بختک خشکسالی همانند بسیاری دیگر از مناطق کشور، عرصه‌های استان حدود یک میلیون نفری خراسان شمالی را نیز فرا گرفته به گونه‌ای که جدای از خشکاندن مزارع کشاورزی، اینک با کاهش ۲۰ درصدی آب قنات وچاه ها، حدود ۲۰۰ روستای خراسان شمالی با تنش آبی مواجه است.

گرچه تاکنون برای رفع این مشکل در کوتاه مدت آبرسانی سیار به روستا‌ها با تانکر انجام می‌شد، اما برای رفع این مشکل در بلندمدت نیاز به اقدامات زیرساختی بود که این امر از نگاه دولت دور نماند و در قالب طرح جهاد آبرسانی به ۱۰۷ روستای استان وارد فاز اجرا شد.

همچنین از آنجایی که آب آشامیدنی مورد نیاز شهروندان در سه شهر خراسان شمالی از آب سد‌ها یعنی آب سطحی تامین می‌شود، کاهش بارندگی و کاهش آبدهی رود‌ها سبب شده تا میزان ذخیره در این دریاچه‌ها هم مناسب نباشد و گا‌ها آب کیفیت لازم را نداشته باشد.

در این راستا دولت جدای از روستا‌ها تدابیری نیز برای آرامش آبی شهر‌ها نیز اندیشید و از محل اعتبارات اضطراری وزارت نیرو ۲۲۰ میلیارد تومان برای پروژه‌های جایگزین منابع آبی سد و تجهیز چاه‌ها در نظر گرفته شد تا دیگر شهروندان این استان یک میلیون نفری نیز دغدغه‌ای برای تامین آب پایدار و با کیفیت نداشته باشند.

۱۳.۱ درصد خراسان‌شمالی درگیر خشکسالی شدید

بر اساس گزارش رسمی اداره کل هواشناسی خراسان شمالی ۱۳.۱ درصد از گستره استان درگیر خشکسالی بسیار شدید، ۱۳.۹ درصد تحت تاثیر خشکسالی شدید، ۱۶.۱ درصد خشکسالی متوسط و ۱۵.۶ درصد خشکسالی خفیف دارد و در بین هشت شهرستان این خطه شمالشرق کشور شهرستان‌های مانه وسملقان به عنوان قطب کشاورزی بیشترین پهنه تحت تاثیر از خشکسالی را دارد و پس از آن شهرستان اسفراین و راز و جرگلان درگیر با این پدیده شدند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که خشکسالی استان خراسان شمالی نه تنها باعث ایجاد تنش آبی در حدود ۲۰۰ روستا و چند شهر ایجاد کرد که حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از حجم آبدهی قنات‌ها را نیز کاهش داد به طوری که نیمی از مزارع کشاورزی این خطه شمال کشور را نیز خشکاند و هشت دشت از ۱۱ دشت این استان نیز در زمره دشت‌های بحرانی قرار گرفتند.

معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای خراسان شمالی در این خصوص می‌گوید: ۲۰ میلیون و ۳۸۰ هزار متر مکعب آب در ۱۱ ماهه امسال وارد سد‌های استان شد که این رقم در مقایسه با مدت مشابه پارسال ۶ درصد کمتر است.

وحید واسطه می‌افزاید: مدت مشابه سال گذشته حدود ۲۱.۶۶ میلیون مترمکعب آب وارد سد‌های استان شد.

وی ادامه می‌دهد: امسال حجم کل آب ورودی به سد‌های بارزو، بیدواز و چری معادل ۵.۶۵ میلیون متر مکعب، سد غلامان و چندیر بسیار ناچیز و در سد گلول صفر بوده است ضمن اینکه امسال ۱۱ میلیون و ۷۴۰ هزار مترمکعب آب از سد‌های استان خارج شد که این رقم نسبت به مدت مشابه پارسال ۲۲ درصد کاهش دارد.

واسطه می‌افزاید: اکنون تنها ۲۲ درصد از حجم مخازن سد‌های استان پر است و وضعیت سد‌ها به علت پایین بودن میزان بارندگی مناسب نیست و تنها ۵۰ میلیون و ۴۱۰ هزار مترمکعب آب در سد‌های استان ذخیره است که این رقم در مدت مشابه ۱۱ ماهه پارسال ۷۰ میلیون و ۲۳۰ هزار مترمکعب گزارش شده است.

معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه‌ای خراسان شمالی می‌گوید: بهترین وضعیت ذخیره سازی آب در سد‌های استان مربوط به سد شیرین دره در شهرستان مانه وسملقان است به طوری که ۴۲ درصد از این مخزن پُر است.

اجرای ۳۰۴ کیلومتر شبکه انتقال آب

مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب خراسان شمالی امروز شنبه در نشست خبری با اصحاب رسانه به خوبی عملکرده دولت سیزدهم را تشریح کرد و گزارش عملکرد وی به خوبی گویای افزایش میزان اعتبارات جذب شده و اقدامات عمرانی در این حوزه است.

رضا نعیمی در این خصوص می‌گوید: طرح جهاد آبرسانی به منظور آبرسانی به ۱۰۷ روستای استان با ۳۲ درصد پیشرفت فیزیکی و ارزش ۵۵۰ میلیارد تومان با مشارکت قرارگاه امام حسن مجتبی (ع) سپاه در دست اجرا است و اینک بیش از ۱۳۳ کیلومتر خط انتقال و شبکه آن اجرا شده است.

وی ادامه می‌دهد: همچنین بیش از ۱۴ باب مخزن و سه ایستگاه پمپاژ اجرا نیز در این بازه زمانی ایجاد شده است.

نعیمی یادآور می‌شود: برای مقابله با کم آبی‌های خراسان شمالی در فصل گرما به خصوص در شهر‌های بجنورد، شیروان و اسفراین که آب مورد نیاز آن‌ها از سد‌ها تامین می‌شود، پروژه‌های جایگزینی آب سد‌ها در حال اجرا است.

وی منابع تامین آب استان را شامل ۳۷۶ حلقه چاه، ۱۷۸ دهنه چشمه، ۱۱ قنات و سه سد بیان کرد و گفت: در ۲ سال گذشته بارش‌های این خطه از شمالشرق کشور به کمترین میزان خود در ۵۰ سال اخیر رسید و کاهش بارندگی‌ها منجر به افت منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی شد به طوری که بسیاری از چشمه‌ها و چاه‌ها خشک و یا دچار کاهش آبدهی شدند.

نعیمی می‌افزاید: کمبود بارندگی موجب کاهش سطح سد‌های بارزو و شیرین دره شد به گونه‌ای که در ابتدای تابستان سد بارزو نتوانست آب شرب شیروان را تامین کند و سطح آب در سد شیرین دره به حداقل ممکن رسید.

ابلاغ ۲۲۰ میلیارد تومان برای طرح‌های جایگزین آب سد

وی با اشاره به ابلاغ ۲۲۰ میلیارد تومان برای تامین آب شهری می‌گوید: این اعتبار برای پروژه‌های جایگرین آب سد‌ها از محل اعتبارات داخلی وزارت نیرو تامین می‌شود.

نعیمی می‌افزاید: طرح اضطراری تامین آب مورد نیاز در شهر بجنورد برای جلوگیری از مشکل تامین آب در تابستان سال آتی در دست اجرا است و تاکنون ۳۰ میلیارد تومان برای خرید لوله‌های انتقال هزینه و ۱۷ میلیارد تومان به پیمانکار اجرای طرح پرداخت شده است.

مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب خراسان شمالی ادامه می‌دهد: در این راستا ۲۲ کیلومتر خط انتقال از هفت حلقه چاه در پلنگ دره بجنورد، حفر هفت حلقه چاه در جنوب شهر شیروان و هشت حلقه چاه نیز در اسفراین حفر می‌شود.

وی یادآور می‌شود: اکنون بخش بسیار زیادی از آب مورد نیاز شهروندان مرکز استان از منابع آب سطحی یعنی سد شیرین دره تامین می‌شود که کیفیت و کمیت این منبع آبی منوط به میزان بارندگی‌ها است.

نعیمی تصریح می‌کند: ضرورت دارد تا منابع پایدار آب برای پاسخ به نیاز شهروندان تامین شود که در این زمینه استفاده از منابع آبی چاه‌های منطقه پلنگ دره بجنورد در دستور کار قرار دارد و از سال ۹۷ کار مطالعات و شناسایی منابع آبی جدید برای تامین آب مورد نیاز شهروندان مرکز استان آغاز شد و تاکنون هفت حلقه چاه آهکی در پلنگ دره حفر شده است.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان شمالی یادآور می‌شود: در صورت تخصیص کامل اعتبارات، این طرح تا شهریور سال آتی تکمیل می‌شود.

اصلاح شبکه آب ۲۷ روستای اسفراین

نعیمی همچنین در ادامه می‌گوید: اصلاح و توسعه هفت هزار و ۸۹۴ متر شبکه آبرسانی در ۲۷ روستای اسفراین از ابتدای سالجاری تاکنون انجام شد و این روستا‌ها با مشارکت خیرین و سازمان بسیج سازندگی سپاه جوادالائمه (ع) با اعتبار ۸۰ میلیارد ریال انجام شد.

وی می‌افزاید: خیرین این شهرستان در اهدای زمین اجرای طرح، حفاری کانال لوله گذاری، خرید لوله و اتصالات مشارکت گسترده‌ای داشتند.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان خراسان‌شمالی تاکید می‌کند: با توجه به محدودیت اعتبارها، همراهی و کمک خیرین موجب شتاب در اجرای طرح‌ها برای خدمت موثر به مردم خواهد شد.

وی با اشاره به اجرای خطوط انتقال و شبکه توزیع در سطح روستا‌های خراسان شمالی گفت: ۱۴ باب مخزن ذخیره آب با حجم ۲ هزار و ۱۵۰ متر مکعب و سه باب ایستگاه پمپاژ نیز با مشارکت قرارگاه امام حسن مجتبی (ع) در سطح روستا‌های استان احداث شده است.

خراسان شمالی در منطقه خشک و نیمه خشک ایران قرار گرفته است که علاوه بر این موضوع در دهه‌های اخیر وقوع پدیده تغییر اقلیم، یکی از عوامل تاثیرگذار بر منابع آبی این استان بوده است.

شرکت آب و فاضلاب خراسان شمالی بیش از ۲۰۰ هزار مشترک آب در شهرها، ۱۲۱ هزار مشترک آب در روستا‌ها و ۶۰ هزار مشترک فاضلاب دارد.

این استان شمالشرق ایران دارای یک میلیون نفر جمعیت است که ۴۴ درصد آن‌ها در روستا‌ها زندگی می‌کنند.

منبع:ایرنا