از سال ۸۲ طرح نوسازی ناوگان حمل و نقل کشور بر اساس الزامات لایحه کاهش آلودگی هوا در کشور آغاز شده است. اسقاط خودرو‌های فرسوده و نوسازی ناوگان حمل‌و‌نقل ازجمله تکالیفی است که از چند سال پیش براساس تبصره۱۳ قانون بودجه برعهده دستگاه‌های دولتی گذاشته شده، اما هنوز این طرح برای بسیاری از وسایل نقلیه روی زمین مانده است.

بنابر آمار همه ساله حدود ۹۵ تا ۳۳۰ هزار دستگاه خودروی فرسوده توسط ستاد مدیریت حمل و نقل سوخت با همکاری خودروساز‌ها نوسازی شده است.

هر زمانی که بحث اسقاط خودرو توسط خودروسازان داخلی طرح می‌شود، مصوبه لغو می‌شود

آقای محمود مشهدی شریف رئیس انجمن صنفی مراکز اسقاط خودرو‌های فرسوده گفت: بنابر مصوبه سال ۸۸ خودروسازها مکلف شدند که ۳۰ درصد اسقاط خودروها را انجام دهند، درحالیکه به این موضوع توجهی نشد.

به گفته او، در ۲۴ مرداد ۹۶ مصوب شد که به ازای تولید سواری داخلی با مصرف سوخت ۸ تا ۸.۵ لیتر و بیشتر، یک خودروی فرسوده اسقاط شود، اما در ۱۹ مهرماه ۹۶ هیأت وزیران به پیشنهاد وزارت صمت ردیف اسقاط خودرو‌های فرسوده را حذف کرد. این امر بدان معناست هر زمانی که بحث اسقاط خودرو توسط خودروسازان داخلی مطرح می‌شود، مصوبه فوری لغو می‌شود.

سن فرسودگی برای خودرو‌های مختلف، متفاوت بوده و مطابق ماده ۲ آیین نامه اجرایی ماده ۸ قانون هوای پاک برای خودرو‌های شخصی (شامل سواری، ون، سواری کار) ۱۵ سال و برای خودرو‌های عمومی (شامل تاکسی سواری، ون، سواری کار) بنزینی و دوگانه سوز ۸ سال، خودرو‌های عمومی پایه گازسوز ۱۰ سال و خودرو‌های عمومی برقی ۱۴ سال است.

همچنین این سن برای وانت پایه گازسوز ۱۴ سال، وانت بنزینی و دوگانه سوز و دیزلی ۱۳ سال تعیین شده است. همچنین سن فرسودگی اتوبوس درون شهری دیزلی ۸ سال و پایه گازسوز ۱۰ سال و برقی (منوط به بازسازی با رعایت قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی) ۲۰ سال است. برای مینی بوس و میدل باس درون و برون شهری دیزلی ۸ سال و پایه گازسوز ۱۰ سال و برقی (منوط به بازسازی با رعایت قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی) ۲۰ سال است.

باید موضوع نوسازی خودرو را جایگزین طرح اسقاط کنیم 

آقای منوچهر منطقی معاون حمل و نقل وزارت صمت گفت: باید موضوع نوسازی خودرو را جایگزین طرح اسقاط کنیم تا شاهد نوسازی ناوگان حمل ونقل عمومی کشور باشیم، برای رسیدن به این مهم باید تسهیلات مناسبی در نظر بگیریم.

او  گفت :این مسأله تنها برعهده وزارت صمت و نیروی انتظامی نیست و بسیاری از سازمان‌ها و نهاد‌ها باید پای کار بیایند.

منطقی تأکید کرد: نوسازی خودرو‌ها با مشوق‌های مالی و الزامات قانونی باید حل شود؛ قوانین متعددی در مجلس تصویب شده، اما به مرحله اجرایی شدن نرسیده است. در مورد اسقاط خودرو عوامل متعددی همچون تعیین سقف قیمت و کمبود گواهی اسقاط خودرو در مسیر نوسازی قرار گرفته است.

او گفت:در سال گذشته گواهی اسقاط خودرو ۴ تا ۵ میلیون تومان بود، اما در خرداد امسال به ۲۰ تا ۲۲ میلیون تومان رسید که براین اساس سهم یکی از بلوک‌های هزینه‌ای خودروساز یا موتورسیکلت ساز ۴ برابر شد.

منطقی گفت: در اغلب کشور‌ها از خودرو‌های فرسوده عوارض زیادی گرفته می‌شود، اما متأسفانه در کشور ما استفاده از خودروی فرسوده هزینه‌ای ندارد. دولت به دلایلی مانند عدم توان مناسب صاحبان خودرو‌های فرسوده جلوی تردد خودرو‌ها را نمی‌گیرد و زمانی که می‌گوییم خودرو‌های فرسوده باید از رده خارج شوند تنها به مصرف بالای بنزین فکر می‌کنیم.

 طبق آمار انواع خودرو‌های فرسوده در حال تردد در کشور تا پایان سال گذشته ۲ میلیون و ۳۲۰ هزار و ۱۰۸ دستگاه بود که  یک میلیون و ۸۸۷ هزار و ۳۴۸ دستگاه خودروی سواری، ۱۳۸ هزار و ۲۲۹ دستگاه وانت، ۸۴ هزار و ۳۴۲ دستگاه کامیون، ۸۲ هزار و ۸۴۷ دستگاه تاکسی، ۶۲ هزار و ۳۷۰ دستگاه کامیونت، ۴۲ هزار و ۴۷۴ دستگاه کشنده یا تریلی، ۱۵ هزار و ۷۳۰ دستگاه مینی بوس، ۶ هزار و ۷۶۸ دستگاه اتوبوس شهری است.

برای روشن شدن این موضوع به سراغ شرکت‌های خودرو ساز داخلی رفتیم تا ببینیم برای نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی چه برنامه ای دارند اما شرکت خودروسازی ایران خودرو این موضوع را به وزارت صمت محول کرد و شرکت سایپا هم حاضر به پاسخگویی نشد.

همچنین بار دیگر به سراغ سخنگوی وزارت صمت برای برنامه های وزارت صمت رفتیم که مانند همیشه ابراز بی اطلاعی کرد.

بنزین کشور آلودگی ندارد

اما برخی از صاحب نظران بر این باورند که آلودگی هوای کلانشهر‌ها مربوط به بنزین تولیدی است، در این باره جلیل سالاری مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی گفت: بنزین تولیدی کشور آلودگی ندارد و یک ترکیب تبدیل به بنزین استاندارد می‌شود که بر اساس آن امکان تولید در داخل وجود دارد،  اکنون ظرفیت و شرایط  برای تولید مناسب است.

بر اساس اعلام شرکت کنترل کیفیت هوا، شاخص آلودگی هوای پایتخت روز گذشته روی عدد ۱۱۱ بازه ناسالم برای گروه‌های حساس قرار داشت، این در حالی است که طی هفته گذشته این شاخص روی عدد ۱۲۵ یعنی بازه ناسالم برای گروه‌های حساس قرار داشته است.

طبق آمار اخیر تهران از سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ از مجموع یک هزار و ۸۲۶ روز، تنها ۳۶ روز هوای پاک را تجربه کرده و در ۵۰۹ روز وضعیت هوای پایتخت در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس قرار داشته است.

مهدی چمران رئیس شورای شهر تهران چند روز پیش در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوال خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان مبنی بر راهکار رفع آلودگی هوا گفت: وزیر کشور چند ماه پیش، تمام دستگاه‌ها را در جلسه‌ ای گردهم آورد و بررسی شد که این دستگاه‌ها تا چه اندازه وظایف خود را انجام داده اند.

چمران گفت: بسیاری از دستگاه‌ها هنوز ماموریت خود را انجام نداده بودند و برخی دیگر اقداماتی را آغاز کرده بودند. در این میان شهرداری در این زمینه پاسخگو بود، اما تمام دستگاه‌ها باید کنار هم باشند چرا که شهرداری به تنهایی نمی‌تواند کاری انجام دهد.

رئیس شورای شهر تهران گفت: ۲۰ درصد آلودگی مرتبط با موتورسیکلت‌هاست که مشکلات زیادی ایجاد می کند.

برای روشن شدن موضوع خودرو‌های برقی هم آخرین وضعیت تولید آن‌ها از شرکت مپنا جویا شدیم:

تولید خودروی برقی با قطعات داخلی

عباس علی آبادی مدیر عامل شرکت مپنا گفت:گروه مپنا روی تکنولوژی خودرو‌های برقی در حال کار است و توانسته‌ایم پکیج خودروی برقی که اغلب قطعات آن ایرانی است را فراهم کنیم.

به گفته او، با خودروسازی‌های داخل در حال مذاکره هستیم تا بتوانیم با استفاده از ظرفیت‌های موجود، به تولید خودروی برقی با قطعات ایرانی بپردازیم؛ در این زمینه به زودی به مبحث باطری نیز ورود می‌کنیم.

علی آبادی می گوید: با برقی شدن خودرو‌ها در کشور بحث آلودگی در کشور هم کاهش پیدا می‌کند.

علی رغم آنکه تنفس کلانشهرهای کشور به خطر افتاده است، اما هیچ یک از مسئولان ذیربط مسئولیت این آلودگی را به گردن نگرفتند و هر کدام بخشی را مقصر می‌دانند.