روح الله دهقانی فیروزآبادی معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس ‌جمهوری، با اشاره به ظرفیت‌های بالقوه همکاری‌های فناورانه ایران و روسیه گفت: دنیا در حال تغییر یافتن به شکل‌های نوین مبتنی بر دانش و فناوری و همینطور منطقه شاهد شکل‌گیری قطب‌های جدید علم و فناوری است. کشور روسیه با قدمت تاریخی و پیشینه دستاورد‌های ارزشمند، از بازیگران اصلی دانش و فناوری منطقه و جهان به شمار می‌رود. همان طور که جهان به توانمندی‌های علمی و فناوری‌های روسیه معترف است، جمهوری اسلامی ایران نیز به دستاورد‌های خوبی در حوزه دانش و فناوری رسیده و از بازیگران اصلی این حوزه به حساب می‌آید.

معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس ‌جمهوری ادامه داد: به نظر می‌رسد همکاری‌های راهبردی ایران، روسیه و برخی از دیگر کشور‌ها مانند چین می‌تواند راهگشا و تاثیرگذار باشد؛ بنابراین بسیار علاقه داریم در حوزه‌های علمی و فناوری، با کشور‌های دوست از جمله روسیه همکاری‌های پایدار را شکل دهیم.

دهقانی، دستاورد‌های فناورانه ایران در سال‌های اخیر به مدد شرکت‌های دانش‌بنیان و نیروی انسانی دانش آموخته و نخبه را یادآور شد و افزود: جمهوری اسلامی در سال‌های اخیر، در حوزه‌های گوناگون فناوری همچون زیست‌فناوری، مخابرات، نانوفناوری، ارتباطات و سایر حوزه‌ها موفقیت‌های چشمگیری به دست آورده است. به نظر می‌رسد اکنون زمان مناسبی برای شکل‌گیری همکاری‌های دوجانبه میان دوکشور به ویژه در موضوعات گوناگون علمی و فناوری است.

رئیس بنیاد ملی نخبگان ادامه داد: با شکل‌گیری و آغاز فعالیت‌های کمیته عالی همکاری‌های فناورانه ایران و روسیه، به طور جدی و با ماموریت‌های مشخص و در زمان‌بندی دقیق، پروژه‌های فناورانه تعریف و اجرایی شود. احیای این کمیته، محور و مبدأ خوبی برای همکاری‌های بعدی، توسعه نوآوری‌ها و طراحی و تعریف پروژوه‌های فناورانه بعدی خواهد بود.

دهقانی، با اشاره به در اختیار قرار دادن بازار واقعی شرکت‌های دانش‌بنیان گفت: موضوعی که در بحث اقتصاد گفتم بر این مبنا بود که نیاز‌های واقعی بازار را احصا می‌کند و در اختیار شرکت‌ها قرار می‌دهد. سال گذشته قریب به ۳ میلیارد دلار توافق‌نامه همکاری در حوزه‌های نفت، گاز انرژی آب و برق امضا کردیم که امیدواریم در مدت ۴ سال در قالب پروژه‌های کلان در کشور اجرا شود. همینطور ابزار‌های قانونی از جمله انحصار بازار و منع واردات را داریم تا شرکت‌ها از حیث فعالیت و تولید آسودگی خاطر داشته باشند. به توسعه زیرساخت‌های مشترک برای پروژه‌های ملی معتقدیم و حتی در کشور سعی می‌کنیم منابع را مجتمع کنیم تا بتوانیم ظرفیت‌های بزرگ و ملی داشته باشیم.

وی افزود: قطعا در این مسیر از همکاری بین المللی با کشور روسیه استقبال می‌کنیم که می‌تواند زمینه‌ساز تقویت طرفین شود. برای پیگیری و اجرای پیشنهادات مطرح شده در این نشست دو گام مهم برداریم. نخست این که کمیته‌ای برای رگولاتوری و تنظیم‌گری محصولات فناوری و تسهیل تبادل محصولات بین دو کشور ایجاد شود. همچنین ایجاد یک صندوق سرمایه گذاری مشترک در حوزه‌های فناوری و فعالیت‌های کوچک‌تر را ذیل این کارگروه مشترک می‌توان تعریف کرد که از جمله آن حفظ حقوق مالکانه مشترک فناوری مشترک بین دو کشور است. تشکیل کمیته ضد تحریم فناوری ذیل پیمان شانگ‌های و بسته همکاری مشترک بین پارک‌های فناوری دو کشور نیز می‌تواند از دیگر محور‌های تعامل دو کشور بر بستر این کمیته همکاری مشترک باشد.

در بخش دیگری از این نشست فورسنکو دستیار رئیس جمهور فدراسیون روسیه در حوزه علم و فناوری، استفاده از فناوری‌های روزآمد و تجربیات نوآورانه سایر کشور‌ها را برای ارتقای سطح زندگی مردم و پیشرفت، یک اولویت راهبردی روسیه دانست و گفت: در خصوص حوزه‌های فناوری که اولویت جمهوری اسلامی است، در روسیه نیز برای توسعه آن‌ها عزم و اهتمام ویژه‌ای وجود دارد و این موضوع عجیب نیست چراکه این حوزه‌ها، اولویت‌های راهبردی زندگی هستند. به طور مثال در حوزه حمل و نقل، نزد ما به طور گسترده و عمیق‌تری به آن توجه شده است. برای جلوگیری از تعارض و چالش‌ها باید مساله حمل و نقل را به طور جدی مورد توجه قرار داده‌ایم.

وی افزود: اگر بتوانیم با استفاده از راهکار‌های فناورانه، ارتقای دسترسی به حمل و نقل را صروت دهیم، عدالت عمومی نیز تحقق خواهد یافت و می‌توانیم امکانات را به شکل بهتری توزیع کنیم.

وی با اشاره به توجه جدی به فناوری‌های حوزه محیط زیست و اقلیم گفت: در حوزه محیط زیست در بخش‌هایی که با چالش مواجه هستیم، می‌توانیم به کمک فناوری تغییرات و اصلاحات مثبت ایجاد کنیم و همزمان خود را با تغییراتی که اجتناب ناپذیر هستند، سازگار کنیم.

فورسنکو، با اشاره به حوزه انرژی به عنوان یک ارز رایج و پرکاربرد میان کشور‌ها از اهمیت توسعه فناوری‌های این حوزه گفت و افزود: در تمامی حوزه‌های فناورانه، انرژی از جایگاه مهمی برخوردار است و به عنوان یکی از چالش‌های مطرح در حوزه‌های گوناگون شناخته می‌شود. این موضوع را با استفاده از نوآوری و دانش روز دنیا به سمت بهینه شدن پیش می‌بریم. همچنین به حوزه هوش مصنوعی، به عنوان یک حوزه پرکاربرد علمی و فناورانه توجهی جدی داریم با توجه به توانمندی‌های فناورانه‌ای که در ایران وجود دارد، آماده همکاری در این عرصه‌ها هستیم.

وی با تاکید بر ضرورت ایجاد یک نظام تنظیم‌گری برای بازار شرکت‌های دانش‌بنیان گفت: فناوران و تولیدکنندگان، به دنبال اطمینان خاطر هستند که محصول تولیدی آن‌ها دارای بازار مناسب باشد. به طور مثال پس از رفع تحریم‌ها این محصول همچنان خریدار داشته باشد. بازار امروز نیازمند تنظیم‌گری است و آن چه که امروز بازار نیاز دارد، سفارش دهنده و مشتری واجد شرایط و ذی صلاح است. این مشتری به ما اعلام کرد که این نیازمندی‌ها چیست و تا چه زمانی این نیاز برقرار خواهد بود. به دنبال این هستیم تا این تنظیم‌گری را برای شرکت‌های روسیه و ایران ایجاد کنیم.

 در بخش دیگری از این نشست مصطفی قانعی دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان حوزه سلامت عنوان کرد: در سفر‌های متعددی که به روسیه داشتیم و دیدار‌هایی که با مقامات علمی و فناوری روسیه انجام شد، تفاهم‌نامه‌های مختلفی به امضا رسید، اما یکی از حوزه‌های مهم و مورد مطالبه جدی، تسهیل در تبادل دارو‌های زیستی و فناور، بین دو کشور ایران و روسیه است. با توجه به این که اقتصاد سلامت هم از پایه دانشی بالایی برخوردار است و زمینه پیشرفت دو کشور را فراهم می‌کند، به نظر می‌رسد تسهیل در فرآیند فناوری‌ها و فرآورده‌های این حوزه می‌تواند یکی از محور‌های همکاری طرفین باشد.

قانعی با بیان این‌که مقرر شد آزمایشگاه‌های غذا و داروی دو کشور مقرراتشان را به یکدیگر نزدیک کنند، تا تسهیل تبادل محصولات این دو حوزه صورت بگیرد، ادامه داد" اگر در این حوزه به توافقات و نقطه مشترک برسیم تبادل غذا و دارو تسهیل خواهد شد. در مورد دارو‌های زیستی ضد سرطان و تجهیزات آزمایشگاهی آمادگی وجود دارد و در حوزه امنیت غذا نیز تفاهم نامه‌ای در حوزه مرغ لاین یا اجداد مرغ به توافق رسیدیم و در حوزه‌های امنیت غذایی نیز برای همکاری‌های دو کشور آمادگی داریم.

همچنین شقایق حق‌جوی جوانمرد رئیس مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی، از آمادگی برای تبادل تجربیات و دستاورد‌های ایران با سایر کشور‌ها در حوزه فناوری‌های راهبردی و مرز دانش گفت و ادامه داد: اهمیت فناوری‌های استراتژیک به غیر از کاربرد‌های امنیتی و نظامی از این جهت حایز اهمیت است که قصد دارد زندگی مردم را دستخوش تحول کند. فناوری کمک می‌کند تا نسلی دانش اموخته و خلاق سرنوشت نسل‌های آینده را تعیین کنند. باید بتوانیم در اقدام‌های عملیاتی مشترک که خروجی و نتایج مشخص داشته باشد، این تسهیل‌گری را صورت دهیم. به طور مثال، موضوع تغییر اقلیم که مساله همه کشور‌های جهان است، یکی از حوزه‌هایی به شمار می‌رود که می‌توانیم به اقدام‌های مشترک فناورانه دست بزنیم.

وی با اشاره به آمادگی برای همکاری در حوزه فناوری‌های راهبردی با محوریت پروژه‌های مشترک فناورانه گفت: از جمله این حوزه‌های اولویت‌دار می‌توان به لیزر، اپتیک و کوانتوم، هوش مصنوعی و رباتیک، علوم و فناوری‌های شناختی، نانوفناوری، ارتباطات و فناوری، زیست فناوری پزشکی مواد و ساخت پیشرفته و مجموعه فناوری‌هایی که باعث می‌شود زندگی بهتری داشته باشیم، اشاره کرد.

دبیر ستاد فناوری‌های حوزه اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی نیز با اشاره به پیشرفت‌های ایران در حوزه فناوری‌های اطلاعات، ارتباطات، هوشمندسازی و اقتصاد دیجیتال به کمک نسل جوان و دانش‌آموخته گفت: محدودیت‌ها در حوزه اقتصاد دیجیتال برای فناوران کشور چندان دغدغه نبوده و توانسته‌ایم یک بستر مناسب را برای توسعه این فناوری فراهم کنیم. توجه بیش از حد به این حوزه و عزم جدی نخبگان جوان ایرانی موجب شده است که توسعه این حوزه نه یک انتخاب بلکه به یک ضرورت تبدیل شود.

وی با بیان این‌که برای مقیاس پذیر شدن این حوزه به همکاری‌های مشترک و توسعه بازار نیاز داریم، افزود: یکی دیگر از حوزه‌های مشترک همکاری، توسعه بازار پلتفرم‌ها است. این پلتفرم‌ها از جنس تجارت الکترونیک، حمل و نقل هوشمند و موضوعاتی از این دست هستند. با متصل کردن بازار‌ها به یکدیگر می‌توانیم به سراغ بازار‌های سایر کشور‌ها نیز برویم. بزرگ‌ترین پلتفرم‌های خاورمیانه در اختیار ایران است که طرفیت خوبی برای همکاری‌های دوجانبه به شمار می‌رود.

ملازاده همچنین به نیروی انسانی دانش‌آموخته و خلاق اشاره کرد و افزود: ظرفیت بعدی وجود نیرو‌های متخصص، توانمند و با کیفیت در ایران است که به دلایل مختلف هزینه‌های توسعه فناوری و تولید محصول را کاهش می‌دهند. آمادگی داریم تا در وهله نخست نیاز‌ها را برطرف کنیم و شرکت‌های بزرگ چندملیتی را با همکاری کشور‌های هم پیمان شکل دهیم.

رضا سلطانعلی‌زاده سرپرست مرکز راهبری ستاد‌های ویژه توسعه اقتصاد دانش بنیان نیز با اشاره به احصاء ۱۲ حوزه مشخص و برنامه‌ریزی برای همکاری مشترک میان ایران و روسیه عنوان کرد: از این میان، ۶ حوزه محور همکاری مطرح شده است که می‌تواند بستر‌های همکاری در این حوزه‌ها ایجاد شود. توسعه تجهیزات بالادستی نفت، گاز پتروشیمی و نیروگاهی روی موضوع کشاورزی و محصولات گلخانه‌ای که ارزش افزوده بالایی دارد و نیاز کشور است، سه محور همکاری اولیه به شمار می‌روند همچنین در سه موضوع فناورانه صنایع فلزی و معدنی، صنایع هوایی، در حوزه فناوری‌های صنعت چوب که روسیه در آن پیشتاز است آمادگی‌های همکاری فراهم شده است. همکاری‌های دانش‌بنیان می‌تواند در قالب شرکت‌های بزرگ ایرانی و روسی شکل بگیرد تا کار‌ها ابعاد اقتصادی خوبی داشته و از احتمال شکست آن‌ها کاسته شود.