در میز اقتصاد امروز موضوع کشف ذخیره لیتیوم در همدان و تاثیر اقتصادی این کشف برای کشور و موارد استفاده لیتیوم در دنیا مورد بررسی قرار گرفت و خانم کارگر استاد دانشگاه شیمی معدنی و کارشناس صنایع معدنی و آقای کیانی کارشناش ارشد زمین شناسی اقتصادی و آقای محتشمی پور معاون معدن و فرآوری وزارت صمت به سوالاتی پاسخ دادند.

سوال: جزئیات این اکتشاف چیست؟

محتشمی پور: یک معدن با ذخیره ۸.۵ میلیون تن کشف شده که با توجه به عیاری که دارد ذخیره‌ای در حدود ۶۸۰ تن فلز محتوا می‌شود. این معدن با توجه به اینکه رسی است، به لحاظ فرآوری محدودیت‌هایی دارد و درصد استحصال آن پایین‌تر است. این اولین پروانه‌ای بوده که در حوزه لیتیوم غیر شورآبه‌ای برای این معدن صادر شده است.

سوال: غیر از همدان در استان‌های دیگری هم لیتیوم داریم؟

محتشمی: ذخایر اصلی لیتیومی در دنیا و در کشور ما شورابه‌ها هستند. بحث اصلی در مورد آنها فناوری استحصال و تبدیل آن به فلز لیتیوم است که تاکنون اقدامات خوبی در کشور صورت گرفته، اما متاسفانه سرعت لازم را نداشته و به تولید صنعتی تبدیل نشده است.

سوال: لیتیوم چقدر اهمیت دارد و چه مزایای می‌تواند برای ما داشته باشد؟

کارگر: لیتیوم به عنوان عنصر استراتژیک مطرح شده است. تمام فناوری‌های نوین با حضور لیتیوم رنگ و روی دیگری پیدا می‌کنند و می‌توانیم بگوییم از تمامی ابزار‌های دیجیتال گرفته تا خودرو‌های الکتریکی از لیتیوم استفاده می‌کنند. اما استفاده از آن در صنعت خودرو تنها مربوط به باتری نیست و استفاده از آن در بخش‌هایی مثل بدنه خودرو نیز صورت گرفته است. استفاده‌های دیگری نیز مثل ایجاد مقاوت در شیشه‌ها دارد.

سوال: این معدن چگونه می‌تواند کشور را به عنوان یک بازیگر در عرصه لیتیوم وارد کند؟

کارگر: مطرح شدن این موضوع، نشانه خوبی است و ما می‌تواند روی بقیه ذخایر رسی خود، تمرکز کنیم. اما از اکتشاف تا بهره برداری یک مسیر طولانی وجود دارد. اگر امکان تبدیل آن به نمک لیتیوم وجود داشته باشد خیلی می‌توانیم سریع‌تر در این عرصه کار کنیم.

سوال: به لحاظ اکتشافی در چه مرحله‌ای قرار داریم؟

کیانی: لیتیوم یک عنصر نادر است و از طرفی به دلیل ضعف تکنولوژی که وجود دارد، اقدام جدی در این زمینه صورت نگرفته است. اخیرا با توجه به پیشرفت‌هایی که رخ داده، کشور ما توانسته قدم‌های خوبی را در این راستا بردارد. کشور ما دارای پتانسیل زیادی در انواع ذخایر لیتیوم با تیپ‌های مختلف است و فکر می‌کنم بتوانیم قدم‌های خوبی را در بخش اکتشافی، فرآوری و استخراج انجام دهیم.

سوال: چه اقدامی در حوزه اکتشاف باید در دستور کار قرار دهیم؟

کیانی: باید نگاه وسیع تری نسبت به منشاء لیتیوم داشته باشیم و فقط نگاه ماه به شورآبه‌ها نباشد. شورابه‌هایی هستند که در دوران گذشته ایجاد شده اند و اکنون مدفون هستند و اگر بتوانیم آن ها کشف و مورد بهره برداری قرار دهیم، نیازی نیست دریاچه‌ای مثل قم، ارومیه یا تالاب‌ها را موردنظر قرار دهیم.

سوال: آماری وجود دارد که چقدر ظرفیت در کشور وجود دارد؟

کیانی: با توجه به اطلاعات در ۱۵ سال اخیر در خصوص زمین شناسی در ایران، می‌توانیم چند ده برابر ذخیره را تیپ‌های مختلف کشف کنیم.

سوال: آثار زیست محیطی لیتیوم را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

کیانی: فرآوری لیتیوم آب نیاز دارد، اما اینگونه نیست که هر روز حجم آب زیادی را مصرف کنیم. لرای بحث‌های زیست محیطی هم می‌توانیم تدابیر خوبی داشته باشیم که اگر پسماندی ایجاد می‌شود، وارد سفره‌های آب زیر زمینی نشود.

سوال: برنامه‌های بعدی وزارت صمت در این زمینه چه خواهد بود؟

محتشمی پور: ما ذخایر خوبی را شناسایی کردیم، اما مسئله اصلی فرآوری است. باید بتوانیم واحد‌های صنعتی تولید لیتیوم را راه بیندازیم. این کار به تازگی به نتیجه رسیده و در حال پیگیری برای ایجاد بار صنعتی هستیم. امیدواریم نتایج آن را ببینیم، اما در حال حاضر زود است که بخواهیم در مورد آن صحبت کنیم.

سوال: چقدر به تبدیل شدن به تولید کننده لیتیوم فاصله داریم؟

محتشمی پور: این کار در مراحل اولیه و ابتدایی است، اما به نظر من ظرف دو سه سال آینده به نتیجه خواهد رسید. عامل کنترل کننده این است که مصرف ماده در کشور به حدی برسد و مصرف کنندگان در تولید آن مشارکت کنند تا اقتصاد این زنجیره، اقتصاد کامل باشد.