در حالی که سال‌های اخیر دریاچه ارومیه روزهای بسیار بحرانی را پشت سر می‌گذارد بهره برداری از طرح انتقال آب کانی سیب توانست تا حدودی این وضعیت بحرانی را کمی بهبود بخشد اما هنوز سوالات مبهم و بی پاسخ زیادی باقی است که آیا این طرح که بزرگترین و مهمترین طرح احیای دریاچه ارومیه به شمار می‌رود می‌تواند گره کور این تالاب را باز کند یانه؟

تصاویر این روزهای دریاچه ارومیه نشان از افزایش سطح تراز و حضور گردشگران و مسافرانی که بعد از گذشت سال‌ها از شرایط بسیار بحرانی در این دریاچه قایق سواری و اقدام به شنا و تفریح می‌کنند است اما کارشناسان هنوز معتقد هستند دریاچه ارومیه در وضعیت بحرانی به سر می‌برد و در کنار طرح انتقال آب سد کانی سیب که به صورت ۱۰۰ درصدی به اتمام نرسیده اقدامات متعدد زیادی از جمله مدیریت آب در بخش کشاورزی نیز لازم است.

نزدیک سه ماه از افتتاح رسمی طرح انتقال آب از کانی سیب به دریاچه ارومیه می‌گذرد، نگاهی به آمار و ارقام بعد از بهره برداری طرح نشان از افزایش سطح تراز دریاچه ارومیه است، صحبت‌های سخنگوی سازمان فضایی ایران در اردیبهشت ماه سال جاری مبنی بر اینکه تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که دولت سیزدهم با پیگیری و اجرای پروژه انتقال آب به دریاچه ارومیه، یکی از مهمترین مشکلات دریاچه یعنی کاهش میزان ورود آب را تا حد قابل توجهی حل کرده است این آمارها را تأیید می‌کند اما هنوز بسیاری از منتقدان تداوم شرایط بحرانی دریاچه ارومیه و سهم ناچیز این طرح را مطرح می‌کنند.

عدم اتمام کامل طرح انتقال سدکانی سیب به دریاچه ارومیه و رهاسازی تنها ۱۳۰ میلیون مترمکعب آب از این طرح به سمت دریاچه ارومیه هنوز بیم و امیدهای زیادی در خصوص نقش و تأثیری در این طرح در احیای این تالاب بین المللی را مطرح می‌کند.

بسته انتقال آب از جنوب آذربایجان‌غربی به دریاچه ارومیه شامل سد کانی سیب با ظرفیت ۲۲۰ میلیون متر مکعبی، یک تونل ۳۵.۶ کیلومتری و یک کانال بتونی ۱۱ کیلومتری است که به رودخانه «گدار» متصل و پس از طی حدود ۲۸ کیلومتر در فاز اول سالانه ۳۰۰ میلیون متر مکعب و در فاز دوم نیز سر جمع بیش از ۶۰۰ میلیون متر مکعب آب وارد پیکره دریاچه ارومیه خواهد کرد.

سطح تراز آب دریاچه ارومیه ۲۹ سانتیمتر افزایش یافت

مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان غربی   طی اظهار نظری از افزایش ۲۹ سانتیمتری سطح تراز آب دریاچه ارومیه خبر داد و گفت: با هدایت منابع آبی به سمت دریاچه ارومیه حجم آب آن ۸۰۰ میلیون متر مکعب و سطح تراز هم نسبت به ابتدای سال آبی جاری ۲۹ سانتی متر افزایش یافته است.

مهرنگ دوستی رضایی، میزان افزایش ارتفاع دریاچه ارومیه را ۲۹ سانتیمتر اعلام کرد و افزود: در ۸ ماه گذشته ارتفاع دریاچه ارومیه از هزار و ۲۷۰ متر و ۱۴ سانتیمتر به هزار و ۲۷۰ متر و ۴۲ سانتیمتر افزایش یافته است.

وی، اصلی‌ترین عامل افزایش حجم و سطح دریاچه ارومیه را انتقال آب از تونل کانی سیب به این دریاچه دانست و گفت: از ۲۹ بهمن سال گذشته که با حضور رئیس جمهور تونل انتقال آب به بهره‌برداری رسیده، به میزان ۱۴۴ میلیون متر مکعب آب از همین مسیر به دریاچه ارومیه انتقال یافته است.

این اظهارات در حالی است که میکائیل بهادری معاون اجرایی طرح انتقال آب سد کانی سیب به دریاچه ارومیه نیز معتقد است با اتمام کامل این طرح وضعیت موجود دریاچه ارومیه بهبود می‌یابد.

۱۳۰ میلیون مترمکعب آب از تونل کانی سیب به دریاچه ارومیه رهاسازی شده است

معاون اجرایی طرح انتقال آب سد کانی سیب به دریاچه ارومیه   با بیان اینکه با بهره برداری فاز اول طرح انتقال آب از سد کانی سیب به دریاچه ارومیه تا امروز ۱۳۰ میلیون مترمکعب آب به سمت دریاچه ارومیه رهاسازی شده است، افزود: این میزان آب تا حدودی توانسته وضعیت دریاچه ارومیه را بهبود نسبی بخشد.

مکائیل بهادری با اشاره به اینکه با توجه به میزان آب و منابع آبی در استان این میزان آب رهاسازی شده است، افزود: اگر آب کافی و مازاد در استان باشد بی شک بیش از این میزان آب به سمت دریاچه ارومیه رهاسازی می‌شد.

وی با بیان اینکه بر اساس برنامه تدوین شده در فاز اول امکان انتقال ۳۰۰ میلیون مترمکعب آب به دریاچه ارومیه ایجاد شده است، گفت: اگر آب کافی در استان بود این میزان آب نیز به سمت دریاچه رهاسازی می‌شد اما با توجه به منابع آبی تاکنون ۱۳۰ میلیون مترمکعب آب رهاسازی شده است.

بهادری در خصوص برداشت آب در مسیر تونل انتقال آب از سد کانی سیب به دریاچه ارومیه نیز گفت: بخشی از تونل روباز است و بی شک در مسیر خواهد بود برخی کشاورزان که اقدام به برداشت کنند اما گشت‌های نظارتی از سوی محیط زیست و امور آب بر این موضوع نظارت دارند و تاکنون نیز برخی پمپ‌های غیرمجاز در مسیر جمع آوری شده اند.

معاون اجرایی طرح انتقال آب سد کانی سیب به دریاچه ارومیه در خصوص تکمیل طرح انتقال آب از کانی سیب به سمت دریاچه ارومیه نیز افزود: فاز دوم این طرح کانال بادین آباد است که پیش بینی می‌شود تا پایان سال به بهره برداری رسیده و وارد مدار شود.

سالیانه ۴۸۰ میلیون مترمکعب آب از تونل کانی سیب به دریاچه ارومیه منتقل می‌شود

بهادری با بیان اینکه در صورت تکمیل و بهره برداری فاز ۲ طرح انتقال آب از تونل کانی سیب به دریاچه ارومیه ۱۸۰ میلیون مترمکعب آب به سمت دریاچه ارومیه رهاسازی می‌شود، افزود: با تکمیل کامل این طرح در مجموع سالیانه ۴۸۰ میلیون مترمکعب آب از این طرح به سمت دریاچه ارومیه رهاسازی می‌شود که می‌تواند نقش مهمی در بهبود وضعیت دریاچه ارومیه داشته باشد

وی با اشاره به اینکه فاز دوم این طرح در مجموع ۴.۵ کیلومتر است که تاکنون ۱.۵ کیلومتر آن تکمیل شده است، گفت: برای اتمام ۳ کیلومتر و نیز بهره برداری کامل این طرح دو هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است.

۳ ماه یک بار یک طرح در زمینه احیای دریاچه ارومیه افتتاح می‌شود

دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه نیز با مثبت ارزیابی کردن بهره برداری طرح تونل انتقال آب از کانی سیب به دریاچه ارومیه گفت: طبق قولی که داده ایم در سال جاری هر سه ماه یک بار طرحی در رابطه با احیای دریاچه ارومیه افتتاح می‌کنیم، احداث سد چپرآباد دوباره با پیمان سپاری از سر گرفته شده و عملیات اجرایی آن به سرعت آغاز شده است.

محمدصادق معتمدیان در آخرین بازدید از وضعیت دریاچه ارومیه گفت: همچنین مدل سوم تصفیه خانه فاضلاب ارومیه که پساب بهداشتی آن به سمت دریاچه ارومیه سرازیر خواهد شد، در موعد مقرر به بهره برداری خواهد رسید.

دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه تاکید کرد: اتمام این طرح‌ها در کنار اجرای طرح‌های نرم افزاری و کاهش مصرف، موجب می‌شود که احیای دریاچه ارومیه شتاب بیشتری به خود بگیرد.

نقش بهبود نسبی دریاچه ارومیه در جمعیت حیات وحش ساکن در جزایر آن

مدیر کل حفاظت از محیط زیست استان آذربایجان غربی با اشاره به بهبود وضعیت دریاچه ارومیه بعد از افتتاح طرح انتقال آب از تونل کانی سیب به دریاچه ارومیه گفت: اجرای فاز دوم طرح انتقال آب از سد کانی سیب به دریاچه ارومیه در دستور کار قرار دارد که با اتمام آن سالانه ۶۰۰ میلیون متر مکعب آب به این دریاچه به عنوان حق آبه زیست محیطی انتقال داده می‌شود.

سعید شهند ادامه داد: در کنار این طرح بارش‌های خوب بهاره نیز موجب ذخیره آب مناسب، رشد گیاهان و بوته‌های علفی در جزایر دریاچه ارومیه شده است که بیانگر شرایطی خوب برای روزهای آینده حیات وحش است.

وی با اشاره به اینکه هم اکنون ۱۸ آب انبار در جزایر پارک ملی دریاچه ارومیه برای تأمین آب مورد نیاز حیات وحش ساکن به اندازه کافی آب ذخیره شده دارند، گفت: این اقدام از طریق آب انبارها و سطوح شیب دار موجود در جزیره انجام شده تا در ایام تابستان و پاییز آینده مورد استفاده وحوش قرار گیرد.

شهند درباره پایش مستمر جزایر هم یادآور شد: در حال حاضر علاوه بر حضور فیزیکی نیروهای محیط بان در منطقه، وضعیت زیستگاه نیز از طریق پایش منظم کارشناسان بررسی شده ضمن اینکه تعدادی دوربین مدار بسته نیز در مناطق مختلف نصب و تصاویر آنها به صورت آنلاین دریافت می‌شود.

وی افزود: تا یک ماه آینده تصفیه خانه فاضلاب شهری ارومیه در بخش سوم به اتمام خواهد رسید و نزدیک به ۵۱ میلیون متر مکعب سالیانه از این تصفیه خانه به دریاچه ارومیه سرازیر خواهد شد.

دریاچه ارومیه با پنج هزار کیلومتر مربع وسعت، گنجایش ۳۵ میلیارد متر مکعب آب دارد که از رودخانه‌های استان‌های کردستان، آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی و چشمه‌های جوشان کف دریا تأمین می‌شود.

در سال‌های اخیر بر اثر کاهش نزولات آسمانی، بهره برداری بی رویه از آب‌های سطحی و زیرزمینی، ساخت سدهای مخزنی، افزایش دمای هوا و تبخیر بیش از حد، با بحران کم آبی رو به رو و هر سال این روند تشدید شده است.

باید منتظر ماند و دید پایان سال جاری طرح انتقال آب از کانی سیب به دریاچه ارومیه با نیاز ۲ هزار میلیارد تومانی محقق می‌شود و آیا این طرح می‌تواند دریاچه ارومیه را از بحران خشک شدن کامل نجات دهد یا نه؟

منبع: مهر