در این بررسی به ترتیب ۱۰ کشف برتر باستان شناسی در سال ۲۰۲۴ را شامل کشف بزرگترین سازه عصر حجر در دریای بالتیک، کشف تالار سلطنتی یک ملکه از فرهنگ موچه با نقاشی های خیره کننده، کشف مجموعه ای از سنگ نگاره‌ها در کنار ردپای دایناسورها در برزیل، گورستان بزرگ آسوان در مصر، کشف ۴ هزار مُهر گِلی در ایران،  کشف گور طلایی در قبرستان ال کانو، کشف مقبره سلطنتی ۱۷۰۰ ساله در گواتمالا، کشف چوب ۱۰ هزار ساله و مراسم آیینی در عصر یخبندان، کشف خاستگاه سکاها در سیبری و کشف سکه های طلای هخامنشی در ظرف سفالی ۲۵۰۰ ساله عنوان کرده است.

کشف ۴ هزار مُهر گِلی در فصل اول کاوش‌ تپه تیلینه که در فصل دوم به بیش از ۶ هزار لوح افزایش یافت، شواهدی از سیستم‌های تجاری سازمان‌یافته با قدمت حدود ۵۰۰۰ سال پیش را ارائه می‌دهند که نشان‌دهنده نقش تپه تیلینه در مدیریت اولیه اداری است. این کشف یک اتفاق مهم برای درک چگونگی مدیریت کالاها و تجارت در دنیای باستان است.

داریوش فرمانی مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کرمانشاه گفت: طبق کاوش‌ها و بررسی‌های باستان‌شناسی که تاکنون صورت گرفته، از هزاره پنجم تا هزاره سوم قبل از میلاد نهادهای اداری در محوطه‌هایی همچون دهسوار، تیلینه و ماران در ماهیدشت وجود داشته که مدارک مربوط به چند هزار سال تحولات مدیریت اقتصادی و سیاسی را در اختیار قرار داده‌اند. با توجه به اهمیت موضوع فصول بعدی کاوش در تپه تیلینه کرمانشاه را در دستور کار قرار داده‌ایم.

تپه تیلینه کرمانشاه در نزدیکی شهر کوزران واقع شده است که تا کنون در دو فصل مورد کاوش قرار گرفته است.

منبع: وزارت میراث فرهنگی