تمدن مصر در حدود ۳۱۵۰ سال قبل از میلاد مسیح در نزدیکی رود نیل متولد شد، زمانی که مصر بالا و پایین زیر سلطه فرعون اول متحد شد. این تمدن طی سه هزار سال پیش از آنکه در سال ۳۱ پیش از میلاد مسیح، توسط امپراطوری روم قدرتمند فتح شود، رونق یافت. از کاوشهای باستان شناسی و تفسیر ادبیات باستانی، روشن شده است که مصریان باستان از زمان خود پیشی گرفته و از این رو چیزهایی را اختراع کردهاند که برای بشر بسیار ارزشمند است.
اختراعات مصر باستان
گرچه ما معمولا تمدن باستان مصر را با مومیاییها و اهرام پیوند میدهیم، اما آنها اختراعاتی داشتهاند که فراتر از مومیایی کردن بوده است. برخی از مهمترین اختراعات آنها عبارتند از:
پاپیروس
ما اختراع کاغذ را به مصریان باستانی میدهیم، زیرا سال ۳۰۰۰ قبل از میلاد مسیح، تکنیک ساخت کاغذ از گیاه پاپیروس را که معمولا در کنارههای سواحل نیل یافت میشد، را بدست آورده بودند. دانهی آن را از گیاه خارج کرده و به نوارهای طولانی میبریدند.
این نوارها را به صورت مورب بر روی یکدیگر قرار داده و برای اتصال بهتر آنها به هم، زیر یک وزنه برای چند روز قرار میدادند. کیفیت پاپیروس آشکار است، زیرا تقریبا از ۵۰۰۰ سال پیش روی آنها مینوشتند.
منابع تاریخی به ما میگویند که مصریان باستان در مورد تکنیک تولید پاپیروس خود بسیار محتاط بودند؛ و به این دلیل بود که پاپیروس یکی از کالاهای اصلی بود که مصر به سراسر منطقه صادر میکرد. پنهان نگاه داشتن فرایند تولید آن یک راز را برای آنها فراهم کرد تا انحصار این کالا را در بازار به دست بیاورند.
قلم نوشتن
با اختراع پاپیروس برای نوشتن، لازم بود مصریان باستان چگونگی نوشتن روی آن را نیز بیاموزند. ورقهای پاپیروس ضخیم و سفت و سخت بود و بنابراین ابزار مورد استفاده برای نوشتن بر روی آنها نیز باید محکم میبود.
قلمهای نگارش، توسط آنها برای رسیدن به این هدف اختراع شد. این قلمهای شکافدار بسیار مورد استفاده مصریان باستان قرار داشت و در آثار باستانی به جای ماندهاند که نشان میدهد چقدر به طور گستردهای در دوران باستان مورد استفاده قرار گرفتهاند. بسیاری از این نمونهها به قرن چهارم قبل از میلاد مسیح بازمیگردد.
مصریها با استفاده از برشهای چوب نعناع، این قلمها را میساختند و سپس آنها را با اندازههای مختلف شکل میدادند. این قلمها میتوانستند بر روی پاپیروس نوشتههای مشخصی بنگارند و حتی امروزه نیز در خوشنویسی استفاده میشوند.
جوهر سیاه
در میان همه اختراعات عجیب و غریب مصریهای باستان، یکی از بزرگترین و بیشترین اختراعات مورد استفاده، جوهر سیاه بود. آنها با صمغ گیاه و موم مخلوط میشدند؛ و سپس آنها را با سایر مواد آلی ترکیب میکردند تا جوهر رنگهای مختلفی را ایجاد کنند. به عنوان مثال، آنها از گل اُخری برای تولید جوهر قرمز استفاده میکردند.
این مخلوطها کاملا مؤثر و قدرتمند بودند، همانطور که نسخههای خطی مصری که در اواخر سال ۳۰۰۰ قبل از میلاد مسیح نوشته شدهاند، به خوبی قابل خواندن میباشند.
خط هیروگلیف (Hieroglyphic)
سیستم نوشتن ابتدا با کشیدن تصاویر آغاز شد. در مصر، اولین عکس نوشتهها به حدود ۶۰۰۰ سال قبل از میلاد میرسد. این نمادها نشان دهنده نقشه یا نمادهایی است که کلمات معنیداری را نشان میدهند.
با گذشت زمان، مصریهای باستان شروع به افزودن نمادها و تصاویر بیشتری برای نشان دادن کلمات و حتی صداهای خود کردند. بعدها، آنها نمادهای انتزاعی را اضافه کردند و با کمک آنها نوشتند.
مصریان باستان از این تصاویر و خطوط برای نوشتن در مورد فرهنگ، جنگ و سیاستهای خود استفاده میکردند.
امروزه ما نوشتههای مصریهای باستانی را با نام هیروگلیف میشناسیم؛ که در غارهای باستانی، و بقایای چندگانه مصریها پیدا شده است و خوشبختانه ما توانستهایم این خط نوشتهها را رمزگشایی کنیم، به طوری که بسیاری از جنبههای جالب و مهم زندگی، فرهنگ و سیاست مصریان باستان در آنها به چشم میخورد.
تقویم خورشیدی
مصریان باستانی، گذر زمان را با پیروی از مراحل وضعی ماه مشخص میکردند. مصریها اولین کسانی بودند که تقویم خورشیدی را ایجاد کرده بودند. تقویم خورشیدی موقعیت زمین را هنگام چرخش آن در اطراف خورشید نشان میداد. این تقویم شامل دوازده ماه بود که هر کدام ۳۰ روز به علاوه ۵ روز اضافی در انتهای سال داشتند.
محاسبات غلطی در تقویم خورشیدی مصر باستان صورت گرفته است، از این رو، این تقویم ماهها و تاریخهای اشتباه را نشان میداد. با این حال، این نقص بعدا توسط پتولمی در ۲۳۸ سال پیش از میلاد مسیح اصلاح شد؛ او یک روز به هر ۳۶۵ روز، در هر ۴ سال اضافه کرد.
ساعت خورشیدی و آب
مصریان باستان ساخت ساعت را به جهان آموزش دادند. آنها ساعت خورشیدی و ساعت آبی را اختراع کردند. ساعت خورشیدی به صورت ستون هرمی بود که سایههای متحرک آن به مصریان اولیه کمک میکرد تا روز را به صبح و بعد از ظهر تقسیم کنند. مصریان طولانیترین و بلندترین روز سال را نیز با توجه به زمانی که سایه ستون هرمی در ظهر، طولانیترین و کوتاهترین اندازه خود را داشت، تعیین کردند. مصریان همچنین، ساعتهای آبی را در اوایل سال ۱۴۱۷ قبل از میلاد، در زمان سلطنت آمنهوتپ سوم اختراع کردند، که به آنها اجازه دانستن زمان در شب را میداد. این یک قطعه سنگی با دیوارهای باریک و یک سوراخ کوچک در پایین بود، مانند یک مخروط معکوس که از طریق آن، آب با سرعتی ثابت میریخت. مخزن سنگ به ۱۲ ستون تقسیم شده بود که به طور مساوی داخل آن مشخص شده بودند. تغییر سطح آب در امتداد نشانههای روی دیوارههای داخلی، گذشت زمان را نشان میداد.
اهرام
کلمه “هرم” به مقبره فرعونهای مصر شناخته شده است. پیش از آن، پادشاهان مصر در آرامگاه مستطیلی آجری به نام ماسطاتا دفن میشدند. با این حال، معمار آمنهوتپ به نام زوسر تعدادی از ماسطاتا را با کاهش اندازه در قسمت بالایی آنها ساخت که موجب ایجاد اولین هرم در جهان شده. هرمها نقش فرعون یا پادشاه مصر را در جامعه نشان میدهند. علاوه بر این، هرم دارای معنای معنوی نیز هست، جایی که هر یک از ضلعها یکی از جنبههای خدا، به عنوان خالق، نگهدارنده و تغییر دهنده (یعنی جنبه سه گانه خدا) را نمایان میسازد.
اهرام همیشه گردشگران بسیاری را از سراسر جهان به خود جذب کرده است. علاوه بر گردشگران، محققان، باستان شناسان و مورخان را نیز جذب کردهاند تا به مطالعه اسرار پنهانی که در داخل این سازههای قدرتمند پنهان شدهاند، دست یابند.
کلاه گیس
کلاه گیس، که در حال حاضر به یک وسیله زیبایی تبدیل شده است، ریشهاش به تمدن مصر باستان باز میگردد. کلاه گیسها در مصنوعات مصری نیز کشف شدند. طاسی صفت جذاب و زیبایی نبود، از این رو کلاه گیسها اختراع شدند.
پیکرهای قدیمی نشان میدهد که کلاه گیسها توسط مردان و زنان برای پوشاندن طاسی و محافظت از سر خود در برابر خورشید استفاده میشد. این کلاه گیسها به شیوهای دقیق پیچ خورده بود و با روش پیچیدهای نیز تزئین شده بودند.
کلاه گیسها به منظور مد نیز استفاده میشد. آنها با توجه به طول و سبک مورد نظر کاربران ساخته میشدند. آنها از موی انسان ساخته شده یا گاهی اوقات با فیبر گیاهی یا پشم گوسفندی تکمیل میشدند. سپس آنها را با موم زنبور و رزین میپوشاندند، که آنها را سفت و منافذ را پر میکرد. نه تنها به رنگ سیاه و سفید، بلکه کلاه گیسهای بور نیز ساخته میشدند.
آرایش چشم
مصریهای باستان ۴۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح از سرمه برای آرایش چشمها استفاده میکردند. آنها از ترکیب دوده با یک نوع خاصی از مواد معدنی به نام گالنا ساخته میشدند. برخی از نقاشیهای مصری باستان نیز افرادی را با آرایش چشم سبز نشان میدهند که با مخلوط کردن مواد معدنی به نام مالاشیت با گالنا ساخته شدهاند.
لازم نیست بگویم که درست مانند کلاه گیس و کفش پاشنه بلند، آرایش چشم نیز توسط هر دو جنس مونث و مذکر استفاده میشد. علاوه بر این، میزان استفاده از آرایش همواره با وضعیت اجتماعی فرد ارتباط داشت. از سوی دیگر، اعتقاد بر این بود که استفاده از سرمه، فرد را از چشم بد دشمنان محافظت میکند. علاوه بر این، آنها نیز توانایی این ماده را در پیشگیری و درمان برخی از بیماریهای چشمی شناخته بودند.
کفش پاشنه بلند
تمایل زنان به کفش پاشنه بلند پدیده جدیدی نیست. در حقیقت، به حدود پنج هزار و پانصد سال پیش برمیگردد. همانطور که مورخین و باستان شناسان این تمدن باستانی را درک کردهاند، مصریها را میتوان به عنوان پدران فناوری نامید، چرا که آنها اولین کسانی بودند که اختراعهای خاصی را ارائه دادند که به عنوان چراغ راهی برای نسلهای آینده عمل کردند. بر طبق نظر بسیاری از محققان، تعداد اختراعات مصریان باستان نسبت به این اختراعات گفته شده، بیشتر است که نگاه به گذشته شگفتانگیز مصریان باستان را واقعا منحصر به فرد میکند. یافتههای باستان شناسی نشان میدهد که در طول ۳۵۰۰ سال قبل از میلاد، پاشنههای بلند توسط بزرگان مصر باستان پوشیده میشد. در ضمن، کفش پاشنه دار را هر دو جنس مونث و مذکر میپوشیدند. افراد سطح پایینتر قادر نبودند کفشهای پاشنه بلند را که به عنوان نشانهای از امتیاز و برتری در نظر گرفته میشد، بپوشند.
کاملا واضح است که کفش پاشنه بلند در آن زمان ناراحت کنندهتر از کفشهای پاشنهداری است که امروزه میبینیم! در طول دوره باستانی، کفش پاشنه بلند نیز برای اهدافی استفاده میشد. قصابها و فروشندگان گوشت آنها را پوشیدند، زیرا با آنها آسانتر بود که روی خون راه بروند.
ابزار جراحی
اولین مدارک پزشکی که تا به حال کشف شده بود، مربوط ادوین اسمیت پاپیروس بود. این سند تا به امروز باقی مانده است و با توجه به بررسی باستان شناسان، راه سادهای برای مطالعه علوم اعصاب را بیان میکند. با توجه به آن، مصریان باستان انجام جراحی دقیق، و نه مقدماتی را برای افزایش دانش خود در مورد آناتومی انسان انجام میدادند.
آنها از تکنیکهای خاصی برای درمان زخمها یا آسیبهای گردن، شانه، و یا سینه استفاده میکردند. آنها تقریبا ۴۸ تکنیک متمایز جراحی را برای درمان زخمها داشتند. همچنین گفته میشود که از بخیه و باند در جراحی یا سوزاندن زخم استفاده میشده است.
گاو آهن
شخم گاو آهن یکی از اختراعاتی بود که نه تنها موجب تحول در شیوه کشاورزی در جوامع مصری شد، بلکه هنوز هم توسط کشاورزان در بسیاری از کشورها برای شخم زدن مزرعه خود استفاده میشود. استفاده از قدرت گاوها برای برداشتن شخم باعث شخم خاک بسیار آسانتر و سریعتر از انجام آن با دست یا استفاده از انسان برای انجام این کار است.
بر اساس منابع، در اولین نمونههای گاو آهن، شخم به شاخ گاوها متصل میشد، اما متوجه شدند که این امر توانایی گاوها را برای آسان نفس کشیدن، کاهش میدهد. بنابراین، در نسخه پیشرفتهتر، مصریان باستان با استفاده از تسمه، شخمها را به بدن گاوهای خود میبستند. این تکنیک بسیار موثر بود و مصریان باستان را از سختی شخم زدن زمین نجات داد.
اولین قرص نعنایی توسط مصریان باستانی اختراع شد. این قرص با مخلوط کردن نعناع، و دارچین ساخته میشدند که در عسل جوشانده شده بودند.
اولین نسخه بولینگ نیز در مصر باستان اختراع شده است. باستان شناسان در یک مکان نزدیک به قاهره، یک اتاق با طول ۱۳ فوت با یک مربع توخالی در مرکز خود کشف کردهاند. توپهای مختلفی با ابعاد و وزن متفاوت نیز یافت شده است.
۴۰۰۰ سال پیش از میلاد، مصریان باستان قفل درب را اختراع کرده بودند. در این تکنولوژی، یک حلقه روی در ساخته میشد و سپس به آن قفل وصل میشد، به طوری که آن درب را میشد قفل کرد. به منظور باز کردن درب قفل شده، کلید وارد شده و از سمت بالا به قفل فشار میآورد، به طوری که آنها از طرف دیگر پیچ خارج میشدند.
اخیرا باستان شناسان پاپیروس مصری را کشف کردهاند که جزئیات آن دستور العمل برای ساختن یک خمیر دندان را بیان میکند، این اولین شواهد موجود در رابطه با خمیر دندان است که در جهان یافت میشود و بنابراین ما میتوانیم اعتبار این اختراع را نیز به مصریان باستان نسبت بدهیم.
در ۱۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح، مصریها از خطرات مقاربت جنسی ناامن اطلاع یافته و بدین ترتیب اولین کاندومهایی که از پارچه کتانی ساخته شده بودند، اختراع شدند.
همانطور که مورخین و باستان شناسان این تمدن باستانی را درک کردهاند، مصریها را میتوان به عنوان پدران فناوری نامید، چرا که آنها اولین کسانی بودند که اختراعهای خاصی را ارائه دادند که به عنوان چراغ راهی برای نسلهای آینده عمل کردند. بر طبق نظر بسیاری از محققان، تعداد اختراعات مصریان باستان نسبت به این اختراعات گفته شده، بیشتر است که نگاه به گذشته شگفتانگیز مصریان باستان را واقعا منحصر به فرد میکند.
زنده باد ایران و ایرانی و اقوام ایرانی!