اتاق فکر و فرمان رسانه‌های معاند امسال نیز در ایام محرم فعالیت زیادی داشتند؛ تفاوت کار امسال این رسانه‌ها با سال‌های گذشته در ساخت و انتشار شایعات و استفاده از استراتژی‌های رسانه‌ای بود که در ادامه به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت.

 آغاز عملیات با اسپری فلفل!!

با آغاز ماه محرم، خبری منتشر شد با این مضمون که: «روز شنبه هشتم مرداد ماه در کرمانشاه، در جریان عزاداری ماه محرم، زنی پس از تاریک شدن مسجد و هنگام روضه، با پاشیدن اسپری فلفل در کولر قسمت زنانه، باعث برهم خوردن مراسم عزاداری و تنگی نفس چندین نفر شده است.»

اما روابط عمومی دادستانی عمومی و انقلاب استان کرمانشاه در اطلاعیه‌ای خبر اختلال در مراسم عزاداری کرمانشاه را تکذیب کرد؛ در متن اطلاعیه روابط عمومی دادستانی عمومی و انقلاب استان کرمانشاه، آمده است: به دنبال انتشار خبر اختلال در مراسم عزاداری مسجد چهارمین شهید محراب کرمانشاه توسط افراد ناشناس و پاشیدن اسپری فلفل در کولر قسمت بانوان و برهم زدن مجلس روضه، موضوع سریعاً در دست بررسی قرار گرفت.

در این اطلاعیه تصریح شده است: پس از بررسی صحت خبری که با منبع یکی از رسانه‌های استان در فضای مجازی منتشر شده بود، این روابط عمومی در مقام پاسخ به افکار عمومی اعلام می‌دارد، چنین اقدامی صحت نداشته و این خبر از اساس کذب محض است. روابط عمومی دادستانی عمومی و انقلاب استان کرمانشاه در این اطلاعیه افزود:‌ گفتنی است این مسائل قطعاً ساختگی هستند و نشر دهندگان می‌خواهند فضای محرم و حسینه‌ها را ملتهب کنند.

خط شایعه؛ وقتی از نذری هم نمی‌گذرند

در همین راستا نیز شایعه گران شدن اقلام خوراکی برای تهیه نذری نیز یکی دیگر از شایعاتی بود که در این مدت در رسانه های فارسی زبان و به ویژه در کانال های تلگرامی دست به دست شد و این در حالی بود که مشاهدات میدانی حاکی از آن است که بسیاری از برنج فروشان با وجود گرانی قیمت برنج، کالای خود را با نرخ پایین‌تری به هیات‌های مذهبی عرضه کردند.

علاوه بر این سید سعید راد مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی ایران در آستانه ماه محرم از اختصاص ۸۰ هزار تن برنج و شکر از محل ذخایر راهبردی کالاهای اساسی این شرکت برای برپایی آیین‌های ایام محرم و صفر خبر داد و گفت: این اقلام به منظور تهیه و توزیع نذورات با قیمت‌های مصوب در اختیار هیئت‌های مذهبی، تکایا و دسته‌های سوگوار قرار می‌گیرد.

معاون وزیر جهاد کشاورزی با تأکید بر اینکه در طرح عرضه کالاهای اساسی برای این ایام گرانقدر، قیمت هر کیلوگرم برنج پاکستانی ۱۹ هزار تومان، برنج هندی ۱۷ هزار تومان، برنج تایلندی ۱۱ هزار تومان و شکر ۱۸ هزار تومان تعیین شده است، خاطرنشان کرد: این کالاها از محل انبارهای ادارات کل غله و خدمات بازرگانی استان‌ها تأمین شده است.

ساخت کلیدواژه «آلودگی صوتی» از اتاق فرمان

در ادامه اما بررسی روند پرداخت رسانه‌های فارسی زبان به اتفاقات دهه اول ماه محرم نشان می‌دهد این رسانه‌ها کلید واژه «آلودگی صوتی» را در دستور کار خود قرار داده بودند. به همین منظور بررسی محتواهای منتشر شده در صفحه اینستاگرام شبکه تلویزیونی «من‌وتو» حاکی از آن است که صرفاً محتواهایی را منتشر کرده که القا کند صدای عزاداری سبب سلب آسایش از مردم شده است.

شبکه بی بی سی فارسی نیز در ادامه کلید واژه «آلودگی صوتی» به نقل از یک شهروندخبرنگار با استفاده از استراتژی تعمیم جز به کل نیز به بازتاب ویدئوهای شهروندخبرنگاران پرداخت که در آن ادعا می شود صدای عزاداری ها زیاد است یا در همین ویدئو مورد اشاره، بیان می‌شود که محل عزاداری برای امام حسین(ع) داخل مسجد است و حضور هیات‌ها در خیابان‌ها را زیر سوال می‌برد.

در ادامه نیز شبکه سعودی ایران اینترنشنال و روزنامه اینترنتی ایندیپندنت انگلیس، با بازنشر یک ویدئو از خانمی که بدون حجاب به دسته عزاداری معترض شده بود، روند پازل کلید واژه آلودگی صوتی را که در دستور کار رسانه‌های فارسی زبان معاند در ماه محرم قرار گرفته بود را تکمیل کرد. البته این ویدئو نیز چندین بار در فضای مجازی به دلیل بدون حجاب بودن فرد معترض نیز بازتاب یافت.

ادعا پشت ادعا

به این موارد می‌بایست ادعای سانسور اشعار مداحان، تعطیلی دو هیات در استان یزد و همچنین تحت فشار قرار داشتن مداحان از طرف حاکمیت به ویژه از طرف رسانه‌هایی که وابستگی به جریان انگلیس دارند را نیز افزود. ادعاهایی که بدون هیچ سند و مدرکی و منتشر شد و صرفاً در حد یک ادعا باقی ماند.

سناریو فارسی زبان‌ها از محتواهای گزینش شده تا واژه‌سازی

به گزارش مرکز مقابله با شایعات سایبری سازمان فضای مجازی سراج، این ادعاها توسط رسانه‌های فارسی زبان در حالیست که عموماً با استفاده از محتواهای شهروندخبرنگاران و صرفاً با استفاده از منابع محلی منتشر می‌شود. این یعنی رسانه‌های فارسی زبان در انتشار مطالب خود در مواردی مانند ماه محرم، و به طور کلی مراسمات مذهبی و دینی به دلیل آنکه اطلاعات دقیقی از داخل ندارند تلاش می کنند با استفاده از این محتواها که در بسیاری از موارد گزینش شده و به صورت محدود است استفاده کرده و آن را به کل جامعه تعمیم دهند.

این در حالیست که بررسی میدانی بسیاری از ادعاهای فوق مانند سانسور اشعار مداحان در یزد یا تحت فشار قرار مداحان مستقل در حالیکه اساساً مفهومی به نام مداح مستقل وجود ندارد، حاکی از شایعه بودن آن‌ها و واژه‌سازی است که این رسانه ها در مواجهه با مسائل داخل ایران پیش گرفتند.

منبع: مرکز مقابله با شایعات سایبری سازمان فضای مجازی سراج