تازه‌ترین دور از مذاکرات هسته‌ای در روز‌های گذشته در دوحه قطر برگزار شد و با اینکه گمانه زنی‌ها درباره حصول توافق و حل و فصل اختلافات در این مذاکرات بیشتر از همیشه بود، اما دست کم اظهارات اخیر مقامات اروپایی نشان می‌دهد که رسیدن به توافق پس از این دور از مذاکره، دورتر از همیشه شده است.

بیشتربخوانید

• بایدن به‌دنبال احیای برجام است

در همین راستا، یک تحلیلگر مسائل بین الملل نظر دیگری دارد. سیدمحمد مرندی معتقد است که امروز آمریکا حتی از ونزوئلا می‌خواهد نفت بیشتری صادر کند؛ از سوی دیگر اروپایی‌ها سخت به دنبال ایران هستند تا توافق به نتیجه برسد. دلیلش هم این است که اروپا گرفتار بحران انرژی شده و زمستان در پیش است.

سید محمد مرندی، تحلیلگر مسائل بین الملل به تشریح شرایط کنونی ایران در مذاکرات برجام پرداخت و گفت: شرایط باید به نحوی پیش رود که دولت آمریکا نتواند مانند گذشته بدعهدی کند. چرا که در گذشته وقتی برجام امضا شد، ما به تعهدات خود عمل کردیم، اما دولت آمریکا در زمان اوباما به تعهدات خود عمل نکرد. در دوره ترامپ نیز توافق را پاره کردند و دولت بایدن هم همان مسیر ترامپ را دنبال می‌کند.

وی افزود: برای اینکه دولت آمریکا نتواند در آینده به راحتی توافق احتمالی را زیر پا بگذارد، مذاکره کنندگان ما در این دور از مذاکرات، درباره تضمین ها، راستی آزمایی و برچیده شدن تحریم‌ها مذاکره کردند و امتیازات خوبی را به دست آوردند که این باعث استعفای دو تن از اعضای تیم مذاکره کننده آمریکا شد. ولی همچنان یکسری مسائل باقی مانده که اگر حل نشوند، می‌توانند اجرای برجام را برای ایران با چالش‌های جدی مواجه کنند.

هنوز به اطمینان نسبی برای اجرای برجام نرسیده ایم

وی افزود: بنابراین اگر تکلیف یکسری مسائل روشن نشوند، ممکن است آمریکا از برخی نقاط ضعف درون توافق استفاده و باز ما را از شرایط عادی اقتصادی محروم کند. در این سه ماه که پیغام و پسغام داده می‌شد، آمریکایی‌ها ناچار شدند تا یکسری از خواسته‌های ایران را بپذیرند، ولی هنوز به مرحله‌ای که بتوانیم برجام را با اطمینان نسبی اجرا کرده و یا شرایطی که منجر به منفعت اقتصادی برای مردم شود، نرسیده ایم.

مرندی ادامه داد: از وقتی که جنگ اوکراین شروع شده است، شرایط غرب به مراتب سخت‌تر شده و آن‌ها از نظر اقتصادی و سیاسی با چالش‌های جدی مواجه شده اند. به همین دلیل بود که هیأت اروپایی دو بار به ایران آمد و جوزپ بورل عملا در سفر اخیر خود اعتراف کرد که نیاز به توافق دارند.

او ادامه داد: دلیل برگزاری مذاکرات دوحه، حل مسائل باقیمانده در حوزه تضمین‌ها و تحریم‌ها بود تا بتوانیم برجام را اجرا کنیم. از این رو، باید دید بعد از مذاکرات فشرده اخیر، آمریکایی‌ها این مسیر را طی خواهند کرد یا بازهم به سیاست‌های گذشته خود ادامه می‌دهند.

وی در خصوص ادعا‌های مطرح شده از سوی مقامات اروپایی مبنی بر مطرح کردن خواسته‌های فرابرجامی توسط ایران، گفت: تمام خواسته‌های ایران تاکنون در چارچوب برجام بوده و این توافق صراحتا تاکید کرده است که باید روابط اقتصادی ایران عادی سازی شود و ایران در همان راستا مذاکره می‌کند. اروپایی‌ها به این موضوع واقفند که خواسته‌های ایران منطقی است و خوب می‌دانند که مشکل آمریکا است اگرنه اگر به اراده آن‌ها بود، توافق برسر برجام تاکنون امضا شده بود. واقعیت این است که آمریکایی‌ها سختگیرانه عمل می‌کنند و اروپایی‌ها نمی‌توانند اعتراضی به ایالات متحده داشته باشند.

مرندی با اشاره به ضرب الاجل‌های برجامی گفت: تاکنون چند بار طرف غربی برای برجام ضرب الاجل تعیین کرده است، اما پس از مهلت تعیین شده هیچ اتفاقی نیفتاد. این نوع ادبیات صرفا برای فشار بیشتر به مردم ایران است. بی تردید اگر دولت توافقی را امضا کند و آمریکا بتواند از آن سوءاستفاده کند و نفعی برای مردم نداشته باشد و در کنارش برنامه هسته‌ای ما نیز محدود شود، دوباره گرفتاری‌های بزرگ و لاینحلی برای ما به وجود خواهد آمد.

تضمین‌های خواسته شده از سوی ایران مربوط به دولت بایدن و اختیارات دولت فعلی آمریکاست

مرندی با اشاره به اینکه نباید حرف‌ها و تهدید‌های غربی‌ها را بیش از حد جدی تلقی کرد، گفت: متاسفانه عده‌ای در داخل کشور تحت تاثیر تحلیل رسانه‌های غربی هستند. برای مثال بحث الان راجع به تضمین دولت آینده آمریکا در خصوص برجام نیست و تمام بحث‌ها مربوط به تضمین در دوره دولت آقای بایدن بوده است و تضمین‌هایی که ایران می‌خواهد از شخص بایدن و دولت او است. آقای بایدن از روز اول تلاش کرد که هیچ گونه تضمین معناداری به ایران ندهد. به عنوان مثال، اگر دولت فعلی آمریکا بعد از یکسال از برجام خارج شود، سرمایه گذاران خارجی با ضرر‌های جبران ناپذیری مواجه خواهند شد و آمریکا تاکنون تضمین کافی در این رابطه نداده است گر چه پیشرفت‌هایی در این زمینه صورت گرفته است.

این تحلیلگر مسائل بین الملل ادامه داد: اگر این تضمین‌ها نباشند، حتی با قبول برجام توسط آمریکا، بسیاری از افراد حاضر نمی‌شوند در ایران سرمایه گذاری کنند؛ لذا هدف آمریکا این است که تضمین کافی ندهد تا هیچ سرمایه گذاری وارد ایران نشود. متاسفانه عده‌ای در داخل متاثر از تبلیغات رسانه‌های غربی و متحدین آن‌ها هستند و نسبت به واقعیت‌ها آگاهی لازم را ندارند.

وی افزود: تضمین‌های خواسته شده از سوی ایران مربوط به دولت بایدن و اختیارات دولت فعلی آمریکاست.

عده‌ای در درون کشور می‌خواهند دولت در برابر آمریکا کوتاه بیاید

مرندی در ادامه در مورد مکانیزم ماشه گفت آنچه مسلم است عده‌ای در درون کشور می‌خواهند دولت در برابر آمریکا کوتاه بیاید که عملا منجر به پذیرش یک توافق ضعیف میشود. اگر آمریکا منفعتی از اجرای مکانیسم ماشه می‌برد، آن را عملی می‌کرد. در دوره ترامپ هم اگر مکانیزم ماشه می‌توانست بیش از این به ایران فشار بیاورد، او از اعمال آن دریغ نمی‌کرد.

وی با بیان اینکه ما نباید جنگ روانی غرب در این مذاکرات را تقویت کنیم، اظهار داشت: آمریکا و اروپا در شرایط تنش آفرینی قرار ندارند و بالعکس به شدت نیازمند توافق هستند. امروز همگی شاهد بحران ایجاد شده بر سر انرژی در کشور‌های غربی هستیم. در کنار آن بحران‌های بی نظیر سیاسی و اقتصادی در غرب وجود دارد.

امروز دعوای اصلی میان حاکمیت تک قطبی و مخالفان آن است

وی افزود: امروز آمریکا حتی از ونزوئلا می‌خواهد نفت بیشتری صادر کند؛ از سوی دیگر اروپایی‌ها سخت به دنبال ایران هستند تا توافق به نتیجه برسد. دلیلش هم این است که اروپا گرفتار بحران انرژی شده و زمستان در پیش است. با فرارسیدن فصل زمستان، شرایط کشور‌های غربی بسیار شکننده خواهد بود. آمریکایی‌ها در وین چند بار ضرب الاجل اعلام کردند؟ امروز ۴ ماه از آن مهلت‌ها گذشته است و می‌بینیم که هیچ اتفاقی هم نیفتاده است.

مرندی در پاسخ به این پرسش که «چرا شدت لحنی که منفی نگران به غرب در کشور دارند، در برابر شرق ندارند، در حالی که سیاست انقلاب اسلامی ایران از ابتدا با شعار نه شرقی نه غربی شکل گرفته است»، گفت: آیا باید با کشور‌هایی نظیر برزیل، قزاقستان، هند، روسیه و چین که رفتار منطقی‌تر در برابر ما دارند، رفتار مشابه با کشور‌هایی که ایران را تحریم می‌کنند داشته باشیم؟ همچنین دیگر دوقطبی زمان جنگ سرد مطرح نیست. امروز دعوای اصلی میان حاکمیت تک قطبی و مخالفان آن است. بدین معنا که اکثر کشور‌های جهان مخالف تک قطبی هستند. در همین جنگ اوکراین مگر کشور‌های آمریکای لاتین طرف آمریکا و اروپا هستند؟ مگر کشور‌های آفریقایی طرف ناتو را گرفتند؟ در آسیا نیز وضعیت مشابهی وجود دارد. به این دلیل که می‌دانند جنگی را که روسیه در اوکراین دنبال کرده، آمریکا بار‌ها به شکل بدتری را در قبال سایر کشورها، که تهدیدی هم برای امریکا نبودند، مرتکب شده است.

نظام می‌گوید اگر آمریکا نیز رفتار خود را عوض کند، ما رفتار دیگری با آن خواهیم کرد

مرندی همچنین در پاسخ به این ابهام موجود در افکارعمومی که چرا مشخصا در ارتباط با «رابطه با آمریکا» صرفا به سوابق تاریک دولت این کشور در خصوص مداخلاتش در کودتا‌ها و یا موارد دیگر برای پرهیز از برقراری رابطه اشاره می‌شود، اما در ارتباط با روسیه، به اقدامات تاریخی غیرقابل جبرانش علیه ایران اشاره‌ای نمی‌شود و یا هیچ گونه بدبینی نسبت به آن وجود ندارد؟»، گفت: آیا به این دلیل که اسکندر مقدونی در مقطعی از تاریخ به ایران حمله کرده است، ما باید تا آخر با مقدونیه یا یونان رابطه بدی داشته باشیم؟ مغول‌ها نیز به ایران حمله کردند، پس ما باید تا ابد با مغولستان بد باشیم؟ اصلا دیگر شوروی وجود ندارد و روسیه نیز جز در مرز آبی، هم مرز ما نیست. رابطه ایران با سایر کشور‌ها در راستای منافع کشور است.

وی در پایان یادآور شد: آیت الله خامنه‌ای حدود زمان امضای برجام گفتند اگر آمریکا حسن نیت خود را در اجرای برجام نشان دهد، می‌توانیم در خصوص مسائل دیگر صحبت کنیم. چه پیامی از این بالاتر؟ و دیدیم که امریکا از این فرصت استفاده نکرد؛ بنابراین نظام می‌گوید اگر آمریکا نیز رفتار خود را عوض کند، ما رفتار دیگری با آن خواهیم کرد. امروز رفتار آفریقای جنوبی، برزیل، روسیه، چین، هند، قزاقستان و کشور‌های دیگر، نسبت به آمریکا و اروپا در مقابل ایران سازنده‌تر است و اگر همین فردا رفتار آمریکا و اروپا با ایران تغییر کند، رفتار ما نیز با آن‌ها دستخوش تغییر خواهد شد.

منبع: جماران