آیت الله سیدابراهیم رئیسی، رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی، مصوبه «سند تحول شورای عالی انقلاب فرهنگی» را که در جلسات ۸۴۹، ۸۵۰، ۸۵۱، ۸۵۲، ۸۵۳ مورخ ۱۴۰۰/۰۹/۰۲، ۱۴۰۰/۰۹/۰۹، ۱۴۰۰/۰۹/۲۳، ۱۴۰۰/۱۰/۰۷ و ۱۴۰۰/۱۰/۱۴ این شورا؛ بررسی و تدوین و پس از کسب نظر مقام معظم رهبری با اعمال تدابیر ارزشمند ایشان، در جلسات ۸۵۸، ۸۵۹، ۸۶۰، ۸۶۱، ۸۶۲ مورخ ۲۴/۱۲/۱۴۰۰، ۱۴۰۱/۰۱/۱۳، ۱۴۰۱/۰۲/۰۶، ۱۴۰۱/۰۲/۲۰ و ۱۴۰۱/۰۳/۰۳ به تصویب نهایی رسید، طی نامه شماره ۲۵۴۴۰-۰۱/م مورخ ۱۴۰۱/۰۵/۳۱؛ جهت تأیید و توشیح به محضر ایشان تقدیم شد و با توجه به پاسخ شفاهی دفتر مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) مبنی بر عدم ضرورت به توشیح؛ مصوبه مذکور را در یک مقدمه و سه فصل به شرح ذیل برای اجرا ابلاغ کرد.

متن مصوبه «سند تحول شورای عالی انقلاب فرهنگی» به شرح زیر است:

مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) در پیوست حکم ۲۶ آبان۱۴۰۰ خود خطاب به اعضای محترم شورای عالی انقلاب فرهنگی؛ تدوین طرح تحول شورای عالی انقلاب فرهنگی به‌عنوان قرارگاه اصلی سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی فرهنگی نظام ظرف مدت حدکثر ۲ ماه با ملاحظه احکام دوره‌های گذشته و پیوست‌هایشان و تصویب آن در جلسه اصلی شورا و گزارش نتیجه آن به محضر ایشان را مطالبه فرموده بودند.

در این راستا؛ با برگزاری جلسه فوق‌العاده ۸۴۸ شورای عالی به تاریخ ۲۶ آبان ۱۴۰۰، کارگروهی متشکل از ۱۵ نفر از اعضای حقیقی و حقوقی شورای عالی شکل گرفت تا نسبت به تدوین سند تحول شورای عالی؛ اقدامات لازم را به عمل آورد.

در ادامه کار، این کارگروه توانست۲۰ جلسه مفصل خود را به شکل فشرده برگزار نماید و با تشکیل ۴گروه کاری؛ زمینه لازم را برای مداقه و کارشناسی دقیق از طریق مشورت و همفکری با سایر اعضای محترم شورای عالی انقلاب فرهنگی، کارشناسان دبیرخانه، نخبگان و صاحب‌نظران دانشگاهی، حوزوی و فعالان فرهنگی جبهه انقلاب فراهم نماید.

همچنین در این مسیر دشوار؛ مرور کار‌های مطالعاتی و پژوهشی مرتبط و نیز برگزاری نشست‌های متعدد درخصوص اقتضائات و موانع اثرگذاری فراگیر شورای عالی انقلاب فرهنگی؛ توانست طرح تحول شورای عالی را پس از احصاء نظام مسائل، شناسایی محور‌های کلیدی تحول و طراحی چرخش‌های تحولی با رویکرد تحول شناختی و معرفتی، تحول ساختاری و نهادی و همچنین تحول فرایندی و اجرایی در شورای عالی انقلاب فرهنگی به‌عنوان قرارگاه فرهنگی کشور؛ به آستانه تدوین نهایی خود نزدیک سازد.

در تمامی این فرایندها؛ سعی و تلاش فراگیر همه دست‌اندرکاران طرح تحول بر این امر مهم معطوف شد تا چشم‌انداز شورای عالی انقلاب فرهنگی در آغاز قرن جدید شمسی و در افق چهلواره دوم انقلاب اسلامی، به عنوان یک نهاد تحول‌یافته، توانمند، هوشمند و منعطف به‌صورت قرارگاه فرهنگی و قله تصمیم‌گیری برای مسائل عرصه‌های تعلیم و تربیت، مهندسی فرهنگی، علم، فناوری و نوآوری، امور اجتماعی و امور دینی در راهبری نظام اسلامی «به‌سوی اهداف گام دوم انقلاب اسلامی» و «تحقق تمدن نوین اسلامی»؛ مورد هدف و ترسیم باشد.

در حقیقت؛ شورای عالی انقلاب فرهنگی فرایند جدی طرح تحول خود را در پی صدور حکم ۱۴۰۰/۰۸/۲۳ رهبر معظم انقلاب (مدظله‌العالی) و راهنمایی‌های راهبردی معظم له آغاز نمود و طی دو ماه در چارچوب زمان تعیین شده، خوشبختانه توانست نسخه اول طرح را در قالب ۸ فصل مجزا و مفصل آماده و در راستای پاسخ به مطالبه رهبر معظم انقلاب؛ به محضر ایشان عرضه نماید.

معظم له؛ پس از رؤیت سند تحول مذکور، طی مرقومه‌ای به تاریخ ۱۴۰۰/۱۲/۱۱ ضمن تشکر از ریاست محترم شورا و دیگر اعضاء شورای عالی انقلاب فرهنگی برای انجام به هنگام و بی‌تأخیر طرح تحول؛ تکمیل و اصلاح طرح را با محوریت تدابیر و ملاحظات شش‌گانه‌ای؛ از شورای عالی مطالبه فرمودند و نسبت به کفایت ابلاغ سند مصوب نهایی تحول از سوی رئیس محترم جمهور؛ اعلان رضایت و ابراز خرسندی کردند.

در مجموع؛ سند تحول طی ۱۰ جلسه شورای عالی و ۲۰ جلسه شورای معین مورد بررسی و کارشناسی مفصل قرار گرفت و پس از تصویب؛ در سوم خرداد ۱۴۰۱ مصوب نهایی اعلام و جهت استحضار رهبر معظم انقلاب (مدظله‌العالی) به دفتر ایشان ارسال و نهایتاً در ۳۰ آذرماه؛ توسط رئیس جمهور و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی؛ به نهاد‌ها و دستگاه‌های ذی‌ربط جهت اجراء؛ ابلاغ شد.

به طور خلاصه؛ سند تحول شورای عالی انقلاب فرهنگی به لحاظ قالب و محتوا در ۳ فصل مجزا و ۲۴ ماده؛ به شرح ذیل تدوین و تنظیم شده است:

فصل اول به جایگاه، مأموریت، اهداف و وظایف شورای عالی در قالب ماده ۱ تا ۴

فصل دوم به مناسبات و روابط شورای عالی انقلاب فرهنگی با قوای سه‌گانه و سایر نهاد‌ها در قالب ماده ۵ تا ۱۷ و

فصل سوم به ساختار شورای عالی انقلاب فرهنگی و دبیرخانه اختصاص پیدا کرده که شامل ماده ۱۸ تا ۲۴ است. در ماده ۲۱ این فصل؛ ستاد‌های چهارگانه شامل ستاد‌های راهبری و نظارت در حوزه‌های «فرهنگی و اجتماعی»، «خانواده و زنان»، «علم، فناوری و نوآوری» و «تعلیم و تربیت» پیش‌بینی شده است.

همچنین؛ سند تحول شورای عالی انقلاب فرهنگی؛ چرخش‌های تحولی جدی و جدیدی را پیش رو خواهد داشت که مهمترین آن‌ها به شرح ذیل می‌باشد:

۱- تحول الگوواره در سه حوزه مهم:
الف) شناختی
ب) نهادی
ج) فرایندی

۲- تحول در بازتعریف جایگاه شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان ستاد عالی و مرجع اصلی سیاست‌گذاری و قرارگاه فرهنگی کشور
طبعاً این چرخش‌های تحولی؛ اتفاقات مهم و مثبتی را رقم خواهد زد که ذیلاً به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:
۱) تبدیل پراکندگی کار به انسجام در کار و یکپارچگی اقدامات فرهنگی

۲) توجه به مسائل واقعی جامعه در حوزه علم و فرهنگ و تدبیر متناسب

۳) هدف‌گذاری جدید و تحولی از نگاه مقطعی به نگاه تمدنی فرهنگی

۴) افق گشایی برای آموزش و پرورش و آموزش عالی تمدن‌ساز

۵) بازتعریف مأموریت‌های شورای عالی و تکمیل زنجیره حوزه‌های مرتبط با استقرار تمدن نوین اسلامی و

۶) بازتعریف تحول و متناسب‌سازی وظایف با اهداف تحولی جدید شورای عالی در ۸ حوزه محوری:

رصد و پایش دائمی میدان

شناسایی اولویت‌ها و انتخاب مسائل مهم و اثرگذار

سیاستگذاری، برنامه‌ریزی و طراحی اقدامات

ساماندهی، تقسیم کار، زمان‌بندی، هماهنگی و هم‌افزایی میان دستگاه‌ها و نهادها، نخبگان و فعالان فرهنگی

توجه خاص به ظرفیت‌های شبکه‌های مردمی و جبهه انقلاب

هدایت درست منابع مالی حوزه فرهنگ و علم

نظارت مستمر ارزیابی و پایش عملیات، اثرسنجی و اثربخشی اقدامات

ورود به حوزه مسئولیت جدید یعنی سیاست‌گذاری در حوزه عمومی با تأکید بر بهبود ادراک عدالت و استقرار عدالت اجتماعی

۷) تحول فناورانه در تحقق وظایف و مأموریت‌ها از طریق هوشمندسازی، اشراف اطلاعاتی، داده‌ای و رصد نظام‌مند امور

۸) تحول در تدبیر نظام ارتباط با سایر قوا شامل:

تشکیل کمیسیون مشترک هماهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی و قوا

تشکیل کارگروه مشترک با شورای عالی فضای مجازی در موضوعات مشترک

حضور نماینده شورای عالی در صحن مجلس شورای اسلامی و کمیسیون‌های تخصصی مجلس شورای اسلامی هنگام طرح دستورات مرتبط با علم و فرهنگ و تبیین مواضع و نظرات شورای عالی

تأمین تضامین حقوقی و قضائی اجرای مصوبات از طریق سازمان بازرسی کشور، دیوان محاسبات و...

۹) بازآرایی شورا‌های تخصصی و تبدیل آن‌ها به اتاق فکر کشور

۱۰) تحول در ساختار و مدیریت دبیرخانه برای تقویت رصد و پایش، نظارت و ارزیابی، چابکسازی، گفتمانسازی و تعامل با شبکه‌های نخبگانی

۱۱) تخصصی‌سازی فرایند‌ها برای پشتیبانی از شورای عالی با تشکیل ستاد‌های راهبری و نظارت در حوزه‌های «فرهنگی و اجتماعی»، «خانواده و زنان»، «علم، فناوری و نوآوری» و «تعلیم و تربیت»

از سوی دیگر؛ ابلاغ سند تحول شورای عالی انقلاب فرهنگی به چندین نهاد مهم و کلیدی کشور نظیر: مجمع تشخیص مصلحت نظام، مجلس شورای اسلامی، قوه قضائیه، نهاد ریاست جمهوری، هیأت وزیران، شورای عالی امنیت ملی، شورای عالی فضای مجازی، شورای عالی حوزه‌های علمیه، دیوان عدالت اداری، معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت آموزش و پرورش، سازمان صداوسیما و سازمان تبلیغات اسلامی؛ بی‌شک می‌تواند مبین اهمیت جایگاه و نقش شورای عالی انقلاب فرهنگی در صحنه نبرد فرهنگی انقلاب اسلامی و کمک به استقرار دولت اسلامی، شکل‌دهی جامعه اسلامی و زمینه‌سازی برای تمدن نوین اسلامی از طریق استقرار یک فرماندهی مشترک و توجه مستمر به وضعیت فرهنگ و علم کشور و افق آینده آن باشد.