در میز اقتصاد امروز موضوع تشکیل وزارت بازرگانی مورد بررسی قرار گرفت و مصطفی طاهری رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس، فتح الله توسلی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی به سوالاتی پاسخ دادند.

سوال: وضعیت لایحه دوفوریتی مجلس در این زمینه به چه صورت بوده است؟

نوری: در سال ۱۳۹۰ وزارت بازرگانی و وزارت صنایع و معادن ادغام می‌شوند و وزارت صنعت، معدن و تجارت را تشکیل دادند و اکنون در سال ۱۴۰۲ دولت، لایحه تشکیل وزارت بازرگانی را تقدیم مجلس کرده است. ابتدا دولت لایحه تشکیل سازمان بازرگانی را تقدیم مجلس می‌کند که موافقت نمی‌شود و بعد از آن لایحه تشکیل وزارت بازرگانی را تصویب می‌کند که دوفوریت آن تصویب می‌شود. این لایحه باید با قید فوریت در کمیسیون اجتماعی بررسی شود. این لایحه یک ماده واحده و ۶ تبصره دارد و مهمترین موضوع آن، این است که سازمان حمایت از تولیدکننده و مصرف کننده، ذیل وزارت بازرگانی قرار بگیرد. شرکت بازرگانی دولتی ایران هم که ذیل وزارت جهاد کشاورزی است، به وزارت بارزگانی خواهد پیوست.

سوال: تشکیل وزارت بازرگانی چقدر موثر خواهد بود؟

طاهری: در دولت قبل هم این موضوع مطرح بود. باید یک ارزیابی کلی انجام دهیم و بدانیم ایرادات کلی چیست و چه مسائلی در تنظیم بازار و قیمت گذاری مشکل ایجاد می‌کند. جلسات متعددی را برگزار کردیم و نتیجه این شد که اعضای کمیسیون مخالف ایجاد وزارت بازرگانی هستند. دلیل آن هم این است که چه ابزار جدیدی قرار است در اختیار وزارت بازرگانی قرار بگیرد که در حال حاضر وجود ندارد؟ در واقع چیز جدیدی به این وزارت خانه اضافه نمی‌شود و بخشی از این وظایف به فرد دیگری منتقل می‌شود. از وقتی وزارت صنعت، معدن و تجارت ادغام شده هنوز ادغام واقعی شکل نگرفته و تنها تجمیع انجام گرفته است. استدلال‌های زیادی وجود دارد که این جداسازی برای ما در آینده مشکل ساز خواهد شد.

سوال: تشکیل وزارت بازرگانی در تنظیم بازار موثر است؟

توسلی: بحث تجارت و خدمات در وزارت صمت مورد غفلت قرار گرفته و در مدیریت بازار و صادرات مشکل دارد. دو وزارتخانه جهاد کشاورزی و وزارت صمت وظایف وسیعی دارند و به برخی مسائل عمل نمی‌کنند. لایجه دولت این است که تشکیلات جدیدی ایجاد نشود و دستگاه‌هایی که متولی امور بازرگانی هستند، از وزارتخانه‌های فعلی جدا و به وزارت بازرگانی ملحق می‌شوند. در واقع وظایف در یکجا متمرکز می‌شود. به عنوان مثال در حال حاضر وزارت جهاد کشاورزی به وظایف دیگری مشغول شده و اصل کار که تولید است روی زمین مانده است.

طاهری: مسئولی که هم وظیفه تولید و هم بازار را باید جواب بدهد، چون باید هر دو مورد را تنظیم کند و در دو طرف تعادل ایجاد کند بهتر می‌تواند در این زمینه عمل کند و در صورت ایجاد وزارت بازرگانی پیش فرض این است که شرایط بدتر شود. چون در آن صورت کسی که مسئول بازار است، دیگر مسئول تولید نیست. وقتی زنجیره جدا شود، تنظیم گری به خوبی انجام نمی‌شود.

توسلی: التهاب بازار، همیشه وجود دارد و در این زمینه چه کسی پاسخگو است؟ هر کسی می‌گوید این موضوع به وزارتخانه آن‌ها مربوط نمی‌شود. در وزارت بازرگانی سیاست گذاری، برنامه ریزی، هدایت و هماهنگی در یک دستگاه متمرکز می‌شود و می‌تواند پاسخگو باشد و پراکندی در کشور وجود ندارد.

سوال: نظر شما چیست؟

طاهری: در انتهای دولت قبل قرارگاه مرغ تشکیل دادیم. به وزیر صمت می‌گفتیم، بازار مرغ متلاطم است و پاسخ می‌داد که من توزیع کننده ام و مشکل از سمت تولید جهاد کشاورزی است. وزیر جهاد می‌گفت آمار تولید بالا رفته و مشکلی در این زمینه نیست و مشکل در شبکه توزیع است. در آخر دولت قبل کل زنجیره مرغ به وزارت جهاد منتقل شد؛ بنابراین ایجاد وزارت بازرگانی هم باعث ایجاد پراکندگی خواهد شد.

توسلی: در بررسی کلیات و جزئیات، امکان دارد دستگاه‌های دیگر هم جدا شود و به این مجموعه اضافه شود. هنوز کلیات و جزئیات بررسی نشده است. فکر می‌کنم با ایجاد وزارت بازرگانی یک آرامشی ایجاد می‌شود و هم در توزیع کالا و هم در تجارت خارجی گشایش ایجاد می‌شود.

سوال: بحث نظارت هم با وزارت بازرگانی خواهد بود؟

توسلی: بله همینطور است. نظارت بخشی با مجلس است و دستگاه‌های نظارتی هم کار خود را انجام خواهند داد.

طاهری: ما نگران این است که نگاه واردات محور جایگزین نگاه صادراتی شود و تجربه جهانی مدیریت یکپارچه را نشان می‌دهد. تشکیل وزارت بازرگانی با ۱۰ قانون از جمله با بند ۱۰ اصل سوم قانون اساسی مغایرت دارد.