با شنیدن نام شهرک‌ها و نواحی صنعتی شاید اولین موضوعی که ذهن مخاطب علاقه‌مند به محیط زیست را به خود مشغول کند، آلایندگی این واحدهاست؛ این آلایندگی نه تنها برای هوا که برای آب و خاک هم زیان بار است.

برای کاهش و رفع این دغدغه ایجاد امکانات زیربنایی برای شهرک‌های صنعتی در سالیان گذشته در دستور کار بوده و در این زمینه مواردی نظیر اختصاص ۲۵ درصد از وسعت شهرک‌ها و نواحی صنعتی به فضای سبز، کاشت نهال‌های مقاوم و راه اندازی سامانه‌های آبیاری نوین مصوب و اجرا شده، اما مهمترین گام را شاید بتوان، ساخت تصفیه خانه و شبکه جمع آوری فاضلاب و برنامه ریزی برای استفاده مجدد از پساب تصفیه شده شهرک‌های صنعتی دانست که اصفهان در این زمینه پیشتاز است.

اصفهان، دارای بیشترین تصفیه خانه در شهرک‌های صنعتی

استان اصفهان رتبه اول کشور را در زمینه احداث تصفیه‌خانه در شهرک‌های صنعتی دارد. این را رسول سواری مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان اصفهان گفت و افزود: در این زمینه استان‌های دیگر با اختلاف در رده‌های بعدی هستند.

او در خصوص اهمیت ساخت تصفیه خانه در شهرک‌ها و نواحی صنعتی گفت: با توجه به بحران آب در کشور و به‌ویژه در استان اصفهان، ایجاد تصفیه‌خانه‌ها و استحصال آب جذابیت بیشتری پیداکرده و در صورت راه‌اندازی تصفیه‌خانه‌های تکمیلی، توجه شرکت‌های خدماتی به آن‌ها معطوف می‌شود.

به گفته مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان اصفهان، تصفیه‌خانه‌های تکمیلی برای این شرکت، از نظر فنی و اقتصادی توجیه دارد و به‌طورقطع شرکت‌های خدماتی هم در این حوزه ورود پیدا می‌کنند.

سواری احداث تصفیه‌خانه‌ها را یکی از گزینه‌های اصلی در ایجاد شهرک‌های صنعتی جدید اعلام کرد و گفت: ۷۰ تا ۸۰ درصد بودجه شهرک‌های صنعتی استان برای احداث و نگهداری تصفیه خانه و شبکه‌های فاضلاب، هزینه می‌شود.

او با بیان اینکه احداث تصفیه‌خانه‌های شهری و صنعتی در کشور ما تجربه‌ای جدیدی است افزود: برای ادامه حرکت در این زمینه نیازمند رویکرد دانش بنیان هستیم

مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان اصفهان معتقد است  فعالیت‌های عملی و نظری شهرک‌های صنعتی اصفهان در حوزه تصفیه پساب، بیشتر از استان‌های دیگر است.

فعالیت ۱۵ تصفیه خانه صنعتی در اصفهان

استان اصفهان ۷۸ شهرک صنعتی دارد که از این تعداد ۷۰ شهرک درحال بهره برداری است. این شهرک‌ها برای دستیابی به آب پایدار و حفظ محیط زیست، ۱۵ تصفیه خانه صنعتی احداث کرده اند که به گفته عادل رفیعیان معاون فنی شرکت شهرک‌های صنعتی استان اصفهان، تا انتهای سال قبل، حدود ۷۰ درصد از واحد‌های صنعتی شهرک‌ها به این تصفیه خانه‌ها متصل شده است.

او ظرفیت تصفیه پساب در این تصفیه خانه‌ها را حدود ۱۶ هزار و ۶۲۰ متر مکعب و ورودی به آنها را ۷ هزار و ۶۳۰ مترمکعب در شبانه روز اعلام کرد.

معاون فنی شرکت شهرک‌های صنعتی استان اصفهان از شهرک‌های صنعتی امیرکبیر و راوند کاشان، اشترجان، سه راهی مبارکه، مورچه خورت، نجف آباد ۱ و ۲، رنگسازان، علویجه، جی، منتظریه، فناوری و سجزی، همچنین نواحی صنعتی سروش بادران و سعید آباد به عنوان شهرک‌ها و نواحی صنعتی دارای تصفیه خانه نام برد.

رفیعیان افزود: کار احداث ۱۵ تصفیه خانه دیگر هم در شهرک‌های صنعتی استان آغاز شده است.

او درباره ضرورت ساخت تصفیه خانه در واحد‌های صنعتی گفت: برخی پساب‌های صنعتی دارای فلزات سنگین است که لازم است در فرآیند تصفیه جداسازی شود تا آب باقی مانده برای مصارفی نظیر آبیاری فضای سبز یا بازچرخانی استفاده شود.

معاون فنی شرکت شهرک استان اصفهان با اشاره به اینکه کل تصفیه خانه را این شرکت می‌سازد اظهار کرد: برای احداث تصفیه خانه ابتدا گام مطالعاتی برداشته می‌شود و سپس با توجه به نوع و آلایندگی پساب شیوه عملکرد تصفیه خانه مشخص و طرح وارد مرحله اجرایی می‌شود.

راه اندازی اولین تصفیه خانه کشور به روش ام بی آر

خرداد پارسال، علی رسولیان معاون وزیرصمت، صد برنامه ویژه سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنتی برای ارتقای زیرساخت‌های شهرک‌ها و نواحی در ۱۴۰۰ را به استان‌های مختلف ابلاغ کرد که برای اصفهان در موضوع تصفیه خانه فاضلاب شهرک‌ها اینطور هدف گذاری شده بود 
ایجاد شبکه فاضلاب شهرک صنعتی بزرگ اصفهان و احداث مدول دوم تصفیه خانه فاضلاب شهرک صنعتی جی.

طرح دوم یک ماه بعد همراه با تصفیه خانه شهرک صنعتی سجزی به بهره برداری رسید.مدول دوم تصفیه خانه فاضلاب شهرک صنعتی جی با ظرفیت ۲ هزار متر مکعب در روز و با۲۵۰ میلیارد ریال هزینه افتتاح شد.

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران در این آیین گفت: این اولین طرح در شهرک‌های صنعتی کشور است که به روش ام بی آر (یکی از روش‌های فیلتراسیون) اجرا شده است.

به گفته رسولیان، با بهره برداری از این تصفیه خانه که ۱۸ ماهه ساخته شده، دو هزار متر مکعب به ظرفیت تصفیه خانه شهرک صنعتی جی اضافه می‌شود و توان تصفیه آن به چهار هزار متر مکعب در روز می‌رسد.

روش ام بی آر یا بیوراکتور غشایی با تلفیق و ترکیب کردن روش‌های تصفیه فیزیکی، بیولوژیک و فیلتراسیون، میزان زیادی از مواد جامد در پساب‌ها را حذف می‌کند. فیلتر‌هایی که در این روش تصفیه استفاده می‌شود، میکروفیلتراسیون و اولترافیلتراسیون است که از مواد پلیمری ساخته شده و کاربرد بسیار زیادی در تصفیه پساب‌های صنعتی و شهری دارد.

خروج از فهرست صنایع آلاینده با راه اندازی تصفیه خانه

مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان اصفهان اواخر تیر در نشستی با مدیرکل حفاظت محیط زیست استان استفاده مجدد از پساب و بازچرخانی آب را از اولویت‌های زیست محیطی این شرکت خواند و افزود: هر ساله ۶۰ تا ۷۰ درصد بودجه شرکت صرف هزینه‌های زیست محیطی می‌شود.

رسول سواری ادامه داد: شهرک‌هایی که به شبکه فاضلاب و تصفیه خانه مجهز هستند نباید از چاه‌های جذبی استفاده کنند و باید به شبکه فاضلاب وصل شوند.

ایرج حشمتی مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان نیز گفت: با توجه به آماده بودن زیرساخت، در صورتی که شهرک‌ها و واحد‌های صنعتی به تصفیه خانه فاضلاب وصل شوند، در فهرست صنایع آلاینده قرار نمی‌گیرند.

او با بیان اینکه حق اشتراک و انشعاب فاضلاب در شهرک‌ها باید بر اساس تعداد افراد تعیین شود گفت: شرکت‌ها بر اساس قانون موظفند به تصفیه خانه وصل شوند و این موضوع جزو شروط استقرار در شهرک هاست.

بر اساس قانون، شهرک‌هایی مشمول داشتن تصفیه خانه می‌شوند که ۵۰ درصد واحد‌های آن به بهره برداری رسیده باشد.

به گفته کارشناسان نبود زمین در شهرک‌های صنعتی قدیمی و هزینه‌های بالای ساخت سبب شده روند احداث تصفیه خانه در شهرک‌های صنعتی آن طور که باید و شاید سرعت نگیرد.

با این وجود احداث تصفیه خانه در شهرک‌های صنعتی امری ضروری است که علاوه بر جلوگیری از تخلیه پساب خام برخی واحد‌های صنعتی متخلف در پیرامون شهرک ها، به بازچرخانی آب برای حفظ محیط زیست کمک می‌کند.

گزارش از اسماء جابری