بمب های هدایت شونده، امروزه بخش جدایی ناپذیری از هر نیروی هوایی مدرن یا در حال توسعه به حساب می آیند. هدایت ها بر اساس سیستم های لیزری ، اپتیکی یا ترکیبی از اینرسیایی و ماهواره ای از جمله معمول ترین روش ها برای رسیدن این بمب ها به هدف مورد نظر، به حساب می آید. با افزودن سیستم های هدایتی، حجم تعداد هواپیما و مهمات مورد نیاز برای حمله به هر هدف شدیدا کاهش پیدا می کند و در عین حال به دلیل افزایش دقت، هم می تواند در محیط های با احتمال خسارت جانبی و هم در نزدیکی نیروهای خودی با خیالت راحت از این تسلیحات بهره برد.

بیشتربخوانید

• استفاده ارتش چین از تاکتیک هوافضای سپاه / قدرت‌نمایی اژد‌های زرد با رونمایی از ۲۳۰ سکوی پرتاب زیرزمینی

از اوایل دهه ۹۰ شمسی و در مدل جدید پهپاد شناسایی و رزمی شاهد ۱۲۹، شاهد به کارگیری سیستم هدایت ماهواره‌ای بوده ایم؛ یک توانایی استراتژیک و قابل توجه که البته از همان زمان تا به امروز صرفا در مواردی مورد اشاره مسئولین امر قرار گرفته و جزییات زیادی از آن در دسترس نیست. بعد از هدایت ماهواره‌ای در پهپاد مورد نظر، بحث مهمات هوا پرتاب با هدایت ماهواره‌ای نیز در کشور ما کم کم مطرح شده و چه در نیروی هوافضای سپاه برای هواپیما‌های سوخو ۲۲ و چه در نهاجا برای پرنده‌هایی مثل اف  ۴ و اف ۷، بمب‌هایی مشاهده شدند که عمدتا از بالک بهره برده و از هدایت ماهواره‌ای نیز استفاده می‌کنند.

بمب بالابان - اولین بمب از سمت راست به رنگ سبز جزو تسلیحات پهپاد کمان ۲۲ ارتش

راز بالک‌ها در بمب‌های ایرانی چیست ؟

در میان بمب های هدایت ماهواره ای ایرانی، دو مدل از بقیه بیشتر شناخته تر شده هستند که شامل سری یاسین و سری بالابان می شود. سری یاسین از جزو بمب های تقریبا بزرگ هدایت شونده بوده و در کنار بحث هدایت به بالک های بزرگی نیز مجهز شده است. نکته مهم در خصوص این بالک ها که در نمونه بالابان نیز دیده می شود، این است که به وسیله این بالک ها ، بمب مورد نظر توان پرواز بدون نیروی پیشران یا همان گلاید را پیدا کرده و بسته به ارتفاع و سرعت حامل آن می تواند مسافتی مشخص را طی کند.

در خصوص بمب های سری یاسین بردی در حدود 60 کیلومتر در ابتدا برای آن اعلام شده و سپس در ادامه، بحث تجهیز آن به پیشران های راکتی و در نهایت رسیدن آن به برد ۱۰۰ کیلومتر نیز اعلام شده است.

لحظات اولیه بعد از پرتاب بمب یاسین هواپیمای سوخو ۲۲ نیروی هوافضای سپاه

هواپیمای اف ۷ نهاجا مجهز به بمب یاسین

نصب بمب هدایت شونده یاسین در زیر جنگنده فانتوم نهاجا

بمب بالابان بر اساس شکل ظاهری، در حقیقت یک سلاح سبک تر اما تقریبا با همان ساختار هدایت ترکیبی اینرسیایی و ماهواره ای و همچنین مجهز به بالک بوده و عدد اعلام شده در خصوص برد آن در حدود ۲۵ کیلومتر است. بمب بالابان به دلیل اندازه کوچک و وزن مشخصا کم تر خود، از جمله گزینه های مطلوب نه فقط برای هواپیماهای سرنشین دار بلکه برای پهپادهای ایرانی نیز به حساب آمده و برای نمونه به عنوان سلاح پهپاد های سری کمان ۲۲ نیز معرفی شده بود.

بمب خاص ایرانی برای هواپیمای کوثر

هواپیمای جنگنده کوثر از جمله طرح های خاص و مهم صنایع دفاعی جمهوری اسلامی ایران در سالهای اخیر بوده که از زمان معرفی تا به امروز، صحبت ها و تحلیل های زیادی در خصوص آن مطرح شده که مسئله تجهیزات قابل نصب برای آن و ... از جمله نکاتی بوده که در سالهای اخیر کم و بیش به آن پرداخته شده است.

اما مدتی بود که خبر جدیدی از تجهیزات و سامانه های جدید نصب شده روی این پرنده ایرانی وجود نداشت تا اینکه در جریان سفر استانی اخیر رییس جمهور به اصفهان و بازدید از مجموعه هسا، تصویری جالب از یک فروند هواپیما کوثر رویت شد که در زیر بال آن، یک بمب مجهز به بالک های جمع شونده نصب شده است. بمب به شکل بسیار قابل توجهی، شبیه به سری SDB است و به نظر، نسل جدیدی از بمب های هدایت ماهواره ای ایرانی باشد. واژه اس دی بی مخفف سه عبارت به معنی بمب کم قطر است.

بمب کوچک هدایت شونده نصب شده زیر بال جنگنده کوثر

بمب مرموز ایرانی در زیر پهپاد کرار و در کنار پهپاد کمان ۱۲ - به حالت باز شده بالک های بمب دقت کنید

نکته جالب اینکه این بمب مرموز ایرانی پیش از این در زیر پهپادهای کمان ۱۲ و کرار مشاهده شده بود ولی این اولین بار است که روی یک پرنده سرنشین دار در ایران نصب شده است. در این بمب شاهد استفاده از دو سری بالک هستیم. یک سری بالک به شکل حرف X که در پشت بمب قرار گرفته و یک جفت بال که در اصل در بالای بمب قرار می گیرد. در تصویر مربوط به بارگیری این بمب که در زیر بال هواپیما است مشاهده می کنیم که باله ها در زیر بمب قرار دارند ولی این بالک ها بعد از رها سازی بمب و چرخش آن باز شده و در بالا قرار می گیرد. همین روش در نصب و پرتاب بمب های مورد نظر در پهپاد ها نیز انجام می شود.

مشخصات این بمب چیست ؟

هرچند به صورت رسمی اسم و مشخصاتی از آن در اختیار نیست ولی می توان بر اساس شکل ظاهری و داشتن اطلاعات از نمونه های مشابه در ایران و جهان، اطلاعاتی را در خصوص این بمب به صورت گمانه زنی مطرح کرد. بر این اساس، ما با یک بمب سبک ، احتمالا در کلاس وزن کلی بین ۱۰۰ الی ۱۵۰ کیلو گرم رو به رو هستیم که فعلا به دلیل نبود جستجوگر در بخش جلویی بمب، مخصوص هدف قرار دادن اهداف ثابت توسعه پیدا کرده است. با توجه به وزن تخمین زده شده، اندازه بالک ها و ارتفاع پروازی و سرعت جنگنده ای مثل کوثر که از اصطلاحا رژیم پروازی شبیه به اف ۵ بهره می برد می توان بازه بردی بین ۶۰ الی ۱۰۰ کیلومتر را برای این بمب در نظر گرفت. چنین بردی، جنگنده ایرانی را از تیررس بسیاری از سیستم های شناخته شده پدافندی در جهان خارج کرده و قابلیت حمله دورایستا را برای آن فراهم خواهد کرد.

سر جنگی و میزان مواد منفجره به کار رفته در این بمب مشخصا کم بوده و قاعدتا باید آن را در ردیف کلاس های سلاح های با دقت بالا و در عین حال قدرت تخریب محدود برای هدف قرار دادن نقاط خاص با خسارت جانبی کم به حساب آورد. شرایط یک دهه اخیر در منطقه غرب آسیا و خصوصا تجربه درگیری با گروه های تروریستی مثل داعش که عمدتا علاقه دارند در شهرها سنگر گرفته و از غیر نظامیان به عنوان سپر انسانی استفاده کنند لزوم توسعه تسلیحات هم دقیق و هم با قدرت تخریب کنترل شده را پر رنگ کرده که این مهم را در چندین سال اخیر در صنایع دفاعی کشور در موارد مختلفی شاهد بودیم.

بمب هدایت شونده سری GBU-۳۹ معروف به SDB

از توسعه بمب های مینیاتوری سری قائم برای پهپادها تا موشک ضد زره الماس با توان هدایت تا لحظه آخر و حمله دقیق از بالا به اهداف الی بمب های سری بالابان و ایضا این بمب جدید کوچک و دقیق که در کنار قابلیت هدایت شونده بودن و نقطه زنی به دلیل داشتن قدرت انفجاری کم قابلیت انعطاف پذیری بیشتری را به کاربران داده و در موارد بیشتری قابل استفاده است، همه و همه نشان می دهد برنامه مدون و جامعی برای دستیابی نیروهای مسلح به چنین توانمندی مهمی، در جریان است.

وزن سبک این بمب در عین حال این امکان را فراهم می کند که آن را نه فقط روی پهپاد ها بلکه در تعداد بیشتری روی پرنده های سرنشین دار نصب شود. برای نمونه بمب های بسیار سنگین تر سری یاسین در تعداد حداقل دو تیر بر روی هواپیماهایی مثل سری سوخو ۲۲ ، اف ۴ یا اف ۷ نصب شدند ، با توجه به تفاوت های آشکار در اندازه و وزن با توسعه آسان نگاه دارنده های بمب بزرگتر به راحتی امکان نصب و حمل حداقل ۸ تیر از این بمب برای پرنده ای مثل اف ۴ یا حداقل ۴ تیر از ان برای کلاس اف ۵ یا کوثر ممکن است.

نکته پایانی و البته بسیار مهم در خصوص نصب این بمب این که در شهریور ماه سال گذشته بود که اعلام شد سه بحث توسعه توان جنگال ، عملیات مشترک با پهپادها و البته توسعه سلاح های دورایستا برای پرتاب از هواپیمای کوثر در صنایع هوایی وزارت دفاع آغاز شده و حالا با نصب این بمب های هدایت شونده می توان گفت یک گام مهم در طرح مجهز سازی هواپیماهای سری کوثر برای حضور در نبردهای پیشرفته قرن جدید برداشته است.

منبع: مشرق