هرچند در روز‌های پایانی هر سال با خانه‌تکانی‌ها میزان تولید زباله‌های حجیم در پایتخت و شهر‌های بزرگ روندی صعودی پیدا می‌کند، اما لازم است به انواع روش‌های بازیافت آن‌ها توجه کنیم. 

در راستای تولید پسماند در خانه‌تکانی‌ها فاطمه اکبرپور رئیس اداره ارزیابی محیط زیست و بررسی آلودگی هوا و تغییر اقلیم اداره کل محیط زیست استان تهران می‌گوید: هر چه به روز‌های پایانی سال نزدیک می‌شویم مردم کشور طی آئین کهن خود شروع به خانه تکانی می‌کنند که حاصل این خانه تکانی، تولید و افزایش تولید پسماند و تحمیل هزینه آن بر محیط زیست و مدیریت شهری است. عمده پسماند‌های تولیدی حاصل از خانه تکانی‌ها پسماند‌های حجیم شامل مبلمان منزل، کابینت آشپزخانه، لامپ‌های مهتابی، قفسه کتاب و ... است که حجم قابل توجهی دارند و حتی ناوگان حمل و نقل عمومی پسماند‌های شهری قابلیت انتقال این دسته از پسماند‌ها را ندارد.

وی اضافه می‌کند: در بسیاری از مواقع بخش قابل توجهی از این پسماند‌ها به دلیل تغییر دکوراسیون منازل ایجاد می‌شود. بیشتر این‌گونه پسماند‌ها قابلیت استفاده مجدد دارند و می‌توان آن‌ها را در اختیار افراد نیازمند یا موسسات و مراکزی که از آن‌ها استفاده می‌کنند قرار داد.

اجتناب از تولید پسماند، اولین اصل درمدیریت پسماند

همچنین به گفته شینا انصاری مدیرکل سابق محیط زیست شهرداری تهران اجتناب از تولید پسماند، اولین اصل درمدیریت پسماند است یعنی برای خرید‌های آخر سال برنامه داشته باشیم و آگاهانه و متناسب با نیازمان خرید کنیم. مورد دیگر در مدیریت پسماند، تفکیک پسماند‌ها در مبدا و توجه به جداسازی پسماند‌های خطرناک نظیر باطری‌ها، دارو‌های تاریخ گذشته، لامپ‌های فلورسنت شکسته و... است.

استفاده مجدد از دورریز‌های سالانه موضوع مهم دیگر است. هنگام خانه تکانی اگر وسایلی داریم که امکان تعمیر، تغییر کاربرد و استفاده مجدد است، آن‌ها را تعمیر و دوباره استفاده کنیم. با این کار به کاهش تولید پسماند کمک کرده‌ایم. در بسیاری از موارد تنها با یک تعمیر یا بهینه‌سازی ساده می‌توان بسیاری از لوازمی که داریم را دوباره به چرخه مصرف برگردانیم. استفاده مجدد از کالا‌ها باعث کاهش ضایعات و آلودگی‌ها می‌شود. تولید کالا‌های جدید نیازمند استفاده بیشتر از منابع طبیعی است که بسیاری از این منابع قابل تجدید هم نیستند. به عنوان مثال برای تولید مواد پلاستیکی به نفت نیاز است یا تولید چوب منجر به از بین رفتن زیستگاه‌های حیات وحش، تخریب اکوسیستم‌ها و تهدید زندگی جوامع محلی می‌شود.

برای مدیریت بهینه پسماند‌های حاصل از خانه‌تکانی‌ها چه کنیم؟

به گفته اکبرپور برای مدیریت بهینه پسماند‌های حاصل از خانه‌تکانی‌ها می‌توان آن‌ها را از مبدا تفکیک کرد و پسماند‌های ارزشمند را در اختیار غرفه‌های بازیافت سطح شهر قرار داد.

وی با اشاره به اینکه می‌توان برای پسماند‌های خشک دسته‌بندی‌های متفاوتی انجام داد و پلاستیک‌ها، شیشه‌ها، قوطی‌های فلزی، کارتن و مقوا و پسماند‌های برقی و الکترونیکی را از یکدیگر جدا کرد، اظهار می‌کند: با قرار دادن این پسماند‌ها در دسته‌های جداگانه می‌توان در صورت امکان از آن‌ها استفاده مجدد کرد و در غیر اینصورت به مراکز بازیافت تحویل داد.

به گفته او تحویل پسماند‌های خشک به یکی از مراکز جمع‌آوری کننده، از رهاسازی آن‌ها در محیط زیست بهتر است و در کنار کنترل آلودگی محیط زیست، هزینه‌های جمع‌آوری و دفع آن‌ها را نیز کاهش می‌دهد.

اکبرپور با تاکید بر اینکه در حوزه مدیریت پسماند باید تلاش کنیم تا حد امکان پسماند کمتری تولید کنیم تا در مرحله بعدی انرژی کمتری برای تفکیک و دفع پسماند صرف شود، اظهار می‌کند: با تولید کمتر زباله می‌توان برای حفاظت از محیط زیست قدم جدی برداشت، اما واقعیت این است که امروزه تولید پسماند تبدیل به بخش جدایی ناپذیری از زندگی روزمره شده است و تنها کار مفیدی که می‌توان در این باره انجام داد، تولید پسماند کمتر و تفکیک از مبدأ است.

کمپوست‌سازی درپی خانه‌تکانی

با توجه به افزایش پسماند خانگی هنگام خانه‌تکانی می‌توان به تولید کمپوست خانگی نیز پرداخت. در تولید «کمپوست خانگی» علاوه بر پسماند‌های غذایی، تفاله چای، قهوه و برگ‌ها از مواد بسیار بیشتری نیز استفاده کنید. روش‌های بسیاری برای بازیافت بهینه اقلام و نیز کمپوست سازی پیشنهاد می‌شود به عنوان نمونه می‌توانید لباس‌های کهنه و غیرقابل پوشیدن را به کمپوست تبدیل کنید. لباس‌های ساخته شده از الیاف طبیعی (به طوری که ۱۰۰ درصد از پنبه، پشم خالص، ابریشم، کتان، کنف یا هر ترکیبی از این‌ها ساخته شده و رنگ آمیزی نشده باشند) قابل تبدیل به کمپوست هستند. این لباس‌ها را برش داده و تکه تکه کنید و با مواد مرطوب ترکیب کنید تا راحت‌تر تجزیه شوند. همچنین لباس‌های نو و قابل پوشیدن را که دیگر نمی‌توانید از آن‌ها استفاده کنید، اهدا نمایید.
‌
می‌توان خاکستر باقی مانده در شومینه‌ها را با رعایت دو نکته به کمپوست تبدیل کنید. ابتدا در کمپوست تولیدی از مقادیر کم خاکستر استفاده کنید چرا که مقادیر بالای آن می‌تواند باعث بیش از حد قلیایی شدن کمپوست شود سپس تنها از خاکستر حاصل از سوختن گیاهان، کاغذ، مقوا و چوب رنگ نشده و پرداخت نشده بهره ببرید.

شما می‌توانید دستمال کاغذی را نیز به توده کمپوست خود اضافه کنید. فقط یک نکته قابل ملاحظه این است که اگر از این دستمال‌ها برای تمیز کردن ضایعات حیوانات خانگی، جذب روغن و مواد شوینده و شیمیایی استفاده کرده‌اید نمی‌توانید آن‌ها را به کمپوست تبدیل کنید. توتون و تنباکو‌های باقی مانده در ته سیگار‌ها را نیز می‌توان خارج کرده و به توده کمپوست خود اضافه کنید.

کلید‌های قدیمی که دیگر چیزی را باز نمی‌کنند دور نیندازید. این کلید‌ها قابل بازیافت هستند. می‌توانید آن‌ها را به مراکز مربوط به بازیافت تحویل دهید. چوب پنبه‌های بطری‌ها نیز قابل استفاده مجدد و بازیافت هستند. آن‌ها را به جای ریختن در سطل زباله به غرفه‌های بازیافت تحویل دهید همچنین از چوب‌پنبه‌های خالص و رنگ نشده که مطمئن هستید با پلاستیک ترکیب نشده‌اند نیز می‌توانید برای تهیه کمپوست استفاده کنید.

از دیگر وسایل قابل بازیافت می‌توان به لوازم‌التحریر و عینک اشاره کرد. بدین جهت توصیه می‌شود اگر عینک و لوازم‌التحریر قدیمی دارید آن‌ها را به مراکز بازیافت مواد تحویل دهید و از انداختن آن‌ها در سطل زباله خودداری کنید.

در روز‌های پایانی سال و در تکاپوی خانه‌تکانی‌ها لازم است محیط زیست خود را فراموش نکنیم و در جهت آسیب کمتر به آن تلاش کنیم. همچنین مسئولان باید در جهت جمع‌آوری زباله‌های حجیم بیش از قبل اقدام کنند تا محیط اطرافمان آلوده نشود.

منبع : ایسنا