طی ماه‌های اخیر در استان اردبیل شاهد حمله گرگ به انسان بوده‌ایم. بر اساس اخبار منتشر شده، آخرین حمله روز دوشنبه ششم تیرماه امسال در روستای اندبیل خلخال رخ داد که در اثر آن یک زن میانسال و یک کودک خردسال بر اثر حمله گرگ مصدوم شدند.

اواخر فروردین ماه امسال هم در اثر حمله یک قلاده گرگ وحشی در ۲۷ فروردین ماه امسال به ۲ نفر از شهروندان شهر هشتجین مرکز بخش خورش‌رستم خلخال این افراد مجروح و راهی بیمارستان خلخال شدند که این حیوان مهاجم توسط یک شکارچی محلی شناسایی ومعدوم شد.

پیش از آن هم روز سوم اسفند ماه سال گذشته یک کودک ۹ ساله و یک جوان ۱۸ ساله در شهر هشجین مجروح و راهی بیمارستان شدند و با وجود جستجوی گسترده از سوی محیط بانان حیوان مهاجم پیدا نشد.

خردادماه امسال هم در اثر حمله یک قلاده گرگ به سه شهروند در شهرستان گرمی، ۲ زن و یک مرد مصدوم و در بیمارستان ولایت این شهرستان مداوا شدند.

امر به یقین این حملات در نوع خود اتفاق جدیدی محسوب نمی‌شوند و بویژه در حواشی سکونتگاه‌های روستایی و عشایری بار‌ها از این اتفاقات رخ داده است. حمله گرگ به گله‌ها و از بین بردن و تلف کردن دام‌های روستاییان و عشایر موضوعی شایع در این مناطق است. نکته قابل تامل در اتفاقات اخیر، حمله حیوان وحشی به سکونتگاه انسان آن هم در مناطقی است که تقریبا نزدیک به شهر‌ها و مراکز تقریبا پرجمعیت‌تر هستند.

برای حل تعارض با حیات وحش چه باید کرد ؟

چنان که کارشناسان امر اذعان می‌دارند، نوع بشر در ابتدای امر دارای محیط زیست مشترکی با سایر موجودات بود و همین امر موجب می‌شد تا انسان‌ها روشی تعاملی را در مواجهه با سایر موجودات در پیش بگیرند.

به تدریج با افزایش سطح دانش، تجربه زیستی و ارتقای توانایی ساخت ابزار و به‌کارگیری مواد و مصالح موجود در طبیعت، انسان‌ها در پی جداسازی هرچه بیشتر محیط زندگی خود برآمدند که در دوره یکجانشینی این پدیده بروز بیشتری پیدا کرد.

با گسترش سلطه انسان بر طبیعت، انسان بر سایر اجزای طبیعت چیره یافت و دست به اعمال تغییراتی در محیط زیست و منابع طبیعی زد که به محدود شدن هرچه بیشتر محیط زیست سایر موجودات زنده منجر شد.

این وضعیت گاه به نقطه‌ای می‌رسد که به کشته و مجروح شدن حیوانات وحشی به دست انسان‌ها و یا در نقطه مقابل به کشته و مجروح شدن انسان‌ها می‌انجامد و اخبار آن در رسانه‌ها انعکاس می‌یابد.

در همین زمینه مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اردبیل با اشاره به تعارض محیط زیست انسان با حیات وحش گفت: باید این نکته را در نظر داشت که به مرور زمان انسان از سویی و حیات وحش از سوی دیگر با تخریب زیستگاه‌ها و بهم خوردن زنجیره غذایی مواجه شده و از طرف دیگر فعالیت‌های انسانی به سمت زیستگاه‌های حیات وحش نزدیک شده است.

حسن قاسم‌پور افزود: امروز شاهد هستیم که برخی از عشایر به قلب زیستگاه حیات وحش می‌روند و نسبت به چرای احشام خود یا فعالیت‌های دیگر اقدام می‌کنند. این وضعیت باعث به وجود آمدن نوعی تعارض بین انسان و حیات وحش شده است که در پی آن بعضا شاهد حضور و حمله حیوانات وحشی مانند گرگ و یا گراز به انسان‌ها هستیم.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اردبیل اضافه کرد: با نگرشی منصفانه باید اعتراف کرد که اکثر این تعارض‌ها از سوی انسان‌ها به وجود می‌آید و حیوانات برای دفاع از خودشان، بچه‌هایشان و لانه‌هایشان، رفتار‌های تهاجمی نشان می‌دهند که گاه باعث بروز آسیب‌هایی نیز می‌شود.

وی اظهار کرد: البته این مورد استثنا‌هایی هم دارد. در مواردی البته معدود شاهد هستیم که این مشکل از سوی حیواناتی مانند گرگ به وجود می‌آید که عامل آن می‌تواند بروز برخی بیماری‌ها مانند هاری باشد که رفتار‌های تهاجمی و غیرعادی را در حیوان مهاجم رقم می‌زند که در چنین شرایطی اداره‌کل حفاظت محیط زیست مطابق شیوه‌نامه‌ها وارد عمل می‌شود و حیوانی را که رفتار‌های غیرطبیعی دارد، به صورت مقتضی در اسرع وقت از محل دفع می‌کند.

وی ادامه داد: واقعیت این است که افزایش آمار‌ها در این زمینه تنها به استان اردبیل محدود نیست و در سایر مناطق کشور هم شاهد چنین مسائلی هستیم؛ حتی شاید بتوان گفت که حملات در این استان نسبت به برخی استان‌های دیگر بسیار کم است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اردبیل یادآور شد: برای نمونه چند سال پیش در یکی از استان‌ها ۶ کودک طمعه حیوانات وحشی شده بودند که به مرگ آن‌ها منجر شد و در مقابل نسبت به تلف کردن حیوانات در سطحی وسیع اقدام کرده بودند.

تلاش می‌کنیم خسارت‌های تعارض با حیات وحش در کمترین میزان بماند

این کارشناس محیط زیست خاطرنشان کرد: خوشبختانه در نقاطی مانند استان اردبیل تلفات انسانی در حد برخی جراحت‌ها بوده است که با طی شدن مراحل قانونی نسبت به حمایت درمانی از آسیب‌دیدگان و حتی پرداخت خسارت به افراد نیز اقدام شده است.

قاسم‌پور بیان کرد: با وجود کمبود‌ها از نظر نیرو و تجهیزات، عوامل اداره کل حفاظت محیط زیست استان اردبیل در مناطق تحت مدیریت حضوری فعال دارند و به نحوی برخورد می‌کنند که حمله و تعارض در کمترین میزان ممکن بماند و در یک نقطه دوباره تکرار نشود.

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان اردبیل یادآورشد: اداره کل حفاظت محیط زیست متولی اصلی حیات وحش است و در عین حال برای حفظ جان انسان‌ها نیز تلاش دارد و در حد توان اجازه نمی‌دهد که افراد از این ناحیه دچار آسیب شوند، اما انسان‌ها هم باید با درکی درست از محیط زیست، به قلمرو زندگی سایر موجودات احترام قائل باشند.

توسعه پایدار به معنای نابودی طبیعت و موجودات آن نیست

اگر تا چند دهه قبل توسعه به معنای چیرگی کامل بر طبیعت بود امروز این مفهوم دچار تغییر ماهوی شده و به اصطلاح از عمقل و پختگی بیشتری برخوردار شده که ناشی از تجربه زیست بشری بوده است. امروز دیگر توسعه به معنای چیرگی و تخریب کامل طبیعت نیست. انسان برای تداوم حیات خود هم که شده باید در حفظ و حراست از محیط زیست پیرامون خود و البته گونه‌های گیاهی و جانوری اقدام کند.

از همین روست که طی دهه‌های اخیر سازمان‌های محیط زیست قدرت فزاینده‌ای بویژه در کشور‌های توسعه یافته پیدا کرده اند و حفظ و حراست از گونه‌های گیاهی و جانوری در حال انقراض از دغدغه‌های اصلی متولیان محیط زیست شده است علاوه بر این شاهد شکل گیری نهاد‌ها و NGO‌هایی در کشور‌های مختلف هستیم که در این زمینه به متولیان مححیط زیست کمک می‌کنند.

احتمالا کارشناسان و مسئولین محیط زیست تایید کنند که طی دهه‌های اخیر شهروندان رفتار‌های مسئولانه تری نسبت به محیط زیست داشته اند و خوشبختانه این رفتار‌ها در حال فراگیر شدن هست با این وجود حل مشکل تعارض سکونتگاه‌های انسانی و حیات وحش نیازمند رویکرد‌های حرفه‌ای‌تر شهروندان است که این امر مستلزم هم ارائه آموزش‌های ضروری از سوی کارشناسان محیط زیست به شهروندان و هم حضور به موقع ماموران این سازمان برای جلوگیری از بروز حودادثی مانند حوادث ماه‌های اخیر است که این امر هم نیازمند تامین اعتبارات موردنیاز این سازمان برای تکمیل کادر نیروی انسانی و تجهیزات مورد نیاز است.

منبع : ایرنا