حمله روسیه به اوکراین، اروپا را مجبور به تجدید نظر در سیاست واردات انرژی خود و پایان وابستگی عمیق به روسیه کرده است. این اتحادیه مذاکره میان اعضای خود برای ممنوعیت واردات ۹۰ درصد نفت روسیه را انجام داده در حالی که هنوز سوالاتی درباره زمان تحریم و نوع معاملاتی که آن را پوشش می‌دهد، باقی مانده است. اروپا برای آنکه بتواند در این باره تصمیم گیری کند باید با تمامی اعضا به اجماع برسد.

روسیه مقادیر زیادی از گاز طبیعی، زغال سنگ، نفت و سوخت خود را برای راکتور‌های هسته‌ای صادر می‌کند. بیشترین درآمد این کشور از فروش نفت تامین می‌شود و به نظر غرب جنگ روسیه علیه اوکراین از طریق همین فروش نفت تامین مالی می‌شود. تحلیلگران انرژی تخمین می‌زنند که روسیه هر روز حدود ۶۰۰ میلیون یورو (۶۳۵ میلیون دلار آمریکا) درآمد را از طریق صادرات نفت خود به کشور‌های اروپای غربی به دست می‌آورد.

به گفته تحلیلگران، اتحادیه اروپا با انتشار طرح RePowerEU خود در ۱۸ می ۲۰۲۲ برای کاهش سریع وابستگی به سوخت‌های فسیلی روسیه، نشان داد که مصمم به حرکت رو به جلو است، اما مسائل فنی مهم همچنان می‌تواند بر توانایی اروپا برای اجرای سریع تحریم نفت روسیه تأثیر گذار باشد.

کدام کشورهای اروپایی با تحریم نفت روسیه مخالفند؟

در مسیری که اتحادیه اروپا پیش گرفته، بسیاری از اعضای این اتحادیه با تحریم نفت روسیه مخالفند. در ابتدا، آلمان بزرگترین اقتصاد اتحادیه اروپا با این ممنوعیت مخالفت کرد. با این حال، چندی نگذشت که این کشور اعتراضات خود را کنار گذاشت و اکنون می‌گوید که خرید نفت روسیه را تا پایان سال ۲۰۲۲ متوقف خواهد کرد، حتی اگر اتحادیه اروپا نتواند بر سر تحریم گسترده‌تر به توافق برسد.

مجارستان، اسلواکی و جمهوری چک نیز نگرانی‌های در زمینه انرژی و زیرساخت دارند. از زمانی که اتحاد جماهیر شوروی صادرات مقادیر زیادی نفت خام به کشور‌های عضو اتحادیه اروپا را در دهه ۱۹۸۰ آغاز کرد، نفت رابطه نزدیک و بسیار وابسته‌ای بین اروپا و روسیه، به ویژه کشور‌های بلوک شوروی سابق ایجاد کرد. بخش‌های صنعتی و حمل‌ونقل این کشور‌ها به بنزین و گازوئیل تولید شده در پالایشگاه‌های محلی از نفت روسیه متکی هستند و بدون آن راه آماده‌ای برای دریافت محموله‌های نفتی از جا‌های دیگر ندارند.

مجارستان، مدت‌هاست که مداخله بیش از حد اتحادیه اروپا در سیاست داخلی کشورش را مورد انتقاد قرار می‌دهد. مقامات این کشور از روابط خوب خود با روسیه به عنوان وزنه تعادلی برای اتحادیه اروپا استفاده کرده و از حمایت واقعی اوکراین برای دفاع از خود در برابر تجاوزات روسیه امتناع کرده است. مجارستان ۱۵ تا ۱۸ میلیارد یورو (۱۶ تا ۱۹ میلیارد دلار) از اتحادیه اروپا به عنوان غرامت اقتصادی برای بازسازی زیرساخت‌های نفتی خود درخواست کرده رقمی که به گفته مقامات اتحادیه اروپا بسیار بالا و همراه با تورم است.

با توجه به این چالش ها، تعجب آور نیست که اسلواکی و جمهوری چک به دنبال زمان اضافی برای حذف تدریجی واردات نفت روسیه، باشند.  ضرب‌الاجل پیشنهادی اتحادیه اروپا برای موافقت دیگر اعضا با این تحریم پس از پایان سال ۲۰۲۲ است. بلغارستان هم از دیگر کشور‌هایی است که  با استناد به نگرانی‌های مشابه، با این تحریم مخالف است.  

آیا تحریم نفت روسیه نتیجه بخش است؟

تمامی این مسائل نشان می‌دهد که وابستگی اروپا به نفت روسیه هنوز عمیق است. حتی اگر کشور‌های اتحادیه اروپا درباره ممنوعیت به توافق برسند، روسیه خریداران دیگری برای نفتش خواهد داشت از جمله آن‌ها هند، سومین واردکننده بزرگ نفت در جهان است که در حال حاضر نفت روسیه را با قیمت‌های تخفیف قابل توجهی نسبت به سایر انواع نفت ذخیره می‌کند.

از سوی دیگر تحلیلگران بر این باورند که اتحادیه اروپا با این اقدام خود می‌خواهد نشان دهد که این اتحادیه گروگان روسیه نیست. اعضای اتحادیه اروپا اعلام کردند که منابع انرژی متعارف و تجدیدپذیر را شناسایی کرده‌اند که می‌توانند از آن‌ها برای جایگزینی انرژی روسیه استفاده کنند هرچند که هزینه آن ۲۱۰ میلیارد یورو (۲۲۰ میلیارد دلار) در پنج سال آینده خواهد بود.

روسیه پس از تحریم انرژی از سوی اتحادیه اروپا اعلام کرد از همان زمان ۲۰ شرکت و ۱۴ مشتری برای خرید انرژی از مسکو در گاز پروم بانک حساب بانکی باز کرده اند.همچنین با این ایده روسیه که کشورها برای خرید انرژی از روسیه باید روبل پرداخت کنند، ارزش پول این کشور (روبل) در برابر دلار به رشد چشمگیری رسیده است.

البته با توجه به شرحی که گذشت و وابستگی بسیاری از کشور‌های اتحادیه اروپا به انرژی روسیه  و تا عملی شدن استفاده از سوخت‌های فسیلی که با هزینه‌های بالا هم مواجه است، دور به نظر می‌رسد که این طرح تحریم ۹۰ درصدی واردات نفت روسیه از سوی اروپا با موفقیت رو به رو شود.