آسمان گرفته، اما نمی‌بارد؛ ما هم بی رویه مصرف کرده ایم. تصورمان این بود که تمام نمی‌شود، کم نمی‌شود، قطع نمی‌شود. فکر می‌کردیم آب همیشه هست، باران همیشه می‌بارد و ما سیراب خواهیم بود. اما شد آنچه نباید می‌شد. آبخوان‌ها تخریب شده اند. زمین خشک است و ترک بر می‌دارد. برخی مناطق دهان باز کرده و پدیده‌ای را به چشم می‌بینیم که پیش از این فقط شاید نامش را شنیده بودیم: «فرونشست زمین»

فرونشست زمین در اصفهان از دشت‌ها آغاز و زبانه‌های تخریب‌گرش حالا به شهر هم کشیده شده. طبق مطالعات زمین شناسی، نرخ فرونشست در شهر اصفهان هرسال بین ۱۹ تا ۲۰ سانتی‌متر است.

فرونشست را زلزله خاموش می‌خوانند، اما در اصفهان دست کم صدای این زلزله، رعب آور است و دیدن آثارش هراسناک.

مردم اصفهان یک بار با چشمان خود رفتن زاینده رودشان را دیده اند. حال دیگر تاب بلعیده شدن شهرشان را ندارند. بله بلعیدن، مانند «اسنیک یو» یا همان مار بازی گوشی‌های قدیمی نوکیا که می‌بلعید و بزرگتر می‌شد. بگذریم...

در سفر استانی رئیس جمهور  به اصفهان بررسی وضع فرونشست از اصلی‌ترین دغدغه‌ها بود.

داد مردم اصفهان از فرونشست بلند است

حجت‌الاسلام رئیسی در نشست خبری پایان سفرش به اصفهان در جمع خبرنگاران گفته بود: یکی از مسائل مهم استان مسئله زاینده‌رود ، آب و خشک شدن تالاب است و چون برای مردم در اولویت است، طبیعتاً برای ما هم در اولویت قرار دارد؛ به همین دلیل اولین اقدام من در سفر به استان، سفر به شرق اصفهان بود؛ در یک روستا هم حضور پیدا کردم و مطالب مردم را شنیدم.

او در ادامه به موضوع فرونشست پرداخته بود، کاری که من امروز در شورای اداری خواستم روی آن کار شود، بحث فرونشست زمین در اصفهان است که باید حتما کارگروه تشکیل و علل این اتفاق مشخص شود، بنابراین دستور دادم تا یک کارگروه سریعا تشکیل شود و نتایج را به مردم گزارش دهد.

این دستور رئیس جمهور سبب شد هیئتی از کارشناسان سازمان زمین‌شناسی و نقشه‌برداری کشور، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، سازمان جغرافیایی نیرو‌های مسلح، شرکت منابع آب ایران و ... به اصفهان سفر و از نزدیک زخم‌های فرونشست را مشاهده و بررسی کنند و البته برای درمان آن راهکاری بیندیشند.

پس از سه روز بازدید جلسه هم اندیشی مسئولان استانی و رئیس سازمان مدیریت بحران کشور و سایر اعضا برگزار شد.

مهار کردن فرونشست اصفهان، وظیفه‌ای ملی است

در این نشست محمدحسن نامی رئیس سازمان مدیریت بحران کشور گفت: اکنون که مشکلات خشکسالی و فرونشست در اصفهان را با چشمان خود مشاهده کردیم، در برابر آنچه دیدیم مسئولیت داریم، چون خطر خشکسالی و به تبع آن فرونشست در این استان جدی است.

او با اشاره به اهمیت کنترل روند فرونشست در استان اصفهان بیان کرد: در برخی از مناطق کشور نیز مشکل خشکسالی و فرونشست وجود دارد، اما در اصفهان به دلیل جایگاه راهبردی این استان در سطح ملی و تاریخ با ارزش آن، نیاز است نگاهی جامع و عملیاتی با رویکرد رفع مشکلات داشته باشیم.

رئیس سازمان مدیریت بحران کشور تصریح کرد: به هر شیوه‌ای که امکان پذیر باشد باید آب را به این استان وارد کنیم و این مهم یک وظیفه ملی است.

برای نجات اصفهان، تعلل جایز نیست

نامی اظهار کرد: ابتدا تاکید ما بر اجرای طرح جامع انتقال آب به استان است که رئیس جمهوری بر آن تأکید کردند و باید به مرحله اجرا برسد، اما در کنار این طرح موظف هستیم راهکار‌های دیگر را هم بررسی کنیم.

او افزود: طرح‌های فوری برای جمع آوری روان آب ها، ساحل بندی رودخانه‌ها و انتقال آب از دریا از مهمترین طرح‌ها است که باید در استان اصفهان اجرا شود.

رئیس سازمان مدیریت بحران کشور هشدار داد: اگر زودتر فکری برای رفع مشکلات ناشی از خشکسالی در استان اصفهان نکنیم با اتفاقات ناگوار ملی مواجه خواهیم شد.

نامی با اشاره به اینکه بایستی استان اصفهان سهمی از اعتبارات ملی برای آوردن آب داشته باشد، گفت: هدف ملی، انتقال آب به استان اصفهان است و اگر تعلل کنیم شاهد تخریب بیشتری در آبخوان‌ها خواهیم بود.

او تاکید کرد: باید با تخصیص بودجه، قوات استان اصفهان را لایروبی، مرمت و احیا کرد.

همه می‌دانند؛ درد‌های بی شمار و زخم‌های کاری اصفهان، فقط یک درمان دارد آن هم بازگشت زاینده رود و مدیریت منابع آبی است.

فرونشست زمین در اصفهان، روی میز هیئت دولت

منصور شیشه فروش مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان می‌گوید: جریان نداشتن زاینده‌رود و خشکی ۹۸ درصدی تالاب بین‌المللی گاوخونی دست‌به‌ دست هم داده تا پیامد‌های کم‌آبی و خشکسالی در استان تشدید شود.

او افزود: ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار از مساحت اصفهان بیابان است و حدود ۱۵ کانون فرسایش بادی در استان شناسایی شده که به دلیل فعال شدن آنها از ابتدای امسال تاکنون بیش از ۷۵ روز هوا ناسالم بوده است.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان ادامه داد: به دلیل خشکسالی ۱۰۰ هزار هکتار اراضی مستعد کشاورزی، زیر کشت نرفته که همین اراضی تبدیل به کانون‌های نقطه‌ای گردوغبار شده است.

شیشه فروش معتقد است راه نجات اصفهان از فرونشست زمین این است که وزارت نیرو به‌صورت ویژه برای جبران کسری آب منابع زیرزمینی اقدام کند؛ طرح‌های تأمین آب استان اجرایی و نقشه احیای زاینده‌رود عملیاتی شود.

او با اشاره به نتایج سفر اوایل شهریور هیئت کشور  به اصفهان، اظهار کرد: قرار است تا یک ماه آینده بسته راهکار مشخص طبق مطالعات مرکز تحقیقات راه و شهرسازی برای مقابله با فرونشست زمین در اصفهان به هیئت دولت پیشنهاد شود.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان همچنین خبر داد: بسته راهکار‌های احیای زاینده‌رود هم تدوین شده است.

بسته راهکار‌های احیای زاینده‌رود چیست؟

به گفته سیدرضا مرتضوی استاندار اصفهان بسته راهکار‌های احیای زاینده‌رود در قالب پنج محور تعریف شده و می‌تواند معضلات خشکسالی و از جمله فرونشست را در اصفهان کنترل و از پیشرفت آن جلوگیری کند.

او با اشاره به اینکه استان اصفهان از ۱۳۸۲ تاکنون با مشکلات ناشی از خشکسالی دست به گریبان است، عنوان کرد: از شروع به کار دولت سیزدهم مطالعات زیادی به منظور کاهش مشکلات خشکسالی در استان شده و نتیجه آن توسط قرارگاه آب جمع بندی و در قالب ۲۶ برنامه با پنج راهکار اساسی تدوین شده است.

استاندار اصفهان در خصوص محور‌های اساسی بسته راهکار‌های احیای زاینده‌رود اظهار کرد: این برنامه‌ها شامل مسدود، محدود و مسلوب کردن برخی مصارف آب در استان، مدیریت و تغییر الگوی کشت، حذف مصارف غیرمجاز، مدیریت منابع آب و جلوگیری از استقرار واحد‌های آب بر و مدیریت پساب است.

مرتضوی با اشاره به ضرورت حمایت‌های مالی و معنوی از اجرای بسته راهکار‌های احیای زاینده‌رود گفت: حال که راهکار‌ها مشخص شده اگر پشتیبانی‌های لازم از استان به عمل آید می‌توانیم با سرعت بیشتری در راه کاهش مشکلات قدم برداریم.

او افزود: به عنوان مثال در بحث تغییر الگوی کشت مقرر شده دو قطعه زمین هر کدام با مساحت هزار هکتار در شرق و غرب استان زیر کشت گلخانه‌ای ببریم؛ این راهکار نیازمند تامین اعتبارات مناسب است.

استاندار اصفهان خبر داد: ۲۸ مرداد، طرح جامع انتقال آب به تایید و تصویب ریاست جمهوری رسید و مقرر شد در خصوص محل تامین مالی این طرح تبادل نظر شود.

مرتضوی گفت: بر این باوریم که با اجرای طرح جامع انتقال آب و با هم افزایی هر چه بیشتر در سطح ملی و پشتیبانی مناسب در استان می‌توانیم در یک برنامه سه ساله اتفاق‌های بسیار خوبی در حوضه آبریز زاینده رود رقم بزنیم.

حال نصف جهان چشم به بسته راهکار‌های احیای زاینده‌رود دارد، راهکار‌هایی که قرار است مرهمی باشد بر زخم‌های خشکسالی و فرونشست. تاکید رئیس جمهور  به اجرای این طرح‌ها به مردم این دیار نوید روز‌های بهتری را می‌دهد.

بدون شک اگر بارگذاری جدیدی بر زاینده رود نشود و راهکار‌های بسته احیای زاینده‌رود اجرا شود اصفهان این نصف جهان، دوباره جان می‌گیرد.

گزارش از سپیده صالحی