پیش از اینکه بعد از یک حادثه، کمک‌های اولیه و درمان را انجام دهید بهتر است ابتدا میزان شدت آسیب را بسنجید. بعضی از آسیب‌ها در خانه درمان می‌شوند و نیاز به مراجعه به بیمارستان ندارند، اما آسیب‌های دیگر نیاز به اقدام درمانی فوری دارند. در هر دو حالت، شما باید از کمک‌های اولیه استفاده کنید و اگر می‌توانید شدت آسیب را مشخص کرده و اقدام متناسبی بکنید.

آسیب‌های چشمی

یکی از آسیب‌های رایج در آتش‌بازی‌های چهارشنبه‌سوری آسیب به چشم است. آسیب چشم زمانی رخ می‌دهد که چشم‌ها به طور پیوسته در معرض نور‌های شدیداً درخشان هستند یا وقتی که جرقه‌هایی از آتش یا تکه‌هایی از موادی که آتش گرفته‌اند به چشم می‌رسد. گاهی ممکن است با رسیدن دود ناشی از آتش وارد چشم‌ها شده و آن‌ها را تحریک و آزرده کند.

اگر چنین اتفاقاتی روی داد باید فوراً چشم‌ها را با آب سرد و فراوان بشویید؛ اما هرگز یخ روی چشم‌ها نگذارید.. سعی نکنید چشم‌ها به‌شدت بمالید یا به آن دست بزنید؛ چون این کار فقط شرایط را بدتر می‌کند.

گاهی قدرت انفجار مادهٔ آتش‌زا می‌تواند موجب قطع انگشت دست شود. اگر چنین اتفاقی افتاد فرد آسیب‌دیده را درازکش کنید و ناحیه موردنظر را بالا نگه دارید تا خونریزی کمتر شود. روی زخم فشار دهید تا خونریزی متوقف شود و سپس با پارچه‌ای بدون پُرز زخم را ببندید. سعی کنید روی چشم آسیب‌دیده را با پارچهٔ تمیزی بپوشانید.. خونسردی خود را حفظ کرده و فرد آسیب‌دیده را به بیمارستان برسانید.. همیشه دست‌ها را قبل از اینکه به چشم آسیب‌دیده بزنید خوب بشویید یا دستکش استریل دستتان کنید.. چشم آسیب‌دیده را بازکرده و به‌دقت نگاه کنید.. اگر چیزی در چشم فرورفته بود هر دو چشم را بپوشانید و فوراً آمبولانس خبر کنید.. اگر جسمی در چشم شناور بود می‌توانید با استفاده از یک قطره استریل چشمی یا آی واش، چشم را بشویید تا جسم شناور خارج شود.. اگر بعد از اقداماتی که کردید فرد آسیب‌دیده همچنان درد و ناراحتی دارد او را به بیمارستان برسانید.

سوختگی‌های جزئی

سوختگی‌های جزئی به زخم‌های کوچکی گفته می‌شود که یکی دو تاول روی آن‌ها زده است. این سوختگی‌ها زمانی روی می‌دهند که دست‌ها با جرقه‌ها یا شعله آتش، کبریت شعله‌ور یا حتی شمع تماس پیدا می‌کنند.

چه‌کار‌هایی باید بکنید؟. قسمت آسیب‌دیده را حدود ۵ دقیقه زیر آب سرد بگیرید.. روی سوختگی یخ نگذارید.. هر لباس یا پوششی که در اطراف زخم است جدا کنید.. روی ناحیه سوختگی مقداری پماد سوختگی یا ژل آلوئه‌ورا بزنید. لطفاً از چیز‌هایی مانند سیب‌زمینی و روغن و کره برای زخم استفاده نکنید.. برای پوشاندن ناحیه سوختگی از موادی استفاده کنید که روی زخم نچسبند. از باند‌های پارچه‌هایی برای پوشاندن زخم استفاده نکنید.. بهتر است فرد آسیب‌دیده را به بیمارستان یا درمانگاه ببرید، هرچند شما زخم را تمیز کرده‌اید؛ اما بهتر است پزشک نیز آن را چک کند.

سوختگی‌های شدید

سوختگی‌های شدید زمانی اتفاق می‌افتند که شعله‌ها یا پرتابه‌های آتش باعث آسیب گسترده در پوست در معرض می‌شوند. در بیشتر موارد، درد و تورم و التهاب شدید خواهد بود. لازم است کمک‌های اولیه فوراً به کار گرفته شود و سپس فوراً فرد را به بیمارستان برسانید.

چه‌کار‌هایی باید بکنید؟. مقدار آبی که استفاده می‌کنید باید متناسب با اندازهٔ زخم باشد.. در مورد سوختگی‌های بزرگ‌تر که تعداد زیادی تاول دارند و پوست جدی آسیب‌دیده است، از سطل‌های زیاد آب برای شستن و خنک‌کردن زخم استفاده کنید.. همچنین می‌توانید زخم را با صابون قلیایی بشویید.. تکه‌های پارچه لباس را از روزی ناحیه زخم بردارید. این کار را فقط زمانی انجام دهید که این مواد روی پوست ذوب نشده باشند.. ناحیه سوختگی را با سلفون نایلونی تمیز یا گاز استریل بپوشانید.. اگر سوختگی خیلی شدید است بیمار را هر چه سریع‌تر به بیمارستان برسانید یا آمبولانس خبر کنید.

قطع عضو

گاهی قدرت انفجار مادهٔ آتش‌زا می‌تواند موجب قطع انگشت دست شود. اگر چنین اتفاقی افتاد فرد آسیب‌دیده را درازکش کنید و ناحیه موردنظر را بالا نگه دارید تا خونریزی کمتر شود. روی زخم فشار دهید تا خونریزی متوقف شود و سپس با پارچه‌ای بدون پُرز زخم را ببندید. اگر می‌توانید انگشت قطع شده را پیدا کنید، آن را با پارچه‌ای تمیز و مرطوب بپیچید و با فرد آسیب‌دیده به بیمارستان ببرید. انگشت قطع شده را در یخ نگذارید؛ چون این کار باعث می‌شود رگ‌ها آسیب‌دیده و عضو قابل پیوند نباشد.

شوک

اگر فرد دچار یک آسیب بسیار جدی شود باید مراقب علائم شوک در او باشید. این شوک یک واکنش هیجانی نیست؛ بلکه یک واکنش فیزیکی است که باعث می‌شود اندام‌ها و مغز دچار کمبود خون‌رسانی شوند. شوک باعث رنگ‌پریدگی و سردی بدن، احساس ضعف و بی‌حالی و سرگیجه می‌شود و ممکن است فرد نبض ضعیفی داشته باشد و تنفسش تند و سطحی باشد.

اگر فکر می‌کنید فرد آسیب‌دیده شوکه شده است او را درازکش کرده و پاهایش را بالا بیاورید تا خون به سمت سرش برود و لباس تنش را آزاد کنید تا گردش خون بهتری داشته باشد. سعی کنید او را گرم نگه دارید تا آمبولانس برسد. مرتباً نبض و تنفسش را چک کنید. با فرد آسیب‌دیده مرتب حرف بزنید تا هشیار بماند. چیزی در دهانش نگذارید، حتی آب، چون این کار باعث می‌شود خون از اندام‌هایش دورتر شود.

استنشاق دود یا همان مسمومیت با مونوکسید کربن

اگر کسی دود آتش را استنشاق کرد و دچار مشکل تنفسی شد:. اول او را از دود و آتش دور کنید تا هوای تازه به او برسد.. کمکش کنید در وضعیت راحتی بنشیند و یقهٔ اطراف گردنش را شل و باز کنید.. اگر داروی آسم دارد کمکش کنید از آن استفاده کند.. اگر فوراً ریکاوری نشد سریع‌تر با اورژانس تماس بگیرید.

باید‌ها و نباید‌ها

ازآنجایی‌که همیشه پیشگیری بهتر از درمان است، بهترین کار این است که آتش‌بازی‌های خطرناک نکنید.. وسایل آتش‌بازی باکیفیت بخرید تا احتمال خطر را به حداقل برسانید.. بچه‌ها را تنها و بدون مراقبت برای آتش‌بازی نفرستید.. همیشه یک سطل آب، یک شلنگ متصل به لوله آب و یک کپسول آتش‌نشانی و یک قطره استریل شستشوی چشم دم دستتان باشد. جعبه کمک‌های اولیه‌تان را تجهیز کنید.

منبع: تبیان