حکم «توهین» در قانون مجازات اسلامی چیست؟

توهین، تحقیر ، بد و بیراه و تهدید موضوعاتی که در روانشناسی به عنوان خشونت کلامی شناخته می‌شوند و این روزها در برخی از موقعیت‌های مکانی و زمانی حتی در جامعه خودمان هم دیده می‌شود. توهین و هتک حرمت بجای نشستن دور یک میز و گفت‌وگوی منطقی و مستند پدیده‌ شومی است که حتی موارد نادری از آن در یک جامعه هم خطرناک است و باید از بین برود. 

این در حالی است که در فرهنگ ایرانی و اسلامی ما از ابتدا تا کنون این امر نهی شده است برای مثال در قرآن کریم، در آیه اول سوره همزه، عیب گویان هرزه زبان و در آیه ۱۴۷ سوره نساء، بد زبانی را مذمت و در آیه ۱۰۸ سوره انعام حتى از دشنام دادن به بتها و معبودهای مشرکان نهی فرموده است.

حضرت على (عليه السلام» به جمعی از یارانش که پیروان معاویه را در ایام جنگ صفین دشنام می دادند می فرماید «من خوش ندارم که شما ناسزاگو و فحاش باشید.»

در روایتی از امام باقر (عليه السلام» ناسزاگویی اسلحه فرومایگان بدکاره و در حدیثی از پیامبر (صلى عليه عليه و آله» بهشت بر ناسزاگویان حرام دانسته شده است. همین طور، حضرت على (عليه السلام» در خطبه همام، در ذکر صفات متقین، از جمله بر این نکته اشاره دارند که «بعيدا فحشه»، یعنی شخص متقی از فحاشی به دور است.

گفتار نیک، کردار نیک، پندار نیک  چه شد؟

علاوه بر این از ابتدا نیز فرهنگ چند هزار ساله ایرانی اعتقاد بر این سه شعار  گفتار نیک، کردار نیک، پندار نیک داشته است.

با این همه به راستی چرا امروز شاهد این حجم از خشونت در جامعه و تاب آوری پایین افراد هستیم؟ جامعه‌ای که قرن‌ها در کنار هم به مثابه یک خانواده زندگی می‌کرده است و حتی فرهنگ مهمان نوازی و خوش برخوردی آن زبانزد عام و خاص بوده است امروز چرا به اینجا کشیده شده است؟

یکی از عواملی که باعث کاهش آستانه تحمل افراد می‌شود موضوعاتی چون استرس، ناکامی و بی هدفی می‌باشد که نمی‌توان نقش آنها را در امروز جامعه نادیده گرفت اما موضوع اساسی اینجاست که اصل فحاشی ،بی احترامی و خشونت در جامعه امری مسری است که با درگیر کردن افراد متعدد  حال یک جامعه را بد خواهد کرد . از همین رو نیز در قانون به عنوان یک جرم شناخته می‌شود.

جرم توهین در ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی تعزیرات تعریف شده و در متن ماده آمده اینگونه است: «توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک چنانچه موجب حد قذف نباشد مجازات شلاق تا (۷۴) ضربه و یا پنجاه هزار‌تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود»

عنصر قانونی جرم توهین در مواد ۶۰۸، ۶۰۹  قانون مجازات اسلامی مورد تصریح قانون گذار قرار گرفته، با این توضیح که ماده ۶۰۸ مربوط به توهین عادی یعنی توهین به افراد عادی بوده و ماده ۶۰۹ مرتبط با توهین مشدد یعنی توهین به اشخاص حقوقی و توهین به روسای سه قوه، معاونان رئیس جمهوری، وزرا، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، نمایندگان مجلس خبرگان، اعضای شورای نگهبان، قضات، اعضای دیوان محاسبات و کارکنان وزارتخانه‌ها و موسسات و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها می‌باشد. همچنین در ماده ۶۱۹ قانون مجازات اسلامی توهین به زن و کودکان در مکان‌ها و معابر عمومی جرم انگاری شده است.

با توجه به این موارد گفته شده به سراغ یکی از نمایندگان مجلس نیز رفتیم تا در این باره نظر او را نیز جویا شویم.

در شرایط امروز دنیا اگر هر شهروندی مزاحمت برای فرد دیگری ایجاد کند با او برخورد می‌شود

غلامحسین رضوانی نماینده مجلس یازدهم معتقد است: در این زمینه نقص قانونی وجود ندارد بلکه شاهد کوتاهی‌هایی هستیم که انجام می‌شود. در شرایط امروز دنیا اگر هر شهروندی مزاحمت برای فرد دیگری ایجاد کند با او برخورد می‌شود؛بنابراین اگر اقدام نمی‌شود شاهد کوتاهی هستیم. در کشورمان هم هرگاه که فردی به دادگاه مراجعه و اعلام کند که مورد اهانت واقع شده است دادگاه به آن رسیدگی می‌کند.مطلقا خلع قانونی در این زمینه وجود ندارد.

وی با اشاره به شرایط امروز کشورمان ادامه داد: «در شرایط امروز جامعه شاهدیم که افرادی به سبک داعش جان مردم را تهدید می‌کنند و مردم را به قتل می‌رسانند و ثروت کشور را آسیب می‌زنند و البته مزاحمت‌هایی هم ایجاد می‌شود که طبعا باید با این موارد برخورد قانونی صورت بگیرد. تا امروز دستگاه‌های امنیتی در این زمینه کوتاهی نداشته است و سر دسته‌ها را دستگیر کرده و به دستگاه قضایی معرفی کرده است و رسیدگی‌ها شروع شده است که البته معتقدم کمی دیر شروع شده که باید هرچه زودتر این افراد محاکمه و مجازات شوند تا مجازات‌هایشان بازدارنده باشد». رضوانی درباره تصمیمات مجلس نیز در این باره گفت: «مجلس نیز در این باره اعلام موضع کرده است و در سازوکارهای شورای عالی امنیت ملی و سران قوا مواضع خود را بیان می‌کند. اما در کل وظیفه مجلس قانون گذاری و نظارت بر اجرای قوانین است».

با توجه به صحبت‌های این نماینده مجلس به نظر می‌رسد که ما نیز همچون سایر کشورها در این زمینه قوانین محکمی داریم که با تکیه بر آن می‌توان جلوی بسیاری از ناهنجاری‌های اجتماعی را گرفت. علاوه بر این خود مردم هم می‌توانند با تکیه بر فرهنگ غنی ایرانی و اسلامی خود بار دیگر صبر، ادب ومحبت مردم ایران را زبانزد خاص و عام کنند. همانگونه که مولوی شاعر بلند آوازه کشورمان گفته است: