مرکز ملی تبادل اطلاعات یا گذرگاه خدمات دولت از مهم‌ترین اقدامات سازمان فناوری اطلاعات در راستای پیاده‌سازی دولت الکترونیکی است که برای پاسخگویی به تعهدات محوله در برنامه پنجم و آیین‌نامه اجرایی آن و نیز بر اساس ضوابط فنی و اجرایی توسعه دولت الکترونیکی مصوب شورای عالی فناوری اطلاعات به این کار اقدام کرده است. 

یکپارچه‌سازی اطلاعات و خدمات در راستای تحقق نسل جدید توسعه دولت الکترونیک (۲ EGOV) نیازمند وجود بستری برای تبادل و به اشتراک‌گذاری داده‌ها، اطلاعات و خدمات است. لازمه تحقق اهداف عالی توسعه دولت الکترونیکی در ایجاد زیرساخت تعامل‌پذیر، پویا و یکپارچه تبادل اطلاعات و خدمات دولت است که در ادبیات این حوزه تحت عناوین مرکز تبادل اطلاعات (NIX) یا گذرگاه خدمات دولت (GSB) شناخته می‌شود. 

سازمان فناوری اطلاعات ایران در راستای پاسخگویی به تعهدات محوله در برنامه پنجم توسعه و آیین‌نامه اجرایی آن و نیز بر اساس ضوابط فنی و اجرایی توسعه دولت الکترونیکی مصوب شورای عالی فناوری اطلاعات در ایجاد مرکز ملی تبادل اطلاعات جهت به اشتراک‌گذاری خدمات الکترونیکی بین‌دستگاهی در بستر شبکه ملی اطلاعات اقدام به ایجاد بستر کرد.

نتیجه این اقدام انجام تعاملات الکترونیکی بین دستگاهی (G ۲ G) است که زیرساخت ارائه خدمات دولت به کسب و کار‌ها (C ۲ G) و ارائه خدمات دولت به شهروندان (B ۲ G) را فراهم می‌کند. 

اهداف مرکز ملی تبادل اطلاعات 

از اهداف مرکز ملی تبادل اطلاعات می‌توان به ایجاد بستر تبادل داده، اطلاعات و خدمات بین دستگاه‌های اجرایی، زیرساخت استعلام الکترونیکی اطلاعات بین دستگاه‌های اجرایی، قابلیت توسعه ارتباطات الکترونیکی دستگاه‌های اجرایی فارغ از هر گونه ماهیت درونی سامانه‌ها و مکان فیزیکی واحد‌های اجرایی دولت، انتقال اطلاعات امن و سریع بین سامانه‌های مختلف در بستر سازمان‌های دولتی از طریق سرویس و تمرکز تبادل اطلاعات در قالب سرویس‌ها در یک بستر واحد که امکان توسعه در سطح ملی و حتی فراملی را فراهم کند، اشاره کرد. 

در همین رابطه سازمان فناوری اطلاعات ایران به تازگی اعلام کرده است، ﮔﺬرﮔﺎه ﺧﺪﻣﺎت دوﻟﺖ (GSB) که وظیفه پاسخگویی به استعلامات بین دستگاهی و به طور ویژه دولت با دولت را بر عهده دارد، سال گذشته را با ثبت بیش از سه میلیارد تراکنش پشت سر گذاشت. 

گذرگاه خدمات دولت، سامانه‌ای است که با هدف ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزی ﺧﺪﻣﺎت دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎی دوﻟﺘﯽ توسط سازمان فناوری اطلاعات ایران، ایجاد و راه‌اندازی شده و این امکان را برای ذینفعان ایجاد کرده است که بدون نیاز به راه اندازی چندین شبکه ارتباطی مجزا و اتصال به سرویس‌های الکترونیکی به صورت انفرادی، تنها با یک ارتباط شبکه از تمامی خدمات این سامانه به صورت یکپارچه استفاده کنند.

بررسی وضعیت تراکنش‌های گذرگاه خدمات دولت در سال ۱۴۰۱ نشان می‌دهد، فروردین با ثبت تقریبی ۱۷۵ میلیون تراکنش، کم‌کارترین و تیرماه با ثبت تقریبی ۲۸۰ میلیون تراکنش، شلوغ‌ترین ماه کاری را پشت سر گذاشته‌اند.

سامانه GSB در مجموع طی سال گذشته، یک هزار و ۸۸۲ سرویس به مشتریان خود ارائه داد، میزبان ۷۷ دستگاه سرویس‌دهنده و نیز ۳۲۶ دستگاه سرویس گیرنده بود. گذرگاه خدمات دولت در حالی سال گذشته ثبت سه میلیارد تراکنش را تجربه کرد که به غیر از فروردین ماه، مابقی ماه‌های سال، از مرز بیش از ۲۱۲ میلیون تراکنش عبور کرده‌اند. 

محمد خوانساری، معاون وزیر ارتباطات در کارگروه تعامل پذیری دولت الکترونیکی کشور اواخر سال ۱۴۰۱  اهداف اصلی این مرکز را به اشتراک گذاری اطلاعات، استعلام‌ها و خدمات الکترونیکی بین نهاد‌ها و کسب و کار‌ها عنوان کرد و گفت  گذرگاه خدمات دولت الکترونیکی (GSB) که به ارائه خدمات استعلامی میان دستگاه‌های دولتی می‌پردازد، از ابتدای فعالیت خود در سال ۱۳۹۵ تاکنون دارای حدود هفت میلیارد تراکنش بوده است.

این گذرگاه دارای ۳۱۹ دستگاه سرویس گیرنده و ۷۳ دستگاه سرویس دهنده است که در مجموع باعث شکل‌گیری و تبادل استعلام‌های دولتی شده‌اند. 

همچنین براساس گزارشی که این سازمان از عملکرد یک ساله خود در فروردین ماه منتشر کرد، پر کاربردترین خدمات این گذرگاه سرویس استعلام مشخصات هویتی از سازمان ثبت احوال، سرویس تطبیق کدملی با شماره تلفن همراه (شاهکار)، سرویس استعلام ابتلای فرد به کرونا، سرویس کارپوشه ملی ایرانیان، سرویس دریافت نشانی با کدپستی، سرویس استعلام هویتی اشخاص حقوقی از سازمان ثبت اسناد و سرویس استعلام سوابق فارغ التحصیلی بود. 

گفتنی است، ﮔﺬرﮔﺎه ﺧﺪﻣﺎت دوﻟﺖ (GSB) ﺑﺎ ﻫﺪف ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزی ﺧﺪﻣﺎت دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎی دوﻟﺘﯽ و اﻣﮑﺎن درﯾﺎﻓﺖ اﺳﺘﻌﻼﻣﺎت ﻣﯿﺎن دﺳﺘﮕﺎﻫﯽ بر روی ﺷﺒﮑﻪ ﻣﻠﯽ اﻃﻼﻋﺎت راه اﻧﺪازی ﺷﺪه اﺳﺖ.