زهرا شیخی در نشست تخصصی با عنوان بررسی ابعاد فرهنگی و اجتماعی مسأله جمعیت که روز چهارشنبه در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، افزود: عامل فرهنگی "گرایش به سمت زندگی غربی و مدرن" متأسفانه تأثیراتش را هم در عرصه‌های کلان مدیریتی و هم در عرصه‌های فردی و خانوادگی بر جا گذاشته است.

وی در خصوص ابعاد فرهنگی و اجتماعی مسأله جمعیت و فرزندآوری عنوان کرد: تحولات جمعیتی هر جامعه را سه مؤلفه زاد و ولد، مرگ و میر و مهاجرت تعیین می‌کنند که هر سه این عوامل تحت تأثیر سیاستهای دولتی، برداشت‌های فردی و بینا ذهنی فرهنگی، ساختارهای اجتماعی و نیز شرایط اقتصادی قرار دارند.

عضو کمیته بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در ادامه گفت: از آنجا که پیری جمعیت، باعث کاهش باروری شده و بر نرخ میانگین جمعیت فعال تأثیر منفی می‌گذارد، رشد کیفی جمعیت عملا در گرو افزایش زاد و ولد و کاهش مهاجرت خواهد بود.

شیخی ادامه داد: در میان مؤلفه‌های موضوعی مؤثر بر زاد و ولد و مهاجرت، سیاست‌های کنترل جمعیت که در دولت سازندگی آغاز شد و برای تقریبا ۲ دهه ادامه داشت، نخستین عامل مؤثر بر تحولات جمعیتی کشور طی دهه‌های گذشته به شمار می‌آید.

وی بیان کرد: به رغم تغییر این سیاست‌ها، تأثیرات فرهنگی و اجتماعی بلندمدت انواع برنامه‌های کنترل بارداری در آن دوران همچنان با تبدیل به عادت و رویه معمول تا اندازه‌ای به قوت خود باقی مانده است و میل به تعدد فرزندآوری را در والدینی که عمدتاً در همان دوران به دنیا آمده‌اند، سرکوب کرده است.

نگاه مردم نسبت به فرزند و خانواده تغییر کرده است

نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: در حقیقت گره زدن مسائل اقتصادی و انتظار برای بهتر شدن وضع زندگی با فرزند کمتر در دهه ۷۰ و ۸۰ باعث شد که نگاه مردم نسبت به فرزند و خانواده عوض شود.

وی افزود: گسترش سبک زندگی مدرن در بخشی از اقشار و جامعه ایرانی، عامل فرهنگی بسیار موثری در کاهش رشد جمعیت است. بسیاری از کشورهای غربی که دچار کاهش رشد جمعیت شده‌اند، نه مبتلا به مشکلات اقتصادی هستند و نه سیاست‌های کنترل جمعیت را اجرا کرده‌اند، اما سبک زندگی آنها موجب شده تا از لحاظ جمعیتی دچار مشکلات عدیده‌ای باشند.

شیخی با بیان اینکه تأخیر در ازدواج، فرزندآوری و تک‌فرزندی هر چند ممکن است دلایل اقتصادی داشته باشد، اما یکی از علت‌های مهم در این زمینه ابعاد فرهنگی و اجتماعی است، ادامه داد: با این همه از عامل اقتصادی نیز نمی‌توان چشم پوشید و بیکاری، تورم، افزایش هزینه‌های آموزش، بهداشت و مسکن، ازدواج و موارد دیگری از این قبیل در کاهش میل به فرزندآوری مؤثر بوده است.

وی اظهار داشت: بحث جمعیت در کشور به عنوان یک مسئله و فراتر از آن یک معضل اجتماعی و فرهنگی است، لذا در کنار اقناع عمومی نیاز به مهندسی‌های فرهنگی و اجتماعی است و این موضوع همت والای مسوولان را می‌طلبد.

نماینده مجلس شورای اسلامی ادامه داد: صرفاً قوانین و تشویق‌ها و تنبیهات نمی‌تواند زمینه‌ساز افزایش جمعیت باشد و باید در کنار آن فرهنگ سازی و برنامه‌ریزی‌های دقیق صورت گیرد و مردم اگر آثار افزایش جمعیت را در کوتاه مدت ملاحظه کنند قطعاً نگاهشان نسبت به آن تغییر خواهد کرد.