کدام کشور‌ها بیشترین آسیب را از حملات تروریستی متحمل شدند؟
تعدادی از کشور‌های آسیایی همچنان در صدر لیست کشورهایی قرار دارند که بیشترین آسیب را از تحرکات تروریستی متحمل می‌شوند.
تحولات مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی از سال گذشته تاکنون از جمله جنگ اوکراین، موجب شده تا پدیده خطرناک «تروریسم» و فعالیت گروه‌های تروریستی در سراسر جهان تا حد زیادی مود غفلت واقع شود و تروریست‌ها فضای جدیدی برای مانور داشته باشد. اطلاعات نشان می‌دهد که گروه‌های تروریستی اخیرا تحرکات خود را در مناطق آفریقایی به شکل قابل توجهی شدت بخشیده‌اند و اخبار زیادی درباره جنایت‌های تروریستی در کشور‌های این قاره منتشر می‌شود.
اما این بدان معنا نیست که گروه‌های تکفیری و تروریستی به طور کامل در آفریقا ساکن شده‌اند و می‌توان سایر مناطق جهان را از این حیث امن دانست. در همین راستا سعی داریم در مقاله‌ای شامل چند فصل به بررسی چشم‌انداز تروریسم در سال ۲۰۲۳ با توجه به تحرکات تروریستی در سال ۲۰۲۲ بپردازیم. این مقاله خلاصه‌ای جامع از روند فعالیت گروه‌های تروریستی در مناطق مختلف جهان، چگونگی تغییر روش و تاکتیک تروریست‌ها، تاثیر شرایط اقتصادی و اجتماعی بر فعالیت گروه‌های تروریستی، محرک‌های ژئوپلیتیکی و ایدئولوژیکی، استراتژی‌هایی که تروریست‌ها اتخاذ می‌کنند و .. را ارئه می‌دهد.
در این مقاله همچنین آمار حملات تروریستی و قربانیان آن‌ها را در سال ۲۰۲۲ در ۱۶۳ کشور جهان مورد بررسی قرار می‌دهیم و در ارائه این آمار از اطلاعات پایگاه «ردیاب تروریسم» استفاده کرده‌ایم.
در این بخش سعی داریم کشورهایی که بیشترین آسیب را از حملات تروریستی در سال ۲۰۲۲ متحمل شدند معرفی کنیم.
افغانستان
افغانستان برای چهارمین سال متوالی در صدر فهرست ۱۰ کشوری که بیشترین آسیب را از حملات تروریستی دریافت کردند باقی ماند، اما شمار جان باختگان ناشی از این حملات نسبت به سال‌های گذشته کاهش یافت و به ۶۳۳ مورد رسید که کمترین میزان قربانیان ناشی از عملیات‌های تروریستی در افغانستان از سال ۲۰۰۷ است. تعداد حملات تروریستی در افغانستان در سال ۲۰۲۲ نسبت به ۲۰۲۱ حدود ۷۵ درصد و شمار تلفات جانی ۵۸ درصد کاهش یافت. ۹ درصد از کل قربانیان تروریسم در جهان در سال ۲۰۲۲ مربوط به افغانستان است.
-گستره جغرافیایی تحرکات تروریستی در افغانستان: سال ۲۰۲۲ شاهد افزایش گستره جغرافیایی تروریسم در افغانستان بود؛ به طوری که از ۳۴ ولایت افغانستان، در ۲۶ ولایت حمله تروریستی انجام شد. بیشترین تعداد کشته‌های عملیات‌های تروریستی مربوط به کابل پایتخت افغانستان است که این عملیات‌ها توسط شاخه خراسان داعش انجام شدند. اما با این وجود تعداد قربانیان حملات تروریستی در کابل در سال ۲۰۲۲ نسبت به ۲۰۲۱ بیش از ۵۰ درصد کاهش داشت و به ۲۱۷ نفر رسید.
تعداد حملات انفجاری داعش در کابل نیز نسبت به سال ۲۰۲۱ روند کاهشی داشت و به ۷ مورد رسید که ۷۸ نفر در جریان این حملات کشته شدند. اما به طور کلی عملیات بمب‌گذاری و انفجار اصلی‌ترین تاکتیک داعش در افغانستان در سال ۲۰۲۲ بود که در اثر آن ۴۳۴ تن به قتل رسیدند.
-تهدید فزاینده داعش-شاخه خراسان: بعد از سیطره طالبان بر افغانستان در آگوست ۲۰۲۱، شاخه خراسان داعش به عنوان فعال‌ترین گروه تروریستی در این کشور ظاهر شد؛ به طوری که در سال ۲۰۲۲ داعش ۱۱۵ حمله تروریستی در افغانستان انجام داد که ۴۲۲ تن بر اثر آن کشته شدند. اطلاعات نشان می‌دهد که داعش از تنش‌های موجود بین مردم افغانستان و طالبان برای انجام تحرکات تروریستی خود سوءاستفاده می‌کند. افغانستان درحال حاضر در سطوح مختلف اقتصادی و اجتماعی و معیشتی وضعیت خوبی ندارد و مردم از نوعی ناامنی غذایی رنج می‌برند.
با تعلیق کمک‌های سازمان‌های بین‌المللی به بخش اقتصاد و بهداشت، وضعیت شهروندان افغانستان بدتر نیز شده است. علاوه بر آن مراکز مبارزه با تروریسم نگران نفوذ گروه تروریستی-تکفیری القاعده به افغانستان و تبدیل شدن این کشور به پناهگاه تروریست‌ها هستند.
سوریه
بعد از گذشت یک دهه از بحران تروریسم در سوریه، تحرکات تروریستی در این کشور همچنان سیر نزولی دارد، اما تروریست‌های داعش هنوز هم از مانور و خودنمایی در سوریه و مناطق مرزی آن دست نمی‌کشند. در سال ۲۰۲۲ تعداد قربانیان حملات تروریستی در سوریه به ۴۴۷ نفر رسید که نسبت به سال ۲۰۲۱ حدود ۱۰ درصد کاهش داشت. تعداد حملات تروریستی در سوریه در سال ۲۰۲۲ نیز در مقایسه با ۳ سال گذشته تقریبا ۵۰ درصد کاهش یافت.
عمده هدف حملات تروریستی در سوریه در سال ۲۰۲۲ نیرو‌های ارتش این کشور بود و بیشترین قربانیان نیز از میان همین نیرو‌ها بودند. استان‌های مرزی در شمال و شرق سوریه بیشترین آسیب را از تروریسم در سال ۲۰۲۲ متحمل شدند و ۴۷ درصد از این حملات در استان‌های دیرالزور و حلب بود. استان دیرالزور با ثبت ۶۵ حمله تروریستی شاهد بیشترین تحرکات تروریستی در سال ۲۰۲۲ بود. همچنین از ۴۴۷ قربانی تروریسم در سوریه در این سال، ۴۱ درصد یعنی ۱۸۴ نفر مربوط به استان حسکه بود.
-ادامه تهدید داعش: داعش برای نهمین سال متوالی در صدر مرگبارترین گروه‌های تروریستی در سوریه باقی ماند و ۷۷ درصد از قربانیان تروریسم در این کشور مربوط به حملات داعش بود. درحالی که تعداد عملیات‌های تروریستی داعش در سال ۲۰۲۲ در سوریه ۸ درصد کاهش یافت، اما مرگ و میر‌های ناشی از آن ۴۲ درصد افزایش داشت و به طور میانگین در هر حمله ۳.۳ تن کشته شدندکه ۸۶ درصد از آن‌ها نظامی بودند.
با وجود اینکه اغلب حملات داعش در سوریه در سال ۲۰۲۲ با سلاح‌های گرم انجام می‌شد، اما عملیات‌های انفجاری آن مرگبارتر بودند و به طور متوسط در هر یک از آن‌ها ۳.۶ نفر جان خود را از دست می‌دادند.
عراق
در سال ۲۰۲۲ عراق مجموعا ۴۰۱ حمله تروریستی را ثبت کرد که آمار قابل توجهی به نظر می‌رسد، اما با این حال نسبت به سال ۲۰۲۱ حدود ۵۴ درصد روند کاهشی داشت و تنها ۱۷۴ مورد جان باختگان ناشی از این حملات اعلام کرد که در مقایسه با سال ۲۰۲۱ حدود ۶۸ درصد سیر نزولی داشت. این وضعیت بیانگر بهبود روند مبارزه با داعش در عراق به ویژه بعد از آغاز خروج نظامیان ایالات متحده از عراق بود و ثابت کرد که نیرو‌های ارتش و حشد شعبی قدرت کافی برای مبارزه با تروریسم را دارند.
در سطح جغرافیایی حملات تروریستی عمدتا در همه مناطق عراق انجام شد؛ به طوری که از ۱۹ استان این کشور ۱۶ استان شاهد حملات تروریستی در سال ۲۰۲۲ بودند و استان‌های شمال شرقی بیشترین آسیب را متحمل شدند و ۵۱ درصد از حملات تروریستی عراق مربوط به استان‌های دیالی و صلاح‌الدین و کرکوک بود.
-ادامه تهدید داعش: عراق نیز همانند سوریه همچنان تحت تاثیر تحرکات گروه تروریستی-تکفیری داعش قرر دارد؛ جایی که ۷۶ درصد از کل کشته‌های ناشی از حملات تروریستی عراق در سال ۲۰۲۲ مربوط به داعش بود. اما با این وجود تعداد تلفات حملات تروریستی داعش در این کشور در مقایسه با سال ۲۰۲۱ بیش از ۵۰ درصد کاهش یافت.
آمار حاکی از آن است که داعش همانند چند سال گذشته مسئول مرگبارترین حملات تروریستی در عراق در سال ۲۰۲۲ بود. یکی از مرگبارترین جنایت‌های داعش در این سال در عراق مربوط به یک حمله مسلحانه به مقر ارتش در ماه ژانویه است که طی آن ۱۱ سرباز عراقی کشته شدند.
در حالی که فعالیت‌های داعش در عراق از زمان اعلام شکست این گروه در سال ۲۰۱۷ به میزان قابل توجهی کاهش یافته، اما تهدید آن برای امنیت کل منطقه همچنان باقی است. با وجود اینکه خلافت ادعایی داعش سال‌هاست شکست خورده و این گروه تکفیری نمی‌تواند مقر یا سرزمین خاصی برای خود داشته باشد، اما همچنان به خودنمایی ادامه می‌دهد و تحرکات تروریست‌های داعش در مناطق دورافتاده و کوهستانی و بیابانی عراق همچنان قربانی می‌گیرد.
بیشتربخوانید
پاکستان
تعداد حملات تروریستی و تلفات ناشی از آن در پاکستان در سال ۲۰۲۲ به شکل قابل توجهی افزایش یافت و نسبت به سال ۲۰۲۱ دو برابر شد و ۲۹۸ تن در این سال قربانی عملیات‌های تروریستی شدند. ارتش پاکستان همچنان به تلاش‌های خود برای خلع سلاح و از بین بردن هسته‌های خفته تروریستی ادامه می‌دهد و به همین علت، نیرو‌های ارتش، عمده هدف حملات تروریستی بوده‌اند و ۵۵ درصد از کل قربانیان این حملات در پاکستان در سال ۲۰۲۲، شامل عناصر ارتش می‌شد.
فعالیت‌های تروریستی در پاکستان در سال ۲۰۲۲ همانند سال‌های گذشته در امتداد مرز‌های این کشور با افغانستان بود و ۶۳ درصد از حملات در این منطقه بود.
-تشدید تحرکات جیش تحریر: گروه جیش تحریر مرگبارترین گروه تروریستی در پاکستان در سال ۲۰۲۲ بود و حملات آن در مقایسه با سال ۲۰۲۱ حدود ۷۷ درصد افزایش یافت و قربانیان این حملات نیز ۹ برابر شد. بزرگترین عملیات تروریستی این گروه مربوط به حمله به ۲ پاسگاه در مرز پاکستان و افغانستان بود که آمار رسمی کشته‌ها تایید نشده، اما گروه مذکور اعلام کرد که در این حمله ۱۹۵ تن کشته شده‌اند.
-افزایش فعالیت‌های داعش-شاخه خراسان: شاخه داعش خراسان در پاکستان طی سال ۲۰۲۲ در مجموع ۲۳ حمله تروریستی انجام داد که ۷۸ تن بر اثر این حملات کشته شدند که ۳ برابر تلفات حملات تروریستی در سال ۲۰۲۱ بود. عمده حملات داعش در امتداد مرز پاکستان با افغانستان بود. مرگبارترین حمله این گروه تروریستی در پاکستان طی سال ۲۰۲۲ در ایالت «خیبر پشتون خواه» بود که طی آن در یک عملیات بمب‌گذاری در مسجد شیعیان دست کم ۵۶ نفر جان خود را از دست دادند.
اطلاعات نشان می‌دهد که با توجه به اوضاع نابسامان افغانستان و نفوذ گروه‌های تروریستی در این کشور انتظار می‌رود حملات تروریستی در مرز افغانستان و پاکستان همچنان ادامه داشته باشد.
منبع: تسنیم
