خطر گرما زدگی یا مشکلات ناشی از دمای بالا، به ویژه زمانی که یک موج گرما (چند روز گرم متوالی) و استرس گرمایی قابل توجهی وجود دارد (ترکیب دما‌های بالا با رطوبت نسبتاً بالا، یا دمای هوا بسیار بالا بدون رطوبت بالاست) احساس خواهد شد.

موج گرما در بیشتر مناطق جهان به صورت دمای بالای ۳۲.۲ درجه سانتی گراد برای سه روز یا بیشتر متوالی تعریف می‌شود. اگر رطوبت نسبی بالاتر از ۷۰ درصد باشد، موج گرمای شدید در دمای ۳۰ درجه سانتی گراد حاکم خواهد بود و در دما‌های بالاتر زمانی که رطوبت نیز کمتر باشد، موج گرما غالب خواهد شد.

ممکن است درجات مختلفی از آسیب گرمایی وجود داشته باشند (در ادامه بیشتر در مورد آن توضیح خواهیم داد).

صدمات جدی عبارتند از:

گرمازدگی - بدن قادر به خنک کردن خود در یک محیط گرم نیست، مکانیسم تعریق بی اثر است و دمای بدن به سرعت افزایش می‌یابد.

استرس گرمایی - یک وضعیت خفیف‌تر از گرمازدگی است که می‌تواند پس از قرار گرفتن در معرض گرما برای چند روز در غیاب مصرف آب کافی ایجاد شود.

خطر سلامتی ناشی از هوای گرم به ویژه برای افراد مسن بسیار زیاد است.

خطر بیشتری برای افراد چاق و بیماری‌های مزمن و همچنین بیمارانی که دارو‌های خاصی مصرف می‌کنند، در صورت بیماری شدید یا کمبود مایعات (کم آبی) وجود دارد.

توصیه‌هایی برای جلوگیری از آسیب‌های گرمایی

بهترین محافظت در برابر آسیب گرما پیشگیری است. پیش بینی‌های هواشناسی باید بر اساس آن پیگیری و آماده شوند. در دشت ساحلی و کمربند ساحلی، نه تنها باید به دما، بلکه به وزن دما نیز توجه شود. معیاری که گرما و رطوبت را جمع آوری می‌کند.

یک محیط خنک ایجاد کنید

در ساعات اوج گرما توصیه می‌کنیم در مکانی با تهویه مطبوع بمانید. اگر در خانه شما تهویه هوا وجود ندارد، توصیه می‌کنیم چند ساعت در یک مکان عمومی مجهز به تهویه مطبوع بمانید و زمان خود را در گرما کاهش دهید.

بهترین راه برای خنک کردن آپارتمان استفاده از کولر است. نیازی به روشن کردن کولر در تمام ساعات روز نیست، اما روشن کردن آن در ساعات اوج گرما بسیار مهم است.

فن‌ها می‌توانند احساس گرما را کاهش دهند، اما وقتی دمای محیط بالاتر از ۳۵ درجه سانتیگراد باشد، فن‌ها نمی‌توانند بدن را خنک کنند یا از آسیب به سلامت محافظت کنند.

در ساعات گرم توصیه می‌کنیم که پرده‌ها یا کرکره‌ها را ببندید تا از نفوذ نور خورشید بکاهید، اما آپارتمان را مطبوع نگه دارید. کرکره‌های بسته می‌توانند نفوذ گرما به داخل آپارتمان را تا حدود ۸۰ درصد کاهش دهند. حمام کردن در آب سرد به خنک شدن بدن کمک می‌کند. پوشیدن لباس‌های رنگ روشن و راحت نیز توصیه می‌شود.

هنگام گرما مراقب باشید

از بیرون رفتن در ساعات گرم باید خودداری کرد. توصیه می‌شود فعالیت‌های خارج از خانه را به ساعات اولیه صبح یا عصر محدود کنید.

در ساعات گرم استراحت مطلوب است. توصیه می‌کنیم در هوای گرم از فعالیت بدنی شدید خودداری کنید. اگر باید فعالیت بدنی داشته باشید، حتما در حین فعالیت به میزان کافی آب بنوشید.

اگر باید از خانه خارج شوید:

حتما از کلاه لبه پهن استفاده کنید، عینک آفتابی بزنید، لباس‌های رنگ روشن، سبک و راحت بپوشید و ضد آفتاب بزنید.

سعی کنید هر از گاهی در مکانی سایه دار استراحت کنید.

ماندن ویا تلاش در گرما را به حداقل برسانید.

هشدار: از ماندن در وسیله نقلیه پارک شده با شیشه‌های بسته خودداری کنید.

نوشیدنی مناسب

شما باید مقدار زیادی آب سرد یا سایر نوشیدنی‌های سبک دیگر بنوشید.

توصیه می‌شود نوشیدنی‌های شیرین، نوشیدنی‌های کافئین دار و الکل را کاهش دهید.

مقدار مورد نیاز نوشیدن ۸-۱۰ لیوان آب در روز است ؛ حتی بدون احساس تشنگی!

مراقب باشید که غذا‌های سبک و متعادل بخورید.

هشدار: اگر پزشک به دلیل مشکلات سلامتی از شما بخواهد که میزان نوشیدنی را محدود کنید، باید در مورد نحوه عمل در روز‌های گرم با او مشورت شود.

در موارد زیر باید با پزشک معالج مشورت کنید:

افرادی که از بیماری‌های قلبی عروقی، چاقی، سایر بیماری‌های مزمن، بیماری‌های روانی و زمانی که بیماری جدی دارند یا در معرض کم آبی هستند، رنج می‌برند.

افرادی که با دارو‌هایی که بر سیستم عصبی مرکزی (مغز) اثر می‌گذارند، درمان می‌شوند، مانند: دارو‌هایی برای آرامش و خواب، برای بیماری پارکینسون و برخی مشکلات روان‌پزشکی. این دارو‌ها ممکن است حساسیت به آسیب گرمایی را افزایش دهند.

سالمندانی که تنها زندگی می‌کنند

هنگامی که یک موج گرما وجود دارد، حداقل یک بار در روز به آن‌ها مراجعه کنید و به خاطر داشته باشید که آن‌ها علائم خستگی گرما یا گرمازدگی (همان طور که در بالا توضیح داده شد) را ندارند. بازدید می‌تواند توسط اعضای خانواده، دوستان، همسایگان یا داوطلبان انجام شود.

باید اطمینان حاصل شود که مشخصات فردی سالمند (نام، آدرس و شماره تلفن) در دسترس خدمات رفاهی اجتماعی در منطقه سکونت آن‌ها باشد تا ملاقات سازماندهی شده برای آن‌ها ترتیب داده شود یا در صورت نیاز کمک دریافت شود.

مهم است که در مورد موارد آسیب گرمایی بیشتر مراقب باشید و آن‌ها را به طور مناسب درمان کنید؛ همان طور که در بالا توضیح داده شد.

تاثیر گرما بر بدن انسان

درجات مختلفی از آسیب گرمایی وجود دارند. آسیب‌های جدی گرمازدگی و استرس گرمایی هستند. گرمازدگی به طور معمول هنگامی که دمای محیط افزایش می‌یابد، بدن با تعریق خود را خنک می‌کند و از گرم شدن بیش از حد بدن جلوگیری می‌کند. اما وقتی هوا گرم است و رطوبت هوا زیاد است، عرق به سرعت تبخیر نمی‌شود و بدن نمی‌تواند خنک شود.

در این مورد، "گرما زدگی" جدی‌ترین آسیب سلامتی ناشی از گرما ممکن است ایجاد شود. زمانی اتفاق می‌افتد که بدن نتواند خود را در هوای داغ خنک کند. مکانیسم تعریق بی‌اثر می‌شود و دمای بدن به سرعت افزایش می‌یابد. گاهی اوقات به بیش از ۴۱ درجه سانتی گراد در یک ربع ساعت! در این حالت ممکن است آسیبی به سیستم عصبی وارد شود که با تاری هوشیاری، گیجی یا تشنج و همچنین لمس سایر اندام‌های حیاتی بدن نشان داده می‌شود. گرمازدگی در صورتی که درمان فوری به مصدوم ارائه نشود، می‌تواند منجر به مرگ یا ناتوانی دائمی شود.

خطر ابتلا به گرمازدگی در افراد مسن (و همچنین در سنین ۰-۴ )، در بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی عروقی، در افراد چاق، در بیماران مبتلا به سایر بیماری‌های مزمن، در افرادی که با دارو‌های خاص درمان می‌شوند، بیشتر است.

درمان در صورت مشکوک شدن به گرمازدگی

مصدوم باید سریعا به بیمارستان منتقل شود.

تا زمان رسیدن آمبولانس، مصدوم باید در یک منطقه خنک/سایه قرار گیرد و خنک شود (مثلاً با حوله مرطوب).

هشدار: در زمان گرمازدگی نوشاندن آب به مصدوم ممنوع است! درمان با مایعات به صورت داخل وریدی توسط کادر پزشکی انجام می‌شود.

استرس گرمایی

این وضعیت خفیف‌تر از گرمازدگی است و می‌تواند پس از قرار گرفتن در معرض گرما برای چند روز در غیاب مصرف آب کافی ایجاد شود. این خطر به ویژه در افراد مسن، افراد مبتلا به فشار خون بالا و در افرادی که در محیط‌های گرم فعالیت بدنی داشته اند زیاد است.

علائم استرس گرمایی شامل تعریق زیاد، رنگ پریدگی، درد‌های عضلانی، خستگی، ضعف، سرگیجه، سردرد، تهوع یا استفراغ و تمایل به غش است. در بیشتر موارد، پوست خنک و مرطوب، نبض تند و ضعیف و تنفس سریع و کم عمق است.

درمان استرس گرمایی

در یک منطقه خنک استراحت کنید و لباس‌های فشرده را آزاد کنید.

بدن را خنک کنید (مثلاً با حوله مرطوب).

محیط را خنک کنید یا به مکانی با تهویه مطبوع بروید.

آب یا نوشیدنی‌های دیگر را در دوز‌های کم بنوشید.

پیگیری وضعیت اگر تشدید اتفاق افتاد، مانند استفراغ، گیجی یا گیجی فوراً به دنبال کمک پزشکی باشید.