از دوران بچگی که یادم می‌آید، پدربزرگ و مادربزرگ همیشه به من پول توجیبی می‌دادند، پدر و مادرم اعتراض می‌کردند که «بچه پولکی بار می‌آید» و دقیقا همین جمله را تکرار می‌کردند، اما آن‌ها از عملکرد خودشان دفاع می‌کردند و توضیح می‌دادند که اگر میزان پول توجیبی مشخص باشد، بچه اقتصادی و صرفه جو می‌شود و همین هم شد، چون من پول هایم را جمع می‌کردم تا کتاب بخرم یا خوراکی‌هایی که دوست دارم را تهیه کنم حتی گاهی اوقات به پدرم پول هم قرض می‌دادم.

یکی از دوستانم، اما خاطره چندان خوبی از این پول توجیبی‌ها نداشت، می‌گفت مادرش مجبورشان می‌کرده همه را پس انداز کنند در حالیکه بچه‌ها دوست داشتند مبلغی از پول هایشان را هم خرج کنند. به خاطر همین گاهی پول هایشان را یواشکی خرج می‌کردند و بعد هم کتک مفصلی از مادرشان می‌خوردند.

برخی از خانواده‌ها معتقد هستند که پول توجیبی در زمانی که بچه عقل رس شده باشد، لازم است و برخی دیگر می‌گویند که خیر! بچه را بد تربیت می‌کند در حالیکه به گفته روان شناسان پول توجیبی دادن به بچه‌ها خوب است به شریطی که زیاد و نجومی نباشد و بچه‌ها را ولخرج نکند که این هم تکنیک‌های خاص خودش را دارد.

زارعی، پدر یک خانواده چهار نفری در این باره می‌گوید: «تجربه من در زندگی می‌گوید که بزرگترین اشتباه پدر و مادر دادن پول مفت به بچه‌ها است، به نظرم باید پول در ازای یک کار یا فعالیت داخل یا خارج از منزل به بچه‌ها داده شود تا آن‌ها قدر پولشان را بدانند. مثلا درباره خودم بگویم که من هر پولی به فرزندم می‌دادم، به طور مستقیم یا غیر مستقیم در قبال یک کاری بود که انجام می‌داد مثلا تابستان‌ها پسر دوازده ـ سیزده ساله ام را تشویق می‌کردم که به مرکز آموزش فنی و حرفه‌ای برود و هزینه راهش را هم می‌دادم، او برای اینکه اندوخته‌ای برای خود داشته باشد بخشی از مسیر را پیاده می‌رفت یا اینکه گاهی با من از منزل خارج می‌شد تا بخشی از پولش را پس انداز کند. حال که هجده سال دارد و در دانشگاه قبول شده عملا از نظر مالی استقلال پیدا کرده است».

جوادی نیز در این باره می‌گوید: «خیلی از پدر و مادر‌ها خودشان مدیریت مالی بلد نیستند، بنابراین نمی‌توانند به بچه هایشان نیز یاد دهند. اول باید خود پدر و مادر در این زمینه چگونگی رفتار با پول و سرمایه را یاد بگیرند».

*بهترین سن پول تو جیبی دادن

طبق گفته روانشناسان بهترین سن پول توجیبی دادن به بچه‌ها سنین مدرسه است چرا که بچه‌ها هم با پول و شمارش آشنا می‌شوند و هم می‌توانند مدیریت آن را یاد بگیرند.

*تکنیک‌های طلایی پول توجیبی دادن به بچه‌ها

۱-به فرزندتان قدرت انتخاب بدهید

«مارال رحیم زاده»، روانشناس در این باره می‌گوید: «پدر و مادری که تشخیص دادند زمان مناسب پول توجیبی دادن به فرزندشان فرا رسیده، بهتر است به بچه‌ها قدرت انتخاب بدهند مثلا به او بگویند که می‌توانی پولت را خرج کنی یا اینکه پس انداز کنی برای روزی که به آن نیاز داشتی و می‌خواستی چیز مورد علاقه ات را بخری مثل یک کتاب یا اسباب بازی و هر چیز دیگری.»

۲-پول توجیبی‌تان مبلغ معینی باشد

پدر و مادر‌هایی که پول تو جیبی دادن به بچه هایشان بی نظم و قاعده است و هر زمان که بچه اراده می‌کند، می‌تواند از آن‌ها به هر هدفی پول دریافت کند، آینده بچه‌ها را خراب می‌کنند. به جای تربیت یک بچه اقتصادی یک مصرف کننده بزرگ می‌کنند که به درد خود و جامعه اش نخواهد خورد.

رحیم زاده می‌افزاید: «برای پولی که به کودک می‌دهید زمان و اندازه معین مشخص کنید و بدان پایبند باشید تا بچه هم بداند که همه چیز نظم و تربیت دارد و نمی‌تواند هر زمان که اراده کند برای هرخریدی پول دریافت کند و برنامه ریزی نداشته باشد. مبلغ پول براساس عرف و نیاز بچه باشد نه اینکه اگر وضع مالی تان خوب هم هست، زیاد پول تو جیبی بدهید. مثلا اگر کودک دبستانی است اندازه یک خوراکی خریدن در روز پول بگیرد یا اگر تاکسی واتوبوس سوار می‌شود آن‌ها را لحاظ کنید.»

طبق تحقیقات بچه‌هایی که بیش از نیاز پول دریافت می‌کنند به سمت مصارف تصنعی می‌روند و بدون فکر پول خرج می‌کنند.

۳-پول تو جیبی دادن را شرطی نکنید

همانطور که در صحبت‌های یکی از مردم در این گزارش دیدیم، اینطور مطرح شد که در ازای انجام کار به فرزندش پول می‌دهد در حالیکه این یک روش تربیتی اشتباه است و بچه را شرطی می‌کند تا همیشه کاری که می‌کند، انتظار جبران داشته باشد و توقعاتش بالا می‌رود. رحیم زاده تأکید می‌کند که بچه‌ها باید بدانند برخی کار‌ها جزو وظایفشان در زندگی است و مسئولیت‌هایی برعهده دارند، مثلا اینکه در امور منزل کمک کنند یا خرید‌های خانه را گاهی انجام دهندد و در ازاء این کار‌ها نباید پول دریافت کنند.

۴-هدایای غیرنقدی به بچه‌ها بدهید

همیشه نباید هدیه دادن به پول و پول توجیبی ختم شود، گاهی برای بچه‌ها کتاب تهیه کنید یا وسایل مورد نیازشان را خریداری کنید مثلا اگر کفش ورزشی لازم دارند و قدری هم پول جمع کرده اند، شما هم کمکشان کنید و از پس اندازشان هم استفاده کنید و اینطور نباشد که پول توجیبی یک اهرم فشار یا یک تشویق برای بچه‌ها شود.

۵-پول توجیبی برای کارآفرینی نه کارمندی!

خیلی از مسائل تربیتی در خانواده‌ها به ما می‌گوید که ما بچه هایمان را برای کارمند شدن تربیت می‌کنیم نه کارآفرین شدن. برای کارآفرینی قدری هم پس انداز و استقبال مالی برای بچه‌ها لازم است. کمکشان کنید تا صاحب کار باشند و تولید کنند و ازین پول‌های شخصی شان نیز استفاده کنند این خود انگیزه و انرژی زیادی به بچه‌ها می‌دهد هر چند که کاری کوچک انجام دهند و این کار یک فعالیت خیریه و کمک به فقرا باشد.

رحیم زاده می‌گوید: گاه پیش می‌آید که پول توجیبی بچه‌ها را غیر مستقل تربیت می‌کند، اینکه هر ماه منتظر یک پرداخت مشخصی باشند ممکن است روحیه کارآفرینی آن‌ها را ضعیف کند. در این راستا می‌توانید کارهایی، چون فعالیت‌های خیریه و ارزشی را هم به بچه‌ها یاد دهید مثلا اینکه اگر پولی پس انداز می‌کنند بخشی از پولشان برای کار خیر پس انداز شود.

۶-دخالتی در نحوه خرج کردن پول توجیبی بچه‌ها نداشته باشید

برخی والدین پول توجیبی می‌دهند، اما بچه‌ها را زور می‌کنند که حتما به این مصرف برسانند یا اینکه حتما پس انداز کنند این روش درستی نیست اجازه دهید بچه‌ها استقبال داشته باشند اگر روششان اشتباه بود، طی آزمون و خطا یاد می‌گیرند که در آینده چطور پول خرج کنند یا چه میزان پس انداز کنند فقط کافی است شما روش‌های مختلف را به آن‌ها آموزش دهید و بعد خودشان انتخاب کنند که چطور پولشان را خرج یا پس انداز کنند.

رحیم زاده می‌گوید: «بچه‌ها شاید ابتدا نحوه صحیح هزینه کردن پول توجیبی شان را بلد نباشند مثلا همه را در ابتدا خرج شکلات و بستنی و توپ و ازاین دست وسایل کنند، بهتر است والدین صبور باشند و در کنارشان راهنمایی کنند تا نه به اضطراب بیافتند و نه اینکه راه اشتباه را چندین بار بروند. کم کم بچه‌ها یاد می‌گیرند که مدیریت مالی داشته باشند.

یکی از مزایای پول توجیبی دادن به بچه‌ها آموزش صرفه جویی است که بخشی از خودشان و بخشی والدین صورت می‌گیرد و بچه‌ها یاد می‌گیرند که بخشی از پولشان را همیشه نگه دارند تا در مواقع لزوم خرج کنند.

منبع: فارس