طرح هوشمندسازی کارتخوان واحدهای نانوایی از خرداد سال گذشته با هدف ثبت آرد مصرفی در سامانه و جلوگیری از نشت آرد واحدهای خبازی در بازار سیاه اجرا شد و از اسفند سال گذشته وارد مرحله جدیدی شد به طوریکه از فروردین  امسال در سراسر کشور این مرحله تحت عنوان شناورسازی سهمیه آرد نانوایان با رویکرد عادلانه سازی ساختار توزیع آرد یارانه ای به مرحله اجرا درآمد.

با توجه به آنکه واحدهای خبازی برمبنای عملکردشان سهمیه آرد دریافت می کنند، بسیاری از نانوایان اذعان می کنند که کارت های تکراری جزء تراکنش آنها محسوب نمی شود، درحالیکه آنها سیستمی در واحدهای نانوایی خود ندارند که با شناسایی کارت های تکراری از انجام تراکنش اجتناب کنند، لذا وزارت اقتصاد فرآیندی برای آموزش و اطلاع نانوایان از اینکه تراکنش های تکراری منجر به کاهش سهمیه آنها می شود، تعریف کرده است که در این راستا نانوایان روزانه می توانند با برقراری تماس  با مرکز پیش بینی شده سوالات خود را بپرسند.

در روزهای گذشته آقای محمد جلال، مشاور وزیر اقتصاد و امور دارایی از کاهش سهمیه آرد یک‌چهارم واحدهای نانوایی خبر داد و گفت: ۷۵ درصد واحدهای نانوایی های سراسر کشور با افزایش یا عدم تغییر سهمیه آرد مواجه شده اند.

مشاور وزیر اقتصاد می‌گوید: در مرحله شناورسازی کاهش و افزایش سهمیه آرد نانوایی ها دائمی نیست. منطق طرح بر این پایه است که وقتی عملیات فروش نان به صورت طبیعی انجام می شود با عدم تغییر یا افزایش سهمیه مواجه خواهند شد اما اگر تراکنش غیر واقعی ثبت شود یا فروش نان انجام نشود، سهمیه آرد نانوایان کم خواهد شد که در صورت برگشت به روال عادی عرضه نان، سهمیه آرد آنها افزایش می یابد.

در بررسی های میدانی برخی افراد از سوء استفاده برخی واحدهای نانوایی مبنی بر افزایش قیمت نان یا دریافت مبلغ بالاتر در صورت عدم‌کارت بانکی برای خرید نان خبر دادند، این درحالی است که مدیرکل دفتر بازرسی و نظارت بر کالاهای اساسی وزارت جهاد می گوید: هرگونه افزایش قیمت و گران فروشی نان ممنوع است و با متخلفان برخورد می شود.

امراللهی می گوید: با توجه به محدودیت های بازرسی، مردم می توانند با ما همکاری کنند و در صورت مشاهده هرگونه تخلف آن را به سامانه ۱۲۴ اطلاع دهند.

بنابر گفته بسیاری از فعالان و تولیدکنندگان حوزه آرد و نان اجرای کامل طرح هوشمندسازی و آزادسازی قیمت آرد و نان و پرداخت یارانه مستقیم به خانوارها می تواند مصرف آرد واحدهای خبازی را حداقل ۱۵ تا ۲۰ درصد کاهش دهد که این امر در خودکفایی گندم هم تاثیر بسزایی دارد.

اجرای صحیح طرح هوشمندسازی نان امری مهم در کنترل قاچاق آرد

آقای محمدحسن جلالی، مدیرکل دفتر هماهنگی و نظارت آرد و نان بازرگانی دولتی گفت: گرچه اجرای اصولی فاکتورهای مدنظر طرح هوشمندسازی در صرفه جویی آرد و نان تاثیر بسزایی دارد، اما از الان نمی توان پیش بینی کرد که این روند در آینده چطور خواهد بود.

او با بیان اینکه اجرای طرح هوشمندسازی آرد و نان  با سیاست های مدنظر وزارت اقتصاد فاصله دارد، افزود: با وجود آنکه این سامانه براساس داده ها اطلاعات می دهد، از این رو ایرادات آن در سامانه باید اصلاح شود.

جلالی درباره تاثیر اختلاف قیمت آرد با آن سوی مرزها در سوء استفاده واحدهای نانوایی گفت: کنترل و نظارت دستگاه های مسئول در مرزها و اجرای صحیح طرح هوشمندسازی در کنترل قاچاق گندم تاثیر بسزایی دارد و با اجرای ناقص این طرح، چشم انداز مدنظر مسئولان وزارت اقتصاد محقق نمی شود.

مدیرکل دفتر نظارت و هماهنگی آرد و نان بازرگانی دولت گفت: اکنون خبازی ها در سطح کشور برمبنای عملکردشان سهمیه آرد دریافت می کنند و بخشی از واحدهای نانوایی که سهمیه آنها صفر شده، نیاز است که در جهت تامین نان مردم سهمیه تخصیص داده شود. همچنین آرد روستاییان و عشایر طبق روال قبل توزیع می شود.

بنابر آمار تعداد کارتخوان های هوشمند عرضه نان در نانوایی ها به عدد صد هزار رسیده است، کارتخوان هایی که علاوه بر عرضه نان در تعیین سهمیه آرد نانوایی ها هم نقش اساسی دارند. 

آزادسازی آرد و نان امری مهم در جلوگیری از رانت و فساد واحدهای خبازی

آقای عطااله هاشمی، رئیس بنیاد ملی گندمکاران با بیان اینکه هوشمندسازی کارتخوان های مورد استفاده واحدهای خبازی در جلوگیری از رانت و فساد تاثیر چندانی ندارد، گفت: تازمانیکه قیمت آرد و نان اصلاح نشود، تخلفات و ریزش ها ادامه دارد.

به گفته او، بنابر بررسی های صورت گرفته حداقل ۱‌.۵ میلیون تن ریزش آرد و تخلف در واحدهای خبازی داریم که با آزادسازی قیمت آرد و حمایت از اقشار آسیب پذیر، سوء استفاده در این بخش به پایان می رسد.

هاشمی ادامه داد: دولت با احتساب نرخ خرید گندم از کشاورزان و هزینه های حمل باید آرد را در اختیار واحدهای خبازی و صنف و صنعت قرار دهد و سپس یارانه را به جای واحدهای خبازی و کارخانه، مستقیم در اختیار خانوارها قرار دهد.

رئیس بنیاد ملی گندمکاران گفت: با اجرای طرح آزادسازی نرخ آرد و نان و پرداخت یارانه به دهک های ضعیف به جای واحدهای خبازی پیش بینی می شود که مصرف آرد و گندم در کشور ۱۵ تا ۲۰ درصد کاهش یابد که این امر در رسیدن به خودکفایی تولید این محصول استراتژیک تاثیر بسزایی دارد.

وزارت اقتصاد با وجود ثبات قیمت آرد، اما برای جبران دیگر افزایش هزینه‌های تولید نانوایان به‌طور روزانه ۱۵ تا ۳۰ درصد قیمت نان فروخته‌شده را به‌طور مستقیم به حساب نانوایان واریز می‌کند که براین اساس افزایش قیمت نان تخلف و گرانفروشی است.

۲۵ درصد واحدهای نانوایی دچار کمبود سهمیه شدند

آقای بیژن نوروز مقدم، رئیس اتحادیه نانوایان سنتی گفت: علی رغم گذشت یکسال از اجرای طرح هوشمندسازی، اما هنوز دستورالعمل نحوه اجرای نان به نانوا داده نشده است تا واحدهای خبازی مرتکب تخلف  نشوند.

به گفته او، بنابر آمار اعلامی ۲۵ درصد واحدهای نانوایی دچار کمبود سهمیه شدند که به اعتقاد بنده بیش از ۹۰ درصد مشکلات فعلی واحدها مبنی بر کاهش سهمیه در اثر بی اطلاعی بوده است.

نوروز مقدم ادامه داد: در حال حاضر واحدهای خبازی برای فروش نان نقدی، نان خیرات یا کارت های تکراری خرید نمی دانند چطور باید عمل کنند و به عبارت دیگر واحدهای خبازی که سیستمی نیستند که از فروش نان با کارت های تکراری اطلاع داشته باشند.

رئیس اتحادیه نانوایان سنتی افزود: با توجه به هوشمندسازی کارتخوان های واحدهای خبازی باید مسئولان به گونه ای برنامه ریزی می کردند که با هرکارت ملی به تعداد دفعات مشخص در روز اجازه خرید داشت؛ اما چون چنین محدودیت هایی در اجرای این طرح در نظر گرفته نشده، واحدهای خبازی نباید تاوان دهند.

به گفته او، با توجه به گرانی نهاده های دامی و علوفه ممکن است برخی واحدهای دامداری اقدام به خرید نان و جایگزینی با نهاده دامی کنند که متاسفانه سهمیه واحدهای نانوایی به علت تراکنش های تکراری کم شده است. این درحالی است که آن واحد مرغداری یا دامداری در طول روز ممکن است چندین بار از این واحد خرید کرده باشد.

نوروز مقدم گفت: با اجرای کامل طرح و ابلاغ دستورالعمل ها به واحدهای خبازی، بسیاری از سهمیه های کسر شده واحدهای خبازی باز می گردد.

با توجه به آرد یارانه ای واحدهای خبازی و اختلاف معنادار با بازار سیاه، همه ساله شاهد رانت و فساد در این حوزه بودیم که اجرای کامل طرح هوشمندسازی آرد و نان به تخلفات قاچاق و سوء استفاده فروش آرد پایان می دهد، حال انتظار می رود وزارت اقتصاد سیاست هایی را اتخاذ کند که برای کاهش سوء استفاده های احتمالی هرکارت ملی در روز بتواند مقدار مشخصی نان خریداری کند چراکه این امر به سبب کاهش مصرف آرد در واحدهای خبازی می تواند دستاورد خودکفایی گندم را به همراه داشته باشد.