موزه باستان شناسی و مردان نمکی زنجان که در عمارت ذوالفقاری قرار دارد یکی از جاذبه‌های گردشگری شهر زنجان به شمار می‌رود. این عمارت امروزه محلی برای حضور گردشگران شده و وجود آثار گرانبها به خصوص مردان نمکی در این محل، توجه هر گردشگری را به خود مبهوت می‌کند.

خانه ذوالفقاری زنجان یک بنا ساختمان مسکونی و اداری است که محل زندگی حکمران وقت زنجان زنجان بوده و اکنون موزه باستان شناسی زنجان است؛ به عبارتی دیگر در سال ۱۳۸۸ نخستین موزه باستان‌شناسی استان زنجان در عمارت ذوالفقاری افتتاح شد.

موزه باستان شناسی زنجان از سه بخش مختلف همانند پیش از تاریخ، بخش تاریخی و بخش تاریخ اسلامی تشکیل شده است و در هر کدام از آنها، اشیا مربوط به آن زمان نگهداری می‌شود. تعدادی از این عتیقه‌ها شامل کاسه‌های سفالین، خمره ذخیره آرد، کاشی ستاره‌ای و زرین فام و ظروف مسی قلم‌زنی می‌باشد.

مردان نمکی

معادن نمک چهرآباد در شهر زنجان شش مومیایی را در دل خود جا داده بود که در حین حفاری و استخراج نمک از این معادن پیدا شدند. نخستین مومیایی کشف شده، جسد نیم‌تنه‌ای با ریش، موی بلند و حلقه گوشواره طلا در گوش بود و در اطراف آن مومیایی اشیایی، چون تکه سبد، میخ‌های چوبی و طناب‌های گیاهی هم وجود داشت که در حین خاکبرداری در زمستان ۱۳۷۲ از معادن نمک پیدا شد و بعد از کاوش‌های باستان‌شناسی به پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی- فرهنگی وزارت میراث فرهنگی فرستاده شد.

در این معدن ۵ مومیایی دیگر نیز کشف و استخراج شد که به این مومیایی‌ها مردان نمکی نیز گفته می‌شود؛ در میان مردان نمکی کشف شده، سه مرد نمکی مربوط به زمان هخامنشیان (در حدود ۴۰۰ پیش از میلاد) و دو مرد نمکی دیگر نیز مربوط به اواخر دوران ساسانی (حدود ۴۰۰ تا ۶۰۰ بعد از میلاد) هستند. بد نیست بدانید مردان نمکی با ارزش‌ترین اشیا کشف شده در دنیا محسوب می‌شوند که تا کنون نتوانسته‌اند قیمت گذاری شوند.

سالم­‌ترین و کامل­‌ترین مومیایی کشف شده در معدن علیرغم آسیب‌دیدگی‌ای که به هنگام مرگ داشته است، بیشتر قسمت­‌های بدن آن سالم باقی مانده که شامل مجموعه استخوان­‌ها و بافت نرم است که بر اثر از دست دادن آب بدن کاملا خشک شده. این جسد به هنگام کشف در وضعیت دمر قرار داشت، به شکلی که صورت و قسمت جلوی بدن روی خاک قرار گرفته بود، براساس تحقیقات صورت گرفته، مشخص شد این مومیایی طبیعی، پسر جوانی بوده که به هنگام مرگ حدود ۱۶ سال داشته. قد این مومیایی ۱۷۰ تا ۱۷۵ سانتی‌متر است.

سید سعید صفوی مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان با اظهار تأسف از عقب ماندگی زنجان در حوزه گردشگری گفت: استان زنجان دارای میراث گرانبهای فرهنگی و تاریخی و صنایع دستی است، ولی متأسفانه به خاطر عدم اطلاع رسانی درست، زنجان در این حوزه عقب مانده است.

وی اضافه کرد: زنجان در مقایسه با استان‌های همجوار کمبودی در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری و حتی صنایع دستی ندارد و حتی از بسیاری از استان‌های کشور رتبه بالاتری دارد، ولی عدم اطلاع رسانی درست و عدم تبلیغ سبب شده است زنجان در این حوزه عقب بماند.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان افزود: موزه باستان شناسی و مردان نمکی یکی از آثاری است که به نظر بنده باید هر ایرانی یکبار آن را ببیند چرا که با ارزش‌ترین اشیا کشف شده در دنیا محسوب می‌شوند.

وی با تأکید بر اینکه تمام هدف ما این است که زنجان را از معبر گردشگری به مقصد گردشگری تبدیل کنیم، مطرح کرد: در این مسیر کار‌های بسیار عقب مانده‌ای است که باید انجام دهیم.

منبع: تسنیم