پزشکان بلاگر؛ ارائه تصاویر برهنه بیمار به عنوان نمونه کار مجاز است؟
تب بلاگر شدن این روز‌ها به پزشکان هم سرایت کرده و این فضا برای جراحان زیبایی جذاب‌تر بوده و شاهد تبلیغات متنوع آن‌ها در فضای مجازی هستیم.
استفاده از ظرفیت‌های فضای مجازی اتفاق بدی نیست، اما آیا انتشار تصاویر بیمار به عنوان نمونه کار اخلاقی است؟ سوال اولی که پیش می‌آید این است که آیا اصلا پزشک و کادر درمان مجاز به فیلمبرداری از اتاق عمل هستند؟
بر اساس در ماده ۸۷ آیین نامه اخلاق حرفه‌ای سازمان نظام پزشکی انجام هرگونه عکسبرداری و فیلمبرداری از بیماران با هدف تهیه محتوای آموزشی یا استفاده در فرایند پژوهشی (مانند گزارش موارد خاص) یا درمانی (مانند عکس‌هایی که برای انجام عمل زیبایی گرفته می‌شود)، تهیه برنامه سینمایی مستند یا خبری و مانند آن تنها پس از کسب اجازه از بیماران مجاز است.
بیشتربخوانید
در مواردی که هویت فرد مشخص باشد، رضایت اخذ شده باید حتما مکتوب باشد. از طرفی مسئولیت هرگونه سوءاستفاده از فیلم یا تصاویری که با هدف آموزش یا پژوهش گرفته می‌شوند بر عهده شاغلان حِرَف پزشکی و وابسته است که فیلم یا عکس یادشده را گرفتند.
بر اساس ماده ۸۸ این آیین نامه در صورتی که قرار است فیلم یا تصویر گرفته شده در سطح عمومی پخش شود و یا در اختیار رسانه‌های جمعی قرار گیرد، باید موضوع به تأیید رئیس بیمارستان یا موسسه مربوط به آن برسد.
علی انجو متخصص اخلاق پزشکی در این باره گفت: درواقع این کار مجاز نیست، اما به صورت ثانویه در صورت وجود ضرورت آموزشی امکان انجام آن وجود البته باید رضایت بیمار جلب شود. معمولا در بیمارستان‌های آموزشی خود بیمار پیشتر رضایت‌نامه‌ای به جهت استفاده‌های آموزشی از داده‌های درمانیش امضا کرده است.
او افزود: در مجموع می‌توان گفت با مراعات شرایطی مثل گمنام بودن بیمار و حفظ محرمانگی و مواردی از این قبیل و به شرط مصوبه کمیته اخلاق بیمارستان ممکن پزشک مجاز به فیلمبرداری و عکسبرداری باشد البته هم نوع فیلمبرداری و محدوده مجاز آن در این شرایط محدود و تحت نظارت است.
انجو عنوان کرد: بر مبنای قاعده رازپوشی اطلاعات اخلاقی آن است که هر سوالی از آدم‌ها پرسیده نشده و هر اطلاعاتی نظیر فیلم و عکس جمع‌آوری نشود. جمع‌آوری اطلاعات و نحوه نگهداری از آن‌ها اصول اخلاقی خاص خود را دارد. بحث بعدی نگهداری این اطلاعات است که فرد باید پاسخ دهد که اطلاعات را به چه منظوری نگهداری می‌کند؛ گاهی اطلاعات برای نگهداری در پرونده بیمار است، اما در مواقعی که فرد تصمیم به استفاده از این اطلاعات در جای دیگری را دارد باید محدوده انتشار را مشخص کند و از بیمار رضایت بگیرد.
او درخصوص اینکه پزشک تا چه حدی اجازه انتشار اطلاعات را دارد، توضیح داد: مقصود از محدوده انتشار فقط زمان و محل انتشار نیست بلکه ممکن است بیماری از پزشک بخواهد که اطلاعات را در اختیار برخی اشخاص قرار ندهد که به این حلقه راز می‌گویند. موضوع دیگر استفاده از اطلاعات در کنار اطلاعات دیگر مانند تهیه ویدیو است که برای این منظور هم باید رضایت بیمار جلب شود.
تبلیغ بدون مجوز در زمینه‌های بهداشتی و پزشکی در اینستاگرام تخلف است
شغل پزشکی ارتباط مستقیمی با سلامت مردم دارد و تبلیغات پزشکان حتی در فضای مجازی که آزادی عمل بیشتری دارد باید تحت نظارت انجام شود. رحمت‌الله توکل مشاور اجرایی معاونت انتظامی نظام پزشکی تهران در گفت‌وگویی عنوان کرده که هر گونه تبلیغ در فضای مجازی و غیرمجازی به اخذ مجوز از سازمان نظام پزشکی نیاز دارد.
بر اساس گفته‌های این مقام مسئول سازمان نظام پزشکی بر مبنای قوانین و مقررات بالادستی یک گروه ۹نفره برای دادن مجوز تبلیغات به افراد شرکت‌کننده دارد که آن گروه ۹ نفره همه از اعضای سازمان نظام پزشکی نیستند و برخی از آن‌ها در وزارت ارشاد، شهرداری‌ها و قوه قضائیه فعالیت دارند.
مشاور اجرایی معاونت انتظامی نظام پزشکی تهران بیان کرد: هر کس به ما اعلام کند که پزشکی با کلمه دکتر در اینستاگرام عضویت دارد و بدون داشتن مجوز کار‌های تبلیغاتی در زمینه‌های بهداشتی، درمانی، آموزشی و پزشکی انجام می‌دهد، از نظر ما متخلف است و برای او پرونده تشکیل می‌شود و معمولا بار اول تعهد می‌دهند که تبلیغات را به غیر از پاک کردن کاملا محو کنند و اگر این کار را نکنند بار اول برای آن‌ها بند ب و ج اجرا می‌شود و اگر تکرار کنند، ممکن است به محرومیت آن‌ها از کار منجر شود.
او در پاسخ به این سوال که اگر پزشکی مجوز داشته باشد و تصویر بیمار را صفحه خود منتشر کند، برای شکایت باید به کجا مراجعه شود، اظهار کرد: بیمار برای شکایت باید به ما مراجعه کند.
مجازات پزشک متختلف چیست؟
مشاور اجرایی معاونت انتظامی نظام پزشکی تهران در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه حکم این کار چیست، متذکر شد: به طور کلی گذاشتن تصویر ممنوع است و ما اصلا مجوز تصویر نمی‌دهیم و اگر بخواهیم برای فضای مجازی مجوز دهیم هم بسیار محدود است و پزشک فقط می‌تواند بدون گذاشتن تصویر کار خودش را معرفی کند و گذاشتن تصاویر صورت و بدن حتی با اجازه مریض به دلیل مسائل اجتماعی ممنوع است چراکه اینستاگرام فقط مختص بزرگسالان نیست و ممکن است کودکان هم وارد آن شوند.
او افزود: به همین دلیل از نظر اخلاقی این کار ممنوع است و اگر رعایت نشود، بار اول توبیخ با درج در پرونده و بار دوم محرومیت ۳ماهه، ۶ماهه، یک‌ساله و حتی در بعضی موارد ۳ساله هم داشته‌ایم.
ذات تبلیغات پزشکان در فضای مجازی اتفاق بدی نیست، اما بعضا شاهد انتشار تصاویری از بدن برهنه بیماران در اتاق عمل هستیم که پزشکان هم عنوان می‌کنند که از بیمار برای انتشار این تصاویر اجازه گرفته‌اند، اما آیا انتشار تصاویر خصوصی‌ترین نقاط بدن افراد در فضایی عمومی مجاز است؟ فارغ از موضوع اجازه گرفتن از بیمار آیا اینگونه تصاویر در دسته مصادیق مجرمانه ذکر شده در قانون جرایم رایانه‌ای نمی‌گنجد؟ آیا پزشک مجاز است که برای نشان دادن نمونه کار هر تصویری را در فضای عمومی به اشتراک بگذارد؟
منبع: ایسکا نیوز
