ماستودون خود را «شبکه‌ای اجتماعی غیرمتمرکز و با منبع آزاد» معرفی می‌کند. هر کدام از کاربران براساس علایق خود می‌تواند در انجمن‌های مجازی موجود در این پلتفرم (که مقررات خود را دارند) عضو شود.

ماستودون که برای اولین بار در سال ۲۰۱۶ تاسیس شد در عمل از هزاران سرور مستقل تشکیل شده است و کاربران در صورت همخوانی مقررات انجمن‌هایشان می‌توانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. این شبکه اجتماعی غیرمتمرکز در ابتدا با استقبال زیادی مواجه شده، هر چند در ماه‌های اخیر شاهد کاهش تعداد کاربران خود بوده است.

ماستودون در رقابت با توئیتر ایجاد شد و حتی از عباراتی چون «toot» کردن به جای «Tweet» کردن استفاده می‌کند، هر چند اویگن روخکو خالق آلمانی این شبکه اجتماعی گفت: ما تلاش نمی‌کنیم که یک کپی دقیق باشیم. ما در تلاشیم تا چیز بهتری بسازیم.

مقابله توئیتر با ماستودون

ایلان ماسک در ماه دسامبر گذشته لینک‌های متعلق به دامنه ماستودون را در توئیتر ممنوع کرد و کاربرانی را نیز که محتوای ماستودون را منتشر می‌کردند (از جمله حساب رسمی خود این شبکه اجتماعی) تعلیق کرد. هرچند به فاصله چند روز تصمیم خود را عوض کرد و در جریان یک گفت و گوی زنده توئیتری این ممنوعیت را «اشتباه» خواند.

در حالی که تقریبا شش ماه از مسدود شدن ماستودون در توئیتر می‌گذرد، سوال اینجاست که آیا این شبکه اجتماعی به روند فزاینده جذب کاربر ادامه می‌دهد؟

داده‌ها نشان می‌دهد که در اواخر سال گذشته ماستودون افزایش شدید کاربران را تجربه کرد و کاربران فعال ماهانه آن حدود یک ماه پس از خرید توئیتر توسط ماسک به بیش از هشت برابر افزایش یافت و به بالاترین رقم خود در حدود ۲.۶ میلیون کاربر رسید.

اما این تعداد از آن زمان به ۱.۲ میلیون کاربر کاهش یافته است؛ امری که نشان می‌دهد ماستودون از سطح توئیتر همچنان فاصله معناداری دارد. در مقام مقایسه، شبکه اجتماعی توئیتر اواخر ماه ژوئن سال جاری روزانه نزدیک به ۲۳۸ میلیون کاربر فعال داشت. این در حالی است که ایلان ماسک مدعی است تعداد کاربران این شبکه اجتماعی از زمان اعلام خرید آن از سوی وی به طرز «چشمگیری» در جهان افزایش یافته هرچند او تا کنون آماری در این زمینه ارائه نکرده است.

ناتان اشنایدر، استاد دانشگاه کلرادو و محقق در زمینه شبکه‌های اجتماعی، گفت: به طور قطع سرعت جذب کاربر ماستودون کاهش یافته است. فکر می‌کنم خیلی‌ها آمدند و دیدند کار با آن کمی سخت است.

شماری از کاربران پر و پا قرص ماستودون با این حال از کوچک ماندن این شبکه اجتماعی استقبال می‌کنند. در واقع ماستودون طوری طراحی نشده که به سرعت فراگیر شود؛ هیچ هشتگ جهانی وجود ندارد، سرورها را می‌توان به راحتی خصوصی کرد و ادمین‌ها می‌توانند سرورهای دیگر را برای مبارزه با ترول‌ها مسدود کنند. برچسب‌های هشدار محتوا نیز به شدت در آن رواج دارند.

بعضی کاربران اعلام کردند که این امکانات اجازه می‌دهد ترول‌ها و افراد مزاحم کمتری حضور داشته باشند و گفت و گو‌های واقعی شکل بگیرد.

جی لوگان کری، تصویرگر، در این خصوص گفت: به نظر می‌رسد مردم چیزهایی را که من در آنجا پست می‌کنم می‌بینند. در حالی که در توییتر احساس می‌کنم همه چیز از نظر الگوریتمی له می‌شود، مگر اینکه شما یک مارک تجاری یا سلبریتی باشید.

در همین حال اما در شرایطی که ماستودون به نظر امن‌تر می‌رسد و شفافیت بیشتری در اساسنامه و قوانین خود دارد، میزان چرخش توئیت‌ها در آن به مراتب کمتر از توئیتر است و افراد کمتری در مجموع در آن حضور دارند. امری که برای بنگاه‌های تبلیغاتی و سازمان‌های تجاری چندان جالب توجه نیست. در واقع ماستودون ممکن است بیشتر یک دهکده باشد تا یک صحنه جهانی.

از جمله انتقادات دیگری که در روزهای گذشته از ماستودون شده است می‌توان به دشواری در ایجاد حساب کاربری و همین طور واگذاری کنترل محتوا به اداره‌کننده گروه‌ها اشاره کرد. منتقدان اعلام کردند که این وضعیت مدیریت محتوا احتمال اتخاذ تصمیم‌های خودسرانه و نامنسجم را بیشتر کرده است.

ماستودون در مقابل غول‌های فناوری

روخکو ۲۹ ساله در مقام مالک ماستودون پیشتر به دفعات تاکید کرده است که قرار نیست این شبکه اجتماعی به فروش برسد. 

تا همین اواخر، سازمان غیرانتفاعی ماستودون فقط یک کارمند تمام‌وقت داشت که نرم‌افزار را نگهداری می‌کرد. بودجه این سازمان نیز عمدتاً از طریق کمک‌های مالی داوطلبانه تأمین می‌شود؛ رقمی در حدود ۳۲ هزار دلار در ماه که در مقایسه با رقم‌های میلیاردی نجومی پرداختی توسط غول‌های فناوری عملا هیچ است. این در شرایطی است که ماستودون باید با رقیب‌های تازه که توسط همان غول‌ها آماده ورود به بازار می‌شوند رقابت کند.

شرکت متا در حال کار بر روی شبکه اجتماعی غیرمتمرکز خود با نام رمز «پی۹۲» (P92) است. همزمان جک دورسی، مدیرعامل سابق توئیتر، در حال آماده شدن برای رونمایی از «بلواسکای» (Bluesky)، یک اپلیکیشن شبکه اجتماعی غیرمتمرکز است که با پروتکل جدیدی ارائه می‌شود.

مالک ماستودون پیشنهادهای سرمایه‌گذاری به ارزش «صدها هزار دلار» را با این استدلال که پروژه او را به خطر می اندازد، رد کرده است.

اویگن روخکو در این باره گفت: «ماستودون به آن چیزهایی که در مورد توئیتر نفرت دارید، تبدیل نخواهد شد. این واقعیت که می‌توان آن را به یک میلیاردر بحث‌برانگیز فروخت یا آن را تعطیل کرد و یا ورشکست شد، وجود نخواهد داشت.»

اشنایدر در این خصوص گفت:اگر او آن سرمایه‌گذاری را می‌پذیرفت، اگر آن نوع مدل کسب‌وکار انحصاری را که سرمایه‌گذاری خطرپذیر به آن نیاز دارد اتخاذ می‌کرد، دیگر چیزی که باید باشد نبود.