یونس پناهی در سخنرانی خود با عنوان "تهدید‌های سلامت و راهکار‌های برون رفت با تمرکز بر مرجعیت علمی" در اجلاس روسای دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم پزشکی کشور به میزبانی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، گفت: تولید دانش، ترجمان دانش، تولید تکنولوژی، دیپلماسی علمی و بهبود اقتصاد دانش‌بنیان از مهمترین شاخص‌های مرجعیت علمی است.
پناهی افزود: در تولید علم ایران رتبه اول را در کشور‌های منطقه دارد و سال گذشته رتبه ۱۶ جهانی را داشت که امسال رتبه ۱۵ را به دست آورده است.
او با بیان این که میانگین سرعت تولید علم در دنیا ۵ درصد است، بیان کرد: شتاب تولید علم (میانگین رشد سالیانه علم) در آمریکا ۳.۶، در آلمان ۴ و در هلند ۴.۳ است. در کل، سرعت تولید علم در غرب نسبت به شرق کمتر شده است.
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت گفت: هم اکنون میانگین سرعت تولید علم در چین ۱۱، سنگاپور ۸، مالزی ۹.۹، ایران ۷.۷۴، عربستان ۱۲.۶، ترکیه ۷.۵ و در امارات ۱۳.۳ است.
او افزود: در بحث آینده‌نگاری و تعیین رشد سالیانه، میانگین تولید علم در دانشگاه‌های ایران، ۸.۳۱ درصد است. سرعت ۱۰ دانشگاه علوم پزشکی در تولید علم از میانگین سرعت رشد تولید علمی در کشور کمتر است.
پناهی این دانشگاه‌ها را شامل سه دانشگاه تیپ یک، پنج دانشگاه تیپ دو و سه دانشگاه علوم پزشکی تیپ سه دانست و گفت: در زمینه انتشار مجلات علمی، پژوهشی با ۴۶۷ مجله بعد از ترکیه، رتبه دوم منطقه را داریم.
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت تصریح کرد: وضعیت ایران در دومین شاخص مرجعیت علمی، یعنی ترجمان دانش و کاربست آن، از میانگین جهانی پایین‌تر است. در دنیا ۵ درصد کل پژوهش‌ها منجر به محصول می‌شود.
دکتر پناهی یادآور شد: اختراعات یا ایده‌ها باید منجر به یک محصول یا یک خدمت یا یک تغییر رفتار شود تا شاخص دوم مرجعیت علمی یعنی ترجمان دانش در کشور رشد کند.
او بیان کرد: در سومین شاخص که تولید تکنولوژی است رتبه ایران در سال ۲۰۲۰ در دنیا ۶۷ بود، در سال ۲۰۲۱ این رتبه به ۶۰ رسید و اکنون رتبه ۵۳ دنیا را داریم.
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت گفت: در شاخص تولید تکنولوژی هم سرعت رشد کشور‌های منطقه بالاست و باید بتوانیم مراکز رشد، نوآوری، دانش بنیان و پارک‌های علم و فناوری خود را تقویت کنیم. دانش بنیان‌ها در کشور ۱۶ درصد میانگین رشد سالیانه دارند.
هر دانشمند یک دیپلمات

پناهی افزود: در شاخص بعدی مرجعیت علمی که دیپلماسی سلامت و مورد تاکید ویژه وزیر بهداشت است، هر دانشمند ایرانی باید یک دیپلمات علمی برای ایران در جهان باشد. رشد تولید علمی بدون ارتباط با محافل جهانی ممکن نیست.
او ادامه داد: در پنجمین شاخص مرجعیت علمی که بهبود اقتصاد دانش بنیان است باید بگوییم در کل، استفاده از دانش برای اقتصاد یک معضل جهانی است.
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت تاکید کرد: باید با ایجاد دانشگاه‌های نسل سه و چهار که دانشگاه‌های ثروت آفرین و اجتماعی هستند به ارتقای این شاخص کمک کنیم.
تدوین نقشه مرجعیت علمی
او گفت: برای تدوین نقشه مرجعیت علمی تمام الزامات، امکانات و ابزار‌هایی که در کشور وجود دارد را بر پایه افزایش بهره‌وری احصاء کرده ایم. در تمام این شاخص‌های پنجگانه آینده پژوهی نقش اساسی دارد و نقشه نهایی مدل‌های مرجع شدن تهیه شده‌اند.

پناهی گفت: با برگزاری جلسات با دانشمندان ایرانی یک درصد در جهان، ۳۰۰ برگزیده جشنواره رازی، برترین‌های المپیاد‌های علمی و اساتید داخل و خارج از کشور، از تجارب آن‌ها به عنوان منابع نیروی انسانی در اکوسیستم مرجعیت علمی بهره برده‌ایم.
پناهی افزود: در کشور ۹۰۰ مرکز تحقیقاتی، ۶۰ پژوهشکده، ۲۵ شبکه تحقیقاتی، ۸۴ کوهورت و ۲۰ پرشین کوهورت داریم که ساز و کار مناسبی برای به کارگیری اولویت‌ها و امکانات در مرجعیت علمی است.
ایجاد زنجیره تولید محصول
او گفت: باید بتوانیم زنجیره تولید علمی که تبدیل به محصول شود را در دانشگاه‌های علوم پزشکی ایجاد کنیم و با کمک دانش‌بنیان‌ها و پارک‌های علم و فناوری فاصله بین دانشگاه و صنعت را کاهش دهیم.
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، کسب مرجعیت علمی ایران در جهان را یکی از مطالبات مقام معظم رهبری دانست و افزود: توجه به تهدید‌های حوزه سلامت همچون تهدیدات غذایی یا اعتیاد و کاهش بار بیماری‌ها منجر به شکوفایی اقتصادی کشور می‌شود.
پناهی با اشاره به تغییر سیمای بار بیماری‌ها در دنیا بین سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۹ از بار بیماری‌های واگیر به بیماری‌های نوپدید مانند کرونا و بیماری‌های غیرواگیر همچون سرطان‌ها، قلبی، عروقی و دیابت یاد عنوان کرد: وزارت بهداشت آمادگی دارد از طرح‌های تحقیقاتی محصول محور تا ۴۰۰ میلیارد تومان پشتیبانی کند.