تحولات جمعیتی هر کشوری بیش از هر عاملی ریشه در باور‌ها و نگرش زوجین به فرزندآوری دارد و بر اساس آمار‌ها و برآورد‌های انجام شده، جمعیت کشور رو به کهن‌سالی و پیری پیش می‌رود به طوری که در دوره‌ای شعار فرزند کمتر زندگی بهتر بود که سیاست‌های انجام شده در این زمینه سبب کاهش تمایل خانواده‌ها به فرزندآوری شد.

فرزندآوری در نظام خانواده از چالش‌های جدی زوجین در عصر کنونی است، زیرا مشکلات اقتصادی یکی از مهم‌ترین موانع خانواده‌ها برای فرزندآوری است و این موضوع حمایت دولت و مسئولان را برای کاهش مشکلات اقتصادی می‌طلبد که در مجلس شورای اسلامی هم مشوق‌های جدید برای فرزندآوری خانواده‌ها و تکریم جایگاه مادران در نظر گرفته شده است.

اما گاهی اوقات برخی از زوجین بنا به دلایل مختلف صاحب فرزند نمی شوند و به اصلاح نابارورند.

این بدین معناست که زن و شوهر پس از یک سال تلاش قادر به باردار شدن نیستند. با این حال، برای زنان ۳۵ ساله و بالاتر، عدم توانایی در بارداری بعد از ۶ ماه ناباروری در نظر گرفته می‌شود.

بیشتر بخوانید

• فرزندآوری و جلوگیری از حرکت کشور به سمت پیری جمعیت

شیوع ناباروری چقدر است؟

۱۰ تا ۱۵ درصد زوجین از ناباروری رنج می‌برند؛ به دلیل شیوع بالای آن، ناباروری یکی از بیماری‌های شایع در زوجین بین ۲۰ تا ۴۵ سال می‌باشد.

 اگر زن و شوهر در سال اول باردار نشوند، هر ماه احتمال بارداری آن‌ها کمتر می‌شود و این شانس با افزایش سن زن نیز کمتر خواهد شد.

چه عواملی باعث ناباروری می‌شود؟

سن زن می‌تواند تأثیر زیادی در توانایی خانم برای بچه دار شدن داشته باشد، با افزایش سن به خصوص بعد از سن ۳۵ سال به بعد این شانس کاهش می‌یابد.

برای یک خانم سالم در سنین ۲۰ یا اوایل ۳۰ سالگی، احتمال بارداری در هر ماه ۲۵ تا ۳۰ درصد است. اما در ۴۰ سالگی یک زن، احتمال حاملگی به ۱۰ درصد یا کمتر می‌رسد.

عدم تخمک گذاری یک خانم می‌تواند منجر به ناباروری شود. زنانی که قاعدگی منظم ندارند، اغلب تخمک گذاری هم نمی‌کنند.

بیماری‌هایی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، بیماری تیروئید و سایر اختلالات هورمونی می‌تواند بر تخمک گذاری تأثیر بگذارد و منجر به ناباروری شود.

زنانی که دارای اضافه وزن یا کمبود وزن هستند بیشتر از زنان با وزن طبیعی بدن دچار اختلالات تخمک گذاری می‌شوند. این زنان لازم است جهت انجام اقدامات باروری، به یک متخصص زنان مراجعه کنند.

یک سوم موارد ناباروری به دلیل وجود مشکلی در شوهر است. در یک سوم دیگر موارد، ناباروری به دلیل ترکیبی از مشکلات زوجین است. 

در مورد ناباروری چه کارهایی باید انجام داد؟

مراجعه به یک متخصص زنان به زوج کمک می‌کند که علت ناباروری تشخیص داده شود. بهتر است زوج همزمان به متخصص زنان و ارولوژیست مراجعه کنند.

در بعضی موارد (۱۰ درصد یا بیشتر) ممکن است دلیل واضحی برای ناباروری وجود نداشته باشد که این موارد جزء نازایی‌هایی با علت ناشناخته دسته بندی می‌شوند. درمان‌های باروری اغلب می‌توانند به این دسته از زوجین هم کمک کنند.

به طور کلی، اگر یک زوج در طی ۱۲ ماه نزدیکی بدون استفاده از روش‌های جلوگیری، باردار نشوند، باید به متخصص زنان مراجعه کنند. اما خانم‌های ۳۵ ساله یا بیشتر اگر بعد از ۶ ماه تلاش باردار نشوند نباید تا یک سال صبر کنند و لازم است زودتر تحت نظر متخصص ناباروری قرار بگیرند.

اگر خانمی کمتر از ۳۵ سال باشد، اما سابقه خانوادگی یائسگی زودرس، سابقه انجام شیمی درمانی، رادیوتراپی داشته باشد هم ضروری است که جهت درمان زودتر به متخصص ناباروری مراجعه کند.

در صورت وجود ریسک ناباروری مانند سیکل‌های قاعدگی نامنظم یا فاکتور‌های خطر آسیب لوله رحمی، ویزیت بایستی ویزیت از سوی متخصص ناباروری زودتر انجام شود.

جوانان دیر ازدواج نکنند

ازدواج نیاز بشر است؛ زیرا انسان همانند دیگر موجودات هستی به شکل جفت و زوج آفریده شده است.

خداوند به صراحت بیان می‌دارد که همه موجودات هستی به شکل جفت و زوج آفریده شده است که از جمله خلقت و آفرینش جفت برای انسان است. (نبا آیه ۸ و شوری آیه ۱۱ و فاطر آیه ۱۱ وآیات دیگر)

تنها تفاوتی که میان انسان و دیگر موجودات می‌توان در این زمینه یافت آن که انسان در انتخاب و اختیار زوج بسیار آزادتر است و شرایط به گونه‌ای برای او رقم خورده است که بتواند شخصی را که به نظر وی کفو و هم شان اوست انتخاب کرده و برگزیند.

از این روست که گفته اند ازدواج به عنوان یک فرآیند جفت گیری و انتخاب همسر امری طبیعی و نیازی ضروری است، به ویژه آن که انسان برای دست یابی به بسیاری از اهداف و پاسخ گویی به شماری چند از نیاز‌های مادی و معنوی نیازمند جفت و همسر می‌باشد.

خداوند در آیه ۲۱ سوره روم تشکیل خانواده و ازدواج را از جمله عوامل دست یابی انسان به آرامش خاص بر می‌شمارد که تنها از این طریق قابل کسب می‌باشد.

امروزه به دلیل شرایط اقتصادی و چشم و هم چشمی‌ها شرایط ازدواج برای برخی از جوانان سخت شده است.

یکی از معضلات و مشکلاتی که جامعه کنونی ایران با آن رو به روست، کاهش ازدواج و افزایش سن کسانی است که تن به آن می‌دهند. هر چند که تغییرات شدید فرهنگی گوناگون در این مساله تاثیرگذار است، ولی بی گمان یکی از مهم‌ترین علل را می‌بایست در شرایط سختی دید که از سوی والدین و جامعه بر جوانان تحمیل می‌شود.

ازدواج جوانان هر چند که به سبب شرایطی، چون تحصیلات عالی، سربازی و مانند آن به تاخیر افتاده است، ولی در این میان نمی‌توان از سخت گیری‌های بی جا و درخواست‌های بی پایان گذشت.

این در حالی است که کسانی که اکنون در نقش والدین درخواست‌های بی جا بی پایانی را طرح می‌کنند، خود در شرایطی بسیار آسان‌تر زندگی مشترک خود را آغاز کرده اند.

در حالی که اکنون پزشکان محدودیت سنی برای بارداری درنظر نگرفته اند، اما بارداری در سنین پایین را بیشتر توصیه می‌کنند.

برای بارداری بانوان محدودیت سنی وجود ندارد

عضو هیئت علمی دانشکده مامایی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد گفت: بر اساس مطالعات و تحقیقات، بانوانی که از سلامت جسمانی و روانی برخوردار هستند در هر سنی از دوران باروری خود می‌توانند اقدام به بارداری کنند و در این زمینه محدودیتی وجود ندارد.

خانم کرمی در پاسخ به این سوال که آیا سن بر روی باروری تاثیرگذار است گفت: بارداری در سنین پایین به لحاظ جسمانی و روانشناختی، بهتر و از عوارض کمتری برخوردار است.

بهترین زمان برای باردار شدن پیش از ۳۵ سالگی در سنین ۲۰ تا ۳۰ سال است.

میزان باروری در زنان از ۳۰ تا ۳۵ سالگی شروع به کاهش می‌کند، با اینحال کاهش باروری در مردان تدریجی‌تر از زنان رخ می‌دهد و می‌تواند سلامت فرزند آیندۀ آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد.

اگرچه مطالعات و تحقیقات نشان داده مشکلات بارداری در سنین پایین‌تر بسیار کمتر است، اما بر اساس بررسی‌های صورت گرفته در کشور‌های مختلف، بارداری در سنین بالا نیز رایج و بی خطر بوده است.

بانوان سالم به لحاظ جسمانی و روانی در هر سنی می‌توانند نسبت به بارداری اقدام کنند و محدودیتی در این زمینه وجود ندارد.

بارداری‌های متعدد در افزایش سلامت جسمانی و روانی بسیار اثرگذار است و بر اساس وضعیت مادر، توانایی زایمان و پرورش کودک بر تعداد فرزندآوری مادران مشاوره ارائه می‌شود.

مطالعات و تحقیقات نشان داده افرادی که تعداد فرزند بیشتری دارند از بسیاری از بیماری‌ها از جمله افسردگی، استرس، اضطراب و الزایمر به دور هستند.

در مقایسه منافع و مضرات فرزندآوری در زنان، مردان و خانواده ها، منافع بسیار بیشتر بوده است.

چنانچه روند پیری و سالمندی جمعیت در ایران ادامه یابد پیش بینی شده تا سال ۲۰۳۰ بیش از ۹ درصد جامعه ایران را سالمندان تشکیل می‌دهند درحالیکه جمعیت جوان وپویا رو به کاهش است.

وراثت یک عامل اصلی در یائسگی بانوان است، اما در یائسگی زودهنگام بیماری‌های جسمی، روانشناختی و مسایل زیست محیطی نیز اثر گذار است.

یکی از دلایلی هم که برخی زن و شوهر‌ها از فرزندآوری امتناع می‌کنند هزینه‌های بارداری و زایمان است که برخی توان پرداخت آن را ندارند.

۹۰ درصد هزینه‌های ناباروری پرداخت می‌شود

آقای فلاحی مدیر درمان سازمان تامین اجتماعی چهارمحال و بختیاری گفت: بیش از ۹۰ درصد هزینه‌های ناباروری از سوی این سازمان در استان پرداخت می‌شود.

نرخ رشد جمعیت ایران در سال ۱۳۵۷، شش نفر از یک پدر و مادر بوده که اکنون به ۰.۸ درصد رسیده است و این موضوع کشور را در آینده‌ای نه چندان دور در شرایط بحرانی قرار خواهد داد.

نرخ ناباروری کشور حدود ۱۹ درصد و این نرخ در چهارمحال و بختیاری ۲۵ درصد است؛ از این رو با توجه به ابلاغ سیاست‌های جمعیت در سطح کشور از سوی مقام معظم رهبری، سازمان تامین اجتماعی اقدام به گسترش خدمات خود به زوج‌های نابارور کرده است.

در همین راستا در حال حاضر مدیریت‌های درمان تامین اجتماعی با عقد قرارداد با مراکز ناباروری در سطح کشور بیش از ۹۰ درصد هزینه‌های درمان ناباروری را با تعرفه دولتی در مراکز دولتی و ۹۰ درصد هزینه‌های ناباروری را در مراکز غیردولتی و خیریه و خصوصی با تعرفه غیردولتی سالی سه بار در سال به صورت بسته‌های شش گانه از جمله آی وی اف و میکرواینجکشن به روش‌های مختلف پرداخت می‌کند.

امید است مراکز درمان خصوصی ناباروری در چهارمحال و بختیاری بیش از پیش فعال شده و مدیریت درمان سازمان تامین اجتماعی بتواند خدمات خود را به زوج‌های نابارور در استان به طور کامل ارائه کند.

وجود مراکز درمان ناباروری در اکثر شهر‌ها راه را برای زوجینی که بچه دار نمی‌شود آسان می‌کند چرا که برخی به دلیل اینکه چنین مرکزی در شهرشان وجود ندارد و توان جابه جایی مدام را برای رسیدن به مراکز ناباروری ندارند هیچوقت اقدام به بچه دار شدن نمی‌کنند.

کلینیک سطح دو درمان ناباروری در لردگان دایر می‌شود

آقای دکتر احمدی سرپرست معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد گفت: در راستای اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، به زودی کلینیک سطح دو درمان ناباروری در شهرستان لردگان دایر می‌شود.

هم اکنون یک کلینیک تخصصی سطح ۳ ناباروری در شهرکرد مرکز استان فعال است که در راستای مقابله با کاهش رشد جمعیت به زودی کلینیک سطح ۲ درمان ناباروری در لردگان نیز افتتاح می‌شود.

باتوجه به گسترش علم و دانش ۹۰ تا ۹۵ درصد ناباروری‌ها قابل درمان است، همچنین همه کلینیک‌های استان به خدمات اولیه درمان ناباروری مجهز می‌شوند و تمامی اقدامات در این مراکز تحت پوشش بیمه سلامت و بیمه تامین اجتماعی به صورت رایگان خواهد بود.

بروز مشکلات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و امنیتی و بهداشت و درمان از مهمترین چالش‌های کاهش جمعیت کشور خواهد بود.

آمار روبه افزایش سقط‌ها سزارین‌ها باید متوقف و کاهش یابد.

فاصله بین فرزندان در زایمان‌های طبیعی ۶ ماه و در سزارین ۱۸ ماه تا یکسال تعیین شده و نیازی به ۳ تا ۵ سال فاصله بین تولد‌ها نیست.

امید است با حمایت بانوان و خانواده‌های در قالب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت به سمت پویایی و رشد جمعیت در ایران اسلامی هر چه سریعتر گام برداریم.

گزارش از افسانه احمدی فارسانی