از بین برنامه‌هایی که روی آنتن شبکه‌های رادیویی می‌رود، بخشی از آن‌ها با محوریت طنز و سرگرمی به بیان مسائل و دغدغه‌های مردمی می‌پردازد. ممکن است برای عده‌ای سوال پیش بیاید که چگونه متن طنز نوشته می‌شود و چه مراحلی لازم است تا متن در رادیو اجرا شود. برای جزئیات بیشتر از طنزنویسی در رادیو با مهدی استاد احمد، شاعر و نویسنده طنزپرداز گفت‌وگو کردیم.

برای نگارش متن طنز رادیویی باید از کجا شروع کرد؟

مهدی استاد احمد: برای نوشتن متن طنز رادیویی باید بدانیم که از چه فرمی می‌خواهیم طنز بنویسیم. قرار است محتوا را در قالب نمایش ارائه دهیم یا مونولوگ. اگر بنا به ارائه نمایش است، چه صحنه‌هایی را باید برای نمایش خلق کنیم. بعد از اینکه سوژه‌یابی انجام شد، محتوا نوشته می‌شود و در آخر فرم بیان طنز در ذهن نویسنده شکل می‌گیرد. از طرفی اگر نویسنده بتواند از زاویه و فرمی خاص به بیان طنز بپردازد، بخشی از مسیر و محتوای او هدایت می‌شود؛ بنابراین نویسنده نباید صد درصد ذهن خود را صرف نوشتن متن کند و باید بخشی از زمان خود را صرف نحو بیان روایت کند.

پس روایت سوم شخص از موضوعی، متن طنز را خام می‌کند؟

بله، اما اگر نویسنده خلاقیت بیشتری در نوع روایت داستان کند، طنز بهتری شکل می‌گیرد و در نهایت در ذهن مخاطب بهتر جا می‌افتد.
بعد از اتمام نگارش متن طنز، اجرای آن را نویسنده به عهده می‌گیرد؟

در بیشتر مواقع اجرای متن طنز را فرد دیگری به عهده می‌گیرد؛ چراکه بعضی از افراد نویسنده خوبی‌اند، ولی توانایی اجرا و بازیگری را ندارند. پس هر کسی در جایگاه خود قرار بگیرد، بهتر است. افرادی هم هستند که توانایی اجرا و بازیگری متن طنز را دارند که قطعا متن طنز خود را بهتر اجرا خواهند کرد.

چقدر رادیو از ظرفیت خود برای طنزپردازی استفاده کرده است؟

فرم رادیو ظرفیت‌هایی برای استفاده از صداپردازی دارد که باید بیشتر از گذشته از این ظرفیت‌ها استفاده کرد. به عنوان مثال، برای شوخی با اتفاقات روز باید به لحظه شوخی کرد. بعضی وقت‌ها تا زمان تصویب یک طرح روی آنتن زمان می‌گذرد و امکان شوخی به لحظه را از رادیو می‌گیرد. این امکان برای رادیو مهیاست که از صدا‌ها برای بیان طنز استفاده کند. از آنجایی که رادیو در تقویت تخیل نقش دارد، می‌توان از این ظرفیت بیشتر استفاده کرد؛ به گونه‌ای که بخشی از طنز در ذهن مخاطب شکل بگیرد.

از بین رسانه‌های دیداری – شنیداری، شنیداری و دیداری کدام رسانه در بیان طنز موفق عمل کرده است؟

امکان مقایسه بین این سه رسانه وجود ندارد؛ چراکه تلویزیون نسبت به رادیو مخاطبان بیشتری دارد و همین ویژگی باعث می‌شود که طنزی در ذهن مخاطب جا بیفتد. در مقابل اگر تلویزیون مخاطبان دائمی خود را دارد، شنوندگان رادیو گه‌گاه پای برنامه می‌نشینند و ممکن است طنزی به سختی در ذهن مخاطب جا بیفتد. طنز مکتوب هم اساس کار طنز را تشکیل می‌دهد و ابتدا باید متنی نوشته شود تا در برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی اجرا شود.

چقدر باید از طنز و فکاهه در برنامه‌های رادیویی استفاده کرد؟

به همان میزان که به طنز در برنامه‌های رادیویی نیاز داریم، به فکاهه هم نیاز داریم و باید به تناسب از هر دو آن‌ها استفاده کنیم. فکر می‌کنم که کفه‌های نقد در طنزپردازی سبک‌تر است و باید بیشتر به نقد در طنزپردازی توجه کرد.