همایش میرزاتقی خان امیرکبیر فراهانی همراه با افتتاح تالار یادمان امیرکبیر عصر امروز -یکشنبه یکم خردادماه- با حضور علی دارابی قائم مقام وزیر و معاون میراث‌فرهنگی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و علی طلوعی معاون توسعه مدیریت و منابع وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، آفرین امامی مدیر مجموعه جهانی کاخ گلستان، خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و جمع از مدیران وزارتخانه در محل چادرخانه مجموعه جهانی کاخ گلستان برگزار شد.

بنابر این گزارش، آفرین امامی در این مراسم طی سخنانی گفت: در راستای رویداد‌محور و مخاطب‌محور بودن مجموعه کاخ گلستان، اقدامات و برنامه‌هایی را تدارک دیده‌ایم که شامل موضوعات مرتبط با امیرکبیر، دوره قاجار و دخالت دولت‌های مختلف در دوره قاجار است که کاخ گلستان به‌عنوان یک مرکز قاجاری در تهران موظف به پرداختن این موضوعات است.
او افزود: این تالار دربرگیرنده آثار تاریخی مرتبط با امیرکبیر است و با افتتاح آن قصد داریم آثار مرتبط با این شخصیت تاریخی را به علاقه‌مندان معرفی کنیم.

در ادامه مراسم نیز محمدحسن سمسار پیشکسوت حوزه میراث‌فرهنگی اظهارداشت: به طور حتم اطلاعاتی که در این همایش جمع‌آوری شده می‌تواند به شکل بسیار مناسبی شخصیت امیرکبیر را معرفی کرد به عقیده من میرزاتقی خان امیرکبیر مردی بود که می‌خواست خلاف جهت آب شنا کند و چنین افرادی که این جسارت را دارند مردان بزرگی بودند، هستند و خواهند بود.

او در ادامه با اشاره به اهمیت شهر تهران از نظر تاریخی افزود: در گذشته پیشنهاد داده می‌شد که یک موزه با محوریت موضوعات تاریخی تهران در این شهر احداث شود که هیچ‌گاه عملی نشد، اما اکنون مجموعه جهانی کاخ گلستان به‌عنوان یک موزه مهم و ثبت جهانی شده بخش مهمی از تاریخ تهران را به نمایش گذاشته و آن‌ها را معرفی می‌کند.

سمسار افزود: البته کاخ گلستان به‌عنوان یک مجموعه جهانی این قابلیت را دارد که در کنار خودش یک موزه به نام شهر تهران را ایجاد کند که امروز خوشبختانه گام کوچکی برای ایجاد این موزه برداشته شده است. با افتتاح موزه تهران می‌توان بخش مهمی از وقایع تاریخی ایران را معرفی کرد و نیز به معرفی مردان بزرگی مثل امیرکبیر در این مرکز فرهنگی پرداخت که در تهران خدمات بزرگی انجام داده‌اند.

این پیشکسوت حوزه میراث‌فرهنگی در ادامه گفت: شخصیت امیرکبیر دارای اهمیت بسیار بالایی است و باید این شخصیت مهم به خوبی به مردم خصوصا نسل جوان معرفی شود.

در پایان این مراسم تالار یادمان امیرکبیر با حضور علی دارابی قائم مقام وزیر و معاون میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی افتتاح شد و از بخش‌های مختلف آن بازدید به عمل آمد.

خسروپناه در مراسم افتتاح تالار و همایش یادمان میرزا محمدتقی خان امیرکبیر فراهانی که در سخنانی گفت: از وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی که نسبت به برگزاری همایش یادمان امیرکبیر اقدام کرده است تشکر می‌کنم و اعتقاد دارم که شخصیت امیرکبیر باید به خوبی به همگان معرفی شود.

حجت‌الاسلام خسروپناه افزود: امیرکبیر در دورانی زندگی کرد که ایران در آن دوران با تفکر مدرن مواجه شد و چالش سنت و مدرن شکل گرفت. در آن زمان سه جریان جدی شکل گرفت که یکی جریان غرب‌ستیزی، یکی جریان غرب‌گرایی و یکی دیگر نیز جریانی بود که نه غرب‌زده بودند و نه غرب‌گرا و یکی مثل امیرکبیر معتقد بود که فرهنگ ایرانی اسلامی باید حفظ شود و موضوعات خوب غربی نیز مورد استفاده قرار گیرد.

او افزود: یکی از دستاورد‌های مهم غرب علم است و کسی مثل امیرکبیر با ایجاد مدرسه دارالفنون موضوعات و دستاورد‌های خوب مثل علم‌آموزی را مورد توجه قرار می‌دهد. امیرکبیر تئوریسین نبود بلکه یک مدیر عملیاتی بود.
خسروپناه خاطرنشان کرد: شخصیت ارزشمند امیرکبیر نیاز شناخت بیشتر است و همه باید معرفی این شخصیت مهم تاریخی به نسل جدید تلاش کنیم.

همچنین علی دارابی اظهار کرد: میرزا محمد تقی‌خان فراهانی مشهور به امیرکبیر، صدراعظم ایران در عهد سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار بود. وی چه قبل از صدارت و چه در زمان کوتاه صدارت که ۳ سال و ۳ ماه طول کشید، با نهادینه کردن قانون در جامعه از طریق مبارزه با رشوه و ارتشا، مقابله و ایستادگی قاطع و سازش‌ناپذیر با دخالت قدرت‌های بیگانه بالأخص روس و انگلیس در امور داخلی کشور و مبارزه با رانت‌خواری از طریق اهتمام به شایسته‌سالاری در عزل و نصب‌ها و عدم دخالت خاندان سلطنت در امور، قهرمان مبارزه با استعمار و پیشتاز در اصلاحات و نوآوری در جامعه شد.

قائم مقام وزیر میراث‌فرهنگی افزود: با هدف توسعۀ فکری و فرهنگی جامعه، طرح تأسیس مدرسۀ دارالفنون، انتشار روزنامۀ رسمی دولت ایران تحت عنوان وقایع‌اتفاقیه که بعد‌ها به دولت عِلّیۀ ایران نام گرفت، توسط امیرکبیر به انجام رسید. همچنین بنیان نخستین بیمارستان دولتی، بنای دیوانخانه عدالت، رسیدگی به امور ارتش در جهت نو شدن، عبور از بحران اقتصادی با اصلاح امور مالیه کشور، ایجاد چاپخانه و ترجمۀ کتاب‌های اروپایی از دیگر اقدامات و اصلاحات فرهنگی و اجتماعی امیرکبیر به شمار می‌آیند.

دارابی ادامه داد: اصلاحات دینی و تلاش برای حاکمیت دین، اخلاق و فضایل در جامعه در زمان امیرکبیر، از شاخصه‌های برجسته دوران حاکمیت و صدارت اوست. جمع بندی تمامی این اقدامات نشان می‌دهد که امیرکبیر شخصیتی مذهبی داشت و اقدامات او نیز در راستای تقویت وجهه دینی جامعه و پیراستن دین از خرافه و بدعت بوده است. دستور به منع چاپ آیات قرآنی بر کاغذ‌های باطله برای ممانعت از اهانت به قرآن، ممنوعیت میگساری و اعمال مجازات قاطع برای مجرمین از جمله اقدامات امیرکبیر در این حوزه بود.

معاون میراث‌فرهنگی کشور گفت: اقدامات امیرکبیر در راستای حرکت جامعه ایران به سوی تعالی بسیار است که مکتوبات فراوانی نیز در این راستا به چاپ رسیده است، اما شبیه امیرکبیر در فرهنگ ما کم نبوده‌اند، چرا امیرکبیر در تاریخ ایران جاویدان و ماندگار شد؟ ایرانیان در امیرکبیر، «خود» را دیده‌اند و در واقع دریافتند که امیرکبیر، بازتاب دهنده‌ی باور‌های جامعه است، لذا خود نیز دست به تعالی این آرمان‌ها زدند.

او در ادامه یادآور شد: این موضوع تا بدان جا اهمیت دارد که می‌توانیم فارغ از «امیرکبیر تاریخی» سخن از «امیرکبیر مردم» بگوییم؛ امیرکبیر تاریخی همچون هر صدراعظم دیگری، قصور و اشتباهاتی در ادارۀ مملکت نیز داشته، ولی «امیرکبیر مردم» آن شخصیت قهرمانی است که مدار اصلاح و مبارزه با استثمار و سلطه‌جویی را پیش گرفت و منافع ملت را بر همه چیز پیشگام دانسته و در پایان نیز در مظلومیت به قتل رسیده است. از همین رو است که امیرکبیرِ تاریخی، رفتنی است، ولی امیرکبیرِ مردم، ماندنی. میرزا محمد تقی‌خان فراهانی شخصی بود که به شخصیت امیرکبیر تبدیل شد.  

دارابی در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: شخصیت‌های مردمی تازه پس از مرگشان متولد می‌شوند و حتی نقشی بزرگ‌تر در روشن کردن مسیر‌های آینده برعهده می‌گیرند؛ نقش رساندنِ صدای آرمان‌های نسل‌های قبل به آیندگان.

او ادامه داد: اگرچه از خطا‌های راهبردی امیرکبیر، مقاومت در برابر تغییرات را بجای قاطعیت در اجرای قانون، با شدت مجازات جایگزین کرد و دیگر نتوانست برای اقدامات مهم خود، افکار عمومی و بدنه‌ی اجتماعی را آگاه و همراه کند. امیرکبیر موفق نشد برنامه‌های اصلاح‌گرایانه‌ی خود را تبدیل به جریان کند و بیشتر جنبه‌ی شخصی و فردی پیدا کرد تا برنامه‌ی دولت که البته نباید در تحلیل خود مخالفت‌ها، کارشکنی‌ها، دسیسه‌های داخلی و خارجی را در این ناکامی‌ها فراموش کنیم. خدمت یک خادم بزرگمرد، خیانت‌های عوامل داخلی، توطئه‌های بیگانگان و نخبه‌کشی را در مطالعه و بررسی حیات و زمانه‌ی امیرکبیر می‌توان به خوبی دریافت.

قائم مقام وزیر میراث‌فرهنگی اضافه کرد: در این راستا یکی از راهبرد‌های معاونت میراث فرهنگی در دوره مدیریت جدید، به روزرسانی محتوای اماکن فرهنگی تاریخی در راستای انتقال مطلوب‌تر مفاهیم به جامعه و دعوت از بازیگران جدید و نخبگان فرهنگی است و افتتاح تالار امیرکبیر نیز به منظور روایت بهتر دوره قاجار و شخصیت امیرکبیر صورت خواهد پذیرفت. دارابی اظهار کرد: افتتاح این تالار پیش درآمدی برای ایجاد موزه دائمی با موضوعات سیاسی-اجتماعی و هنر دوره قاجار است. ایجاد یک موزه دائمی مستلزم لواز م و پشتوانه پژوهشی، مطالعات و تحقیقات است تا گام به گام و با توجه به ملاحظات کالبدی و محتوایی این مجموعه میراث جهانی، موزه‌ای در این تراز ایجاد گردد.

او گفت: این سیاست در مجموعه‌ی فرهنگی تاریخی نیاوران با ایجاد کتابخانه تخصصی پهلوی شناسی، موزه عصر انقلاب اسلامی و موزه اسناد نیاوران و در مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد با ایجاد تالار رجال عصر پهلوی، خیمه پیمان سعدآباد و موزه گنجینه و نیز کتابخانه و مرکز اسناد تخصصی دوره‌ی زندیه و قاجار در کاخ گلستان ادامه خواهد یافت.

معاون میراث‌فرهنگی کشور ادامه داد: ما برآنیم که در عصر کنونی که جامعه جوان جویای حقیقت و پرسشگر به دنبال چرایی، چگونگی و علل و عوامل رخداد‌های تاریخی و فرهنگی اعصار و زمانه گوناگون است، موزه در جایگاه روایتگری صادق و تبیین‌کننده باورپذیر و مستدل ایفای نقش نماید.

او گفت: موزه‌ها اگر چه ویترین و گنجینه‌های موجودی و داشته‌های تاریخی یک ملت محسوب می‌شوند، اما نشانگر و راهنمای بزرگی برای رجوع به تاریخ، فرهنگ، تمدن و هویت گذشته‌ی هر جامعه‌ای هستند. موزه‌ها افزون بر کارکرد گردآوری، نگه‌داری، مطالعه، بررسی کردن و به نمایش گذاشتن مواهب، دارایی‌ها و نعمت‌های فرهنگی یا طبیعی هر جامعه، جایگاه آموزشی و پژوهشی بالایی دارند تا مخاطب ضمن لذت از رهگذر تماشای آن و افتخار به گذشته، کارکرد‌های دیگری همچون ایجاد و تقویت تفاهم میان ملل و اقوام و افزایش سواد میراث فرهنگی از طریق اعتلا و بهبود میزان دانش محصلان و دانش‌آموزان و دانشجویان در جهت عبرت‌اندوزی را نیز محقق کنند که این موضوع نشانه‌ی بارزی در توسعه یافتگی فرهنگی جامعه است.

دارابی خاطرنشان کرد:  امید است که موزه در جایگاه یک رسانه، نقش خود را در آگاهی‌بخشی و انتقال مفاهیم به بطن جامعه ایفا نماید و با افتتاح این تالار، جایگاه شخصیتی امیرکبیر به خوبی به آحاد جامعه بالاخص کودکان و جوانان منتقل گردد و از همکاران پرتلاشم در مجموعه جهانی کاخ گلستان و مدیریت آن سرکار خانم امامی که با جدیت و تلاش شایسته مقدمات این کار را فراهم آوردند، صمیمانه تشکر و قدردانی می‌نمایم.