مجموعه عباس‌آباد با ۶۰۰ هکتار مساحت در ۹ کیلومتری بهشهر از جمله مهم‌ترین و بزرگترین باغ‌های تاریخی ایران است که به عنوان یکی از باغ‌های ایرانی در میراث جهانی یونسکو ثبت شده‌است.

این مجموعه به دستور شاه عباس اول صفوی در سال‌های ۱۰۲۰ و ۱۰۲۱ هجری قمری ساخته شده و شامل سد، دریاچه ، گل‌باغ، کاخ، حمام، آسیاب آبی و دو برج آجری است اما آنچه این مجموعه تاریخی را منحصر بفرد کرده وجود بنایی چهار طاق در داخل دریاچه ۱۰ هکتاری است که با گذشت بیش از ۴۰۰ سال از ساختش در هجوم آب و باد و باران همچنان پابرجا مانده است.

این چهار طاقی آجری با ارتفاعی بالغ بر ۱۸ متر در مرکز دریاچه عباس‌آباد بهشهر قرار دارد و در زمان آبگیری سد و در فصول پاییز و زمستان کاملا به زیر آب می‌رود و تنها سطح فوقانی آن مانند جزیره‌ای بیرون از آب قرار می‌گیرد و در فصل گرم سال با خروج آب از دریاچه، این بنای آجری خود را نمایان می‌کند.

اساس این چهار طاقی بر روی ۸ جرز در پیرامون و یک جرز در مرکز بنا شده است و ابعاد جرز‌ها تقریباً ۴ متر در ۴ متر می‌باشند که بر روی یک سکو قرار گرفته‌اند.

به گفته کارشناسان بنای این عمارت علاوه بر کاربری تفریحی، دارای کاربری علمی و فنی در سدسازی نیز بوده‌است و جرز مرکزی آن که دارای خُلَل و فُرَج شبکه‌ای مرتبط به هم می‌باشد در مواقع ضروری به صورت یک سوپاپ عمل می‌کرد و هنگام تخلیه اضطراری آب از دریچه سد، وجود همان چهار طاقی با جرز مشبک مرتبط به هم، از فشار آب به بدنه سد جلوگیری می‌کرده است.

تصاویر منتشر شده از این بنای تاریخی حالا حکایت از بروز خسارت به یک لایه از این بنا دارد آسیبی که به گفته سرپرست پایگاه میراث جهانی باغ عباس‌آباد کالبدی و عمیق نیست.


مصطفی شریفی در گفت و گو با باشگاه خبرنگاران جوان مازندران گفت: این خسارت در ضلع شمالی این چهارطاقی که بیشتر از سایر نقاط در معرض امواج آب و باد است اتفاق افتاده و بخشی از یک لایه آجر به دلیل عوامل طبیعی کنده شده است.

به گفته او دور تا دور این بنا و پشت آجر‌ها، کلاف‌های چوبی کار شده و چون پشت این لایه کنده شده فضای خالی وجود دارد در تصویر به شکل یک شکاف بزرگ به چشم می خورد اما بررسی‌هایی که از نزدیک انجام شده نشان می‌دهد فقط یک لایه از بخش فوقانی دو جرز این بنا کنده شده که قابل ترمیم است.

سرپرست پایگاه میراث جهانی باغ عباس‌آباد می‌گوید: این بنا با جرز‌های چهار متری ساخته شده از آجر و ساروج ، صد‌ها سال در برابر عوامل طبیعی و زلزله مقاومت کرده است و این اتفاق نمی‌تواند به این سازه خسارت وارد کند.

شریفی می‌گوید: هیچ شکاف عمیقی که به ساختار این بنا خسارت بزند وجود ندارد و منتظر کاهش سطح آب دریاچه هستیم تا اقدامات بازسازی این بنا با لایه‌های متناسب با معماری گذشته انجام شود.