اینکه آدم‌ها در قبال اقدامات، رفتار و صحبت‌های خود پاسخگو باشند قبل از هرچیز یک نکته اخلاقی است، اما قبل از آن باید بپذیرند که این اقدام را انجام داده و برای آن دفاع داشته باشند. حال هرچقدر افراد مسئولیت سنگین تری داشته باشند اقداماتی هم که انجام می‌دهند بزرگتر است و تاثیر بیشتری دارد ، از همین رو نیز مسئولیت پذیری اهمیت دو چندانی می‌یابد.  

شاهد مثال این امر هم اقدامات یک نماینده مجلس است که یک رای مثبت و یا منفی او به یک طرح و لایحه بر زندگی ۸۰ میلیون ایرانی موثر است. برای همین هم مسئولیت پذیری اش تاثیر بیشتری دارد، اما موضوعی که وجود دارد این است که در مجلس مشخص نیست که کدام نماینده به کدام مصوبه رای مثبت و یا منفی می‌دهد ؛از همین رو نیز مردم هم نمي‌توانند شناخت خوبی از هریک از نماینده‌ها و دیدگاه‌های وی داشته باشند برای همین هم قرار بر این شد تا طرح شفافیت آرا در مجلس کلید بخورد؛ موضوعی که البته به مدت‌ها قبل باز می‌گردد.

مجلس تاریک خانه نیست که آراء در حالت محرمانه باقی بماند

 سال ۹۶ آن هم در آذرماهش محمدجواد فتحی ایده این طرح را مطرح کرد و درباره آن گفت: پنج ماه از زمانی که ایده نخستین آن به ذهنم رسید، روی طرح کار کردم تا ابعاد حقوقی این طرح شفاف باشد، البته در کشور‌های دیگر هم شفافیت آراء متداول است؛ معتقدم هر نماینده‌ای باید مسئولیت رای خودش را برعهده بگیرد، مجلس تاریک خانه نیست که آراء در حالت محرمانه باقی بماند.

با این حال یک فوریت طرح شفافیت آراء نمایندگان، نخستین بار ۱۴ شهریور سال ۹۷ در جلسه علنی مجلس دهم به رأی گذاشته شد، اما در نهایت با ۵۹ رای موافق، ۱۰۸ رای مخالف و پنج رای ممتنع از مجموع ۱۹۴ نماینده حاضر در مجلس وقت با آن مخالفت شد. این طرح در حالی رد شد که اندکی قبل از آن، اکثر نمایندگان مجلس در رسانه‌ها از آن حمایت کرده بودند.  

علی مطهری یکی از افرادی بود که با این طرح مخالف بود و در توضیح مخالفت خود گفته بود که «من موافق این طرح نیستم. با توجه به نظارت استصوابی شورای نگهبان ممکن است در برخی مسائل مهم کشور نمایندگان ملاحظاتی داشته باشند که اگر رأی‌گیری‌ها علنی شود، نمایندگان مجبور شوند رأی واقعی خودشان را اعلام نکنند».

همچنین علی بابایی کارنامی نماینده مردم ساری و میاندرود در مجلس گفت که «قطعا طرح شفافیت آرا در مجلس به سرانجام خواهد رسید، اما نمایندگان هم برخی دغدغه‌ها را دارند که باید در حین بررسی این طرح به آن‌ها توجه شود. برای مثال دغدغه اصلی ما در مجلس این است که موضوع شفافیت در کشور صرفا متعلق به قوه مقننه نیست، بلکه باید در تمام قوای سه گانه انجام شود؛ برای مثال اگر قرار است استاندار انتخاب شود باید آرای همه وزرا شفاف باشد که به  استاندار فلان شهر رای داده است یا خیر.»

با این حال محمد وحیدی دیگر نماینده مجلس در موافقت با کلیات این طرح بیان کرد: پنهان ماندن آرای نمایندگان هیچ‌گاه در تصمیمات تخصصی به نفع کشور نیست. مردم باید از آرای نمایندگان مطلع باشند؛ از آنجا که این طرح جامع است بهتر است به صورت دو شوری بررسی شود، شفافیت رابطه مستقیمی با تعارض منافع دارد.

از شفافيت چه خبر؟

حالا مدتها از مجلس دهم می‌گذرد و حتی عمر مجلس یازدهم هم که مهمترین وعده اش عمل کردن به شفافیت بود نیز کم کم رو به افول می‌رود اما خبری از شفافیت در بهارستان نیست .

موضوعی که حجت‌الاسلام جواد نیک بین در جلسه علنی چهارشنبه ۱۱ آبان به آن اشاره کرد و گفت: ۲ سال از مجلس می‌گذرد و در حالی که ما در روز‌های ابتدایی کار موضوع شفافیت را مطرح کردیم، اما هنوز شفافیتی که در مجلس تصویب شده اجرا نشده است. در جلسات خصوصی و عمومی و نشست‌های متعدد به این موضوع پرداختیم، اما امروز مانده ایم که وقتی مردم از ما سوال می‌کنند شفافیت در مجلس به کجا رسید، به مردم چه پاسخی دهیم.

نماینده مردم کاشمر در مجلس این را هم گفت که شفافیت، ملاک عملکرد نمایندگان و مجلس است تا مردم بدانند نمایندگان چگونه و در خصوص چه موضوعاتی اظهارنظر کرده اند. بنده نیز بار‌ها و بار‌ها در خصوص تحقق شفافیت در صحن مجلس تذکر دادم، اما به نظر می‌رسد اکنون شفافیت به نوش دارو پس از مرگ سهراب تبدیل شده است چرا که در حال اتمام سال سوم عمر مجلس شورای اسلامی هستیم، اما هنوز شفافیت اجرایی نشده است. مردم باید سنگ محکی برای ارزیابی نمایندگان در دوره بعد داشته باشند. آبان ماه ۱۴۰۱ به نیمه رسید و انتظار می‌رود رئیس مجلس و هیئت رئیسه پیگیری جدی در خصوص اجرای شفافیت داشته باشند.

و محمدباقر قالیباف رئیس مجلس هم در پاسخ به این موضوع گفت: مجلس در خصوص شفافیت وظیفه خود را انجام داد و اشکالات شورای نگهبان نیز در صحن مجدد بررسی و در خصوص آن تصمیم گیری شد و نظر مجلس شفاف و روشن است. به دلیل اختلاف نظری که وجود دارد، این موضوع به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارسال شده است.

رئیس مجلس ادامه داد: خواهش من از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام این است که این موضوع را در دستور قرار دهند و با سرعت بیشتری در مورد آن تصمیم گیری کنند تا هم وظیفه مجلس، هم مجموعه شورای نگهبان و مجمع تشخیص انجام شود و تکلیف در این خصوص روشن شود.

حال باید دید که در نهایت تاریکخانه بهارستان چه زمانی روی شفافیت را خواهد دید ؟