت می‌کند، اطمینان داشته باشد.

سوال: با توجه به اینکه تجهیزات پزشکی در تی تَک ثبت نشده اند، آیا آسیبی به جامعیت سامانه وارد می‌کند؟

آقای خاتمی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس: بالغ بر ۲۰ هزار میلیارد ارزبری تجهیزات پزشکی بوده؛ تمام تجهیزات سرمایه‌ای و مصرفی که تولید و وارد می‌شوند، باید اصالت سنجی و ثبت شوند که هم اکنون این موضوع در مراحل ابتدایی خود قرار دارد. 

سوال: آیا تجهیزات پزشکی در تمام طول زنجیره ثبت نمی‌شود؟

آقای دارایی رئیس سازمان غذا و دارو: تی تَک، IMED و سامانه لینتس، سه سامانه غذا و دارو هستند؛ سامانه تی تَک حاوی شبکه ملی آزمایشگاهی، ردیابی و تجهیزات پزشکی است. در مورد تجهیزات پزشکی به دلیل گستردگی اقلام که تا ۳۶۰ هزار تجهیزات و ملزومات پزشکی داریم، بحث پیچیده‌تر است.

به زودی سامانه قیمت گذاری تولید داخل و سامانه قیمت گذاری واردات به زودی راه اندازی می‌شود. اما بارگزاری قیمت اقلام پزشکی کار سختی است و شبانه روزی پیش می‌رود و با افزودن نیرو‌های متخصص پیش خواهد رفت.

سوال: تجهیزات پزشکی نیز برچسب اصالت دریافت می‌کنند؟

آقای دارایی رئیس سازمان غذا و دارو: اکثر برچسب‌های تجهیزات پزشکی قابلیت ردیابی دارند؛ یک انبار مجازی داریم از از وضعیت آن و میزان مصرف از سوی مصرف کنندگان مطلع هستیم.

سوال: وضعیت زنجیره توزیع تجهیزات پزشکی به چه صورت است؟

آقای اصلانی فرد کارشناس فناوری اطلاعات سلامت: در قسمت تامین کنندگان، یک زنجیره توزیع منظم داریم که واردکنندگان و تولیدکنندگان مشخص هستند، اما در قسمت میانی زنجیره، با بی‌نظمی مواجه هستیم، زیرا مراکز عرضه دارو مانند تجهیزات پزشکی نداریم؛ بنابراین تجهیزات پزشکی بیمارستان‌ها یا فروشگاه‌های مشخص زیر نظر وزارتخانه‌های صمت و بهداشت عرضه می‌شوند.

سامانه تی تَک، سامانه‌ای برای رصد و پایش تجارت کالا‌های سلامت محور مثل دارو‌ها و تجهیزات پزشکی است که حدود ۹ سال از آغاز به کار آن می‌گذرد.