عید فطر و مهر بندگی برپیشانی تمام میهمانان ضیافت الله زده می‌شود، وپایان یک ماه اطاعت امر الهی با نماز در صبح و سرآغاز اولین روز ماه شوال خاطره قشنگ و دلچسبی است که روح مان تشنه چشیدن طعم آن است.

عید فطر درهمه کشور‌های اسلامی با نماز عید جشن گرفته می‌شود و عاشقان درادامه روزبه رسم گذشته به دیدار خانواده شهدا و بزرگان هر شهر و قوم و قبیله‌ای رفته و عید خود را با عیادت و زیارت تکمیل می‌کنند.  

 امام رضا (ع) فرمود: "روز فطر، از آن جهت عید قرار داده شده  که مسلمانان، اجتماعی داشته باشند که در آن روز گرد هم و برای خدا بیرون آیند و او را بر نعمت‌هایی که به آنان داده شده است، بستایند و روز عید، روز تجمع، روز خوردن روزه، روز زکات، روز شوق و روز نیایش است؛ و برای آن که اولین روز از سال است که خوردن و آشامیدن در آن حلال است؛ چرا که ماه رمضان، اولین ماه سال نزد اهل حق (شیعیان اثنی عشری) است. پس خداوند، دوست داشت که در چنین روزی، همایشی داشته باشند تا خدا را حمد و ستایش کنند و در این روز، تکبیر در نماز، از آن روی بیش از روز‌های دیگر قرار داده شده که تکبیر، بزرگداشت خداوند و ستایش و ثنای او بر نعمت هدایت است".

عید امت پیامبر با هر تفکر و عقیده ای

حجت الاسلام احمد شیخ بهایی استاد حوزه علمیه کرمان درخصوص ویژگی های عید فطر گفت: عید فطر عید جایزه هاست برای کسانی که در روزه وعبادت ماه رمضان تهجد و تلاش کردند، در خصوص شادی روز عید فطر گفته اند مومن دو خوشحالی دارد یکی وقت افطار و عید فطر و یکی زمانی که خدا را ملاقات می کند.

او افزود: عید فطر درواقع جشن بندگی است ،وقتی همه با هم به مصلی نماز عید می روند از عبادتی فردی یعنی روزه به عبادت اجتماعی که اقامه نماز عید باشد می رسد.

شیخ بهایی تصریح کرد: همچنان که در قنوت نماز می گوییم این روز  بر امت پیامبر با هر عقیده وتفکری عید است. 

حرکت پیاده روی امام رضا (ع)برای نماز عید فطر انقلابی ایجاد کرد

او با اشاره به واقعه تاریخی پیاده روی امام رضا برای نماز عید فطر که به درخواست مامون انجام شد، بیان کرد: امام رضا(ع) در پاسخ به مامون بیان کرد که با سنت پیامبر برای نماز می رود( زمان پیامبر از منزل تا بیرون شهر را پیاده می رفتند تا نماز عید را برپای دارند) مامون  نیزپذیرفت، صبح روز عید بعد از نماز صبح همه مردم وافسران و ماموران حکومتی جلوی منزل امام رضا منتظر بودند که ایشان تشریف بیاورند که در باز شد و امام با لباسی ساده وسفید عمامه بسته و پای برهنه بیرون آمد .

استاد حوزه علمیه کرمان افزود: مردم به احترام امام ایستادند و در این لحظه امام با صدای بلند ندا داد " الله اکبر" مردم نیز هیجان زده شده و پاسخ تکبیرایشان را با تکبیر دادند، مجددا امام الله اکبر دوم را گفتند وحرکت کردند ،در اینجا سواره ها پیاده شدند وپیاده ها کفش از پای پاره کرده وحرکت کردند.

او بیان کرد: شور و انقلابی عجیب بین مردم ایجاد شده وهمه با اشک شوق ایشان را همراهی کرده و لحظه به لحظه جمعیت بیشتر شد، ماموران مخبر مامون خبر دادند اگر به این شرایط ادامه یابد حکومت از دست تو خارج می شود که مامون پیام داد به امام رضا(ع) که نیاز نیست برای نماز تشریف بیاورید و امام نیز فرمودند من گفتم با سنت جدم پیامبر نماز عید را می خوانم.

کارشناس تلویزیونی برنامه های مذهبی  کرمان اظهار کرد: این نشان از اخلاص وبی پیرایگی در نماز عید است کما اینکه سوره شمس که از سوره های قرائت شده در نماز عید است نیز بعد از قسم به اضدادی چون آسمان وزمین، روز وشب و... اظهار بندگی و تزکیه نفس از طریق مهار نفس اماره از طریق نزدیک شدن به ساحت الهی است.

او مجموعه مناسک انجام شده در عید فطر را که در تناسب باماه رمضان است را منظومه معرفتی دانست به شرط آنکه در آن تامل وتدبر شود.

اما در استان پهناور کرمان که هرگوشه اش نماد تمدنی بزرگ است نیز در اعیاد به ویژه عید بندگی وعید رمضان یعنی فطر بعضا رسوم وآداب خاصی دارند.

نقاره زنی سنت شهدادی ها برای عید فطر

در کرمان بعد از اقامه نماز عید فطر معمولا در هرمحله‌ای عده‌ای ازافراد به شکل دسته جمعی به دیدار خانواده‌ای که در یک سال گذشته عزادار شده اند می‌روند، ناهار دسته جمعی درخانه بزرگ فامیل از دیگر سنت‌های خانواده‌های سنتی کرمان است و در شهر‌های مختلف شمال وجنوب استان مردم لباس‌های محلی یا لباس رسمی و نو خود را برتن کرده وبه گشت وگذار پرداخته و حتی از سنت‌های قشنگ کرمانی‌ها ایجاد آشتی کنان بین طوایف بزرگ ونیز بین افرادی که با یکدیگر قهر بوده اند، می‌باشد.

نقاره زنی در بخش شهداد همزمان با عید فطر از قدیم مرسوم بود و مرحوم شجاعی این رسم قدیمی را در امامزاده این بخش انجام می‌داد که اکنون توسط فرزندان ونوه هایش اجرا می‌شود، نقاره شهداد کاملا شکل وصدای متفاوتی با نقاره زنی امام رضا دارد.

سنجری مدیر مدرسه ای در رودبار می گوید: اهل سنت جنوب استان نیز به ویژه در منطقه رودبار در روز عیدفطر به مدت سه روز سفره ای پارچه ای پهن کرده واز میهمانان با چای وآجیل وشکلات وشیرینی پذیرایی می کنند، در نزد آنان عید فطر از اعیاد بزرگ و شبیه به نوروز برای ایرانیان است.

او افزود: پارچه و لباس نیز در این روز توسط بزرگترهای ایل وطایفه به میهمانان به ویژه کسانی که از راه دور می آیند، هدیه داده می شود و مصافحه عیدانه از سنت های این روز است.

در برخی مناطق جنوبی استان زنان به مناسبت عید فطر دست های خود را با رسم خط های زیبا حنا زده و بهترین لباس های خود را که گران قیمت بوده وآیینه کاری همراه با دوخت رنگارنگ است به تن می کنند و در پخت غذاها ونوشیدنی های خاص عید تلاش زیادی می کنند.

مراسم روز عید فطر در کردستان

مردم متدین و مسلمان کردستان با مذاهب مختلف اسلامی در ماه مبارک رمضان و به ویژه عید سعید فطر با حضور مشترک در مساجد، آداب و سنت‌های والایی را با نذورات فراوان و اعمال نیکی انجام می‌دهند که موجب تقویت روحیه همدلی و اتحاد در فضای استان می‌شود.

عیادت از بیماران، پخت غذاهای سنتی و شیرینی‌های محلی به مناسبت نخستین سالگرد فرد متوفی خانواده و توزیع آن در بین افراد مستمند از دیگر آداب و رسوم مردم مسلمان کردستان در روز عید سعید فطر است.

آداب و رسوم مردم استان آذربایجان شرقی در عید سعید فطر

مردم متدین آذربایجان شرقی همه ساله در عید بزرگ فطر آداب و رسوم متنوع و زیبایی را با مراسم های مختلف در روستاها و شهرهای این استان برگزار می کنند.

قبل از اعلام عید فطر، عده ای افراد معتمد را به پشت بام ها می فرستند و آنها ساعتها منتظرند تا حلول ماه مبارک را ببینند و وقتی ماه دیده شد، معمولا معتمدان به چهره یک کودک معصوم یا مومن روزه دار نگاه می کنند و اعتقاد دارند که نگاه به صورت آدم های خوش طینت و مومن خوش چهره، خوش یمن خواهد بود .

در عید فطر چرچی ها به محل اوباها می آیند و انواع شیرینی های سنتی، لباس های رنگارنگ کودکانه و بافتنی های دستی را می فروشند و در بیشتر مواقع اجناس خود را با تولیدات عشایر معاوضه می کنند .

گیلانی ها عید فطر چه می کنند؟ 

با دیده شدن هلال ماه شوال، مردم خود را به محل برگزارى نماز عید فطر می‏رسانند و پس از نماز عید فطر به دید و بازدید خویشاوندان مى‏ پردازند.

در منطقه تالش، رضوان شهر و هشتپر اول صبح و قبل از نماز عید به گورستان مى ‏روند. آش، حلوا، عسل، ماست و سایر خوردنى‏ ها را براى خیرات به گورستان مى‏ برند و سر مزار‌ها سوره یاسین مى‏ خوانند و پس از آن براى نماز عید به مسجد مى‏ روند.

از جمله مراسم عید فطر در گیلان بردن هدایا از طرف خانواده داماد براى نوعروسانى است که در دوران نامزدى (گیلانیان فاصله زمان عقد تا عروسى را نیز دوران نامزدى مى‏نامند) را سپرى مى ‏کنند.

آداب و رسوم عید سعید فطر در دیار سبز مازندران

 سنت مازندرانی‌ها در روز عید سعید فطر با تاریخ و آدابی کهن در میان دیگر استان‌های کشور ستودنی و زبانزد است.در استان مازندران مردم اعتقاد دارند که شب عید فطر همه اعضای خانواده باید در کنار هم باشند و با هم افطار کنند. افرادی که در شهر زندگی می‌کنند در روز عید به روستای محل تولد خود می‌روند و با پوشیدن لباس محلی و بردن غذای خود به طبیعت  این روز را با بازی‌های محلی ،خواندن آواز..... جشن می‌گیرند.   

آداب و رسوم مردم لرستان در عید سعید فطر
در آستانه فرا رسیدن عید سعید فطر مردم مومن و خداجوی لرستان خود را برای برگزاری آیینهای این روز فرخنده آماده می کنند.خانه تکانی، خرید لباس های نو، زیارت اهل قبور، دید و بازدید و صله رحم، برگزاری جشنهایی چون جشن ازدواج در این عید فرخنده، از جمله آداب و رسوم دیرینه مردم این استان در عید سعید فطر است.

مردم این استان چند روز مانده به آخر ماه مبارک رمضان با خانه تکانی، نظافت کوچه ها و خیابانها خود را برای استقبال از عید سعید فطر آماده می کنند.

مردم همدان در روز عید فطر

مردم همدان در روز عید فطر آش ترشی می پزند چراکه به اعتقاد مردم بعد از یک ماه روزه‌داری، خوردن این آش دستگاه گوارشی را جلا می‌دهد؛ همدانی‌ها در این آش مواد مغذی از جمله گردو، آلو، میوه‌های خشک و خرما می‌ریزند و با سبزی‌های محلی آن را طبخ می‌کنند.

رسوم و آداب عید فطر مردم استان دارالعباده یزد

عید سعید فطر بین مردم استان دارالعباده یزد نیز همچون تمام بلاد مسلمین از اهمیت، ارزش و قداست والایی برخوردار است.

نظافت منازل، خرید لباس نو، تهیه شیرینی و میوه‌های تازه فصل و برنامه ریزی برای دید و بازدید در این روز از جمله مقدمات برای حلول عید سعید فطر و بزرگداشت آن در بین مردمان مومن این استان است. با اعلام روز اول ماه شوال و فرارسیدن عید سعید فطر، مردم پس ازعمل مستحبی غسل و پوشیدن لباس‌های نظیف و معطر در سطح محله‌ها ومناطق مختلف تکبیرگویان راهی مصلای اقامه نماز عبادی سیاسی و شکوهمند این روز مبارک می‌شوند.

طبخ آش معروف به حضرت'ابوالفضل العباس (ع) و توزیع آن در صبحگاه عید بین مردم از دیگر آداب و رسوم قدیمی این روز در بین یزدیهاست.

مراسم عید فطر در استان فارس

در شهرستان‌های استان فارس زنان براساس سنت‌های دیرینه خود، با پختن انواع شیرینی‌ها کلوچه‌ها و حلوا‌های محلی، برای پذیرایی روز عید فطر آماده می‌شوند. مردم این مناطق معتقدند که پس از گذشت یک ماه روزه داری، باید غذا‌ها و شیرینی‌های مقوی مصرف کنند تا ضعف روزه داری بر آنان غالب نشود.

از حلوا‌های معروفی که برای روز عید فطر تهیه می‌شود "حلوای هفت مغز"، "حلوای نشاسته"، "مسقطی لاری"، "ارده و خرما" و "حلوای کنجد" است. همچنین روز قبل از عید فطر در منازل و مساجدی که در ماه مبارک ختم قرآن برپا بوده است، مراسم روز "الوداع با رمضان" برگزار می‌شود که طی آن، قرآن ختم می‌گردد و از سوی صاحب خانه مواد غذایی متبرکی که در طول این ماه برروی آن قرآن تلاوت شده است، در بین افراد برای شفای بیماران تقسیم می‌شود.

نگاهی به آداب و رسوم مردمان قم در عید سعید فطر
قمی‌ها از آغاز صبح عید فطر خود را برای شرکت در نماز عید فطر آماده می‌کنند و به محل برگزاری نماز عید می‌روند. آن‌ها  پس از اقامه نماز به خانه مراجع، علما و بزرگان، اقوام و آشنایان خود می‌روند. همچنین در قم رسم است که در آخر ماه رمضان و عید فطر به کودکان و نوجوانانی که در طول ماه روزه  گرفته‌اند هدیه بدهند.

مرضیه السادات حسینی راد