سید احمد فاضل‌زاده رئیس مؤسسه ISC گفت: در رتبه‌بندی موضوعی ISC ۲۰۲۲ از جمهوری اسلامی ایران ۴۴ دانشگاه حضور دارند که در حوزه‌های مختلف موضوعی حائز رتبه شده‌اند. 

فاضل‌زاده اظهار کرد: مدیریت رتبه‌بندی و تحلیل استنادی مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)، پس از قریب به یک دهه انجام موفق رتبه‌بندی ملی دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های کشور و نیز رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان و دانشگاه‌های جهان اسلام، با توجه به تجارب ارزنده در این زمینه و شناخته شدن به عنوان تنها مرجع رتبه‌بندی در کشور، در سال ۹۹ برای اولین‌بار رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان را بر اساس حوزه‌های موضوعی به انجام رسانده است. در رتبه‌بندی جهانی ISC براساس موضوع، از طرح تقسیم‌بندی سلسله مراتبی مؤسسه همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) استفاده شده است.

در این طرح، کلیه حوزه‌های موضوعی در ۶ رده اصلی و ۴۲ زیر رده قرار می‌گیرند. ۶ رده اصلی در این طرح عبارت از علوم طبیعی، مهندسی و فناوری، پزشکی و بهداشت، علوم کشاورزی، علوم اجتماعی و علوم انسانی است که جایگاه دانشگاه‌های ایران به تفکیک این حوزه‌ها به شرح زیر آمده است. کاربران و پژوهشگران به منظور کسب اطلاعات بیشتر می‌توانند به لینک https://isc.ac/fa/page/۴۲۰ مراجعه کنند.

رئیس مؤسسه ISC جایگاه دانشگاه‌های کشور را در حوزه‌های موضوعی شش‌گانه به این صورت تشریح کرد: در رتبه‌بندی موضوعی ISC ۲۰۲۲ شاهد حضور دانشگاه‌های برتر کشور در ۶ رشته از ۷ رشته حوزه علوم طبیعی شامل ریاضیات، علوم کامپیوتر و اطلاعات، علوم فیزیکی، علوم شیمی، زمین و علوم محیطی و علوم زیستی در جمع برترین دانشگاه‌های دنیا هستیم.

در این حوزه در سال ۲۰۲۲، دانشگاه تهران ۳۵۰-۳۰۱ رتبه اول و دانشگاه‌های صنعتی امیرکبیر، تربیت مدرس و پزشکی تهران ۶۰۰-۵۰۱ رتبه دوم را کسب کردند.

در حوزه مهندسی و فناوری در ۱۱ رشته رتبه‌بندی صورت پذیرفته است که دانشگاه‌های ایران در هر ۱۱ رشته حضور داشته است که دانشگاه تهران با رتبه ۱۴۱ رتبه اول و دانشگاه‌های صنعتی امیرکبیر و صنعتی شریف ۳۰۰-۲۵۱ رتبه دوم را کسب کردند.

در حوزه پزشکی و بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تهران ۲۱۹ رتبه اول، علوم پزشکی شهید بهشتی ۳۵۰-۳۰۱ رتبه دوم، علوم پزشکی ایران و علوم پزشکی مشهد ۴۰۰-۳۵۱ مشترکا رتبه سوم را کسب کردند.

در حوزه علوم کشاورزی دانشگاه تهران ۱۰۲ در رتبه اول، دانشگاه شیراز ۲۳۰ در رتبه دوم و دانشگاه تربیت مدرس ۲۳۸ رتبه سوم را کسب کردند.

در حوزه علوم اجتماعی تنها دانشگاه تهران حضور دارد و موفق به کسب رتبه ۴۵۰-۴۰۱ شد.

در حوزه علوم انسانی نیز دانشگاه تهران موفق به کسب رتبه ۶۰۰-۵۰۱ شده است و در هیچ کدام از رشته‌های این حوزه دانشگاهی از ایران حضور ندارد.

حوزه علوم طبیعی (Natural Sciences)

فاضل‌زاده ادامه داد: در رشته ریاضیات، دانشگاه صنعتی امیرکبیر ۲۱۷ رتبه اول، دانشگاه تهران ۴۰۱-۳۵۱ رتبه دوم، دانشگاه علم و صنعت ایران ۴۵۰-۴۰۱ رتبه سوم را به‌دست آوردند.

در رشته علوم کامپیوتر و اطلاعات دانشگاه تهران ۲۱۲ رتبه اول و صنعتی امیرکبیر ۳۵۰-۳۰۱ رتبه دوم و صنعتی شریف ۴۰۰-۳۵۱ رتبه سوم را کسب کردند.

در رشته علوم فیزیکی دانشگاه صنعتی اصفهان ۵۰۰-۴۵۱ رتبه اول، دانشگاه‌های صنعتی شریف و تهران ۶۰۰-۵۰۱ مشترکا رتبه دوم را کسب کردند.

در رشته علوم شیمی دانشگاه تهران با رتبه ۱۳۰ رتبه اول و تربیت مدرس ۳۵۰-۳۰۱ رتبه دوم و صنعتی امیرکبیر و صنعتی شریف، پزشکی تهران و تبریز ۴۰۰-۳۵۱ به صورت مشترک رتبه سوم را کسب کردند.

در رشته زمین و علوم محیطی دانشگاه تهران ۱۲۶ رتبه اول و دانشگاه تربیت مدرس و تبریز ۴۰۰-۳۵۱ به صورت مشترک رتبه دوم و دانشگاه شیراز ۴۵۰-۴۰۱ رتبه چهارم را کسب کردند.

در رشته علوم زیستی دانشگاه پزشکی تهران ۴۵۰-۴۰۱ رتبه اول و دانشگاه تهران ۵۰۰-۴۵۱ رتبه دوم را کسب کردند.

حوزه مهندسی و فناوری (Engineering and Technology)

فاضل‌زاده در خصوص حوزه مهندسی و فناوری، گفت: در رشته مهندسی عمران دانشگاه‌های تهران با رتبه ۵۴، علم و صنعت ایران با رتبه ۱۱۹، دانشگاه تبریز با رتبه ۱۵۴، صنعتی شریف با رتبه ۱۵۷ و صنعتی امیرکبیر با رتبه ۱۶۴ جایگاه اول تا پنجم را کسب کردند.

در رشته مهندسی برق و الکترونیک دانشگاه تهران با رتبه ۲۳۶ رتبه اول، صنعتی امیرکبیر و صنعتی شریف با رتبه ۳۰۰-۲۵۱ مشترکا در رتبه دوم قرار گرفتند.

در رشته مهندسی مکانیک دانشگاه‌های تهران ۳۳، صنعتی نوشیروانی بابل ۶۸، علم و صنعت ایران ۷۰، صنعتی امیرکبیر ۷۸، صنعتی شریف ۸۹ به ترتیب جایگاه اول تا پنجم کشور را کسب کردند.

در رشته مهندسی شیمی دانشگاه تهران ۷۸، علم و صنعت ایران ۱۶۹، صنعتی امیرکبیر ۱۸۳، صنعتی شریف ۲۰۶، تربیت مدرس ۲۲۷ به ترتیب رتبه‌های اول تا پنجم کشور را کسب کرده‌اند.

در رشته مهندسی مواد دانشگاه تهران ۱۵۰، صنعتی شریف ۲۳۸، صنعتی امیرکبیر ۲۴۰ به ترتیب رتبه اول تا سوم کشور را کسب کردند.

در رشته مهندسی پزشکی دانشگاه پزشکی ایران ۶۷، پزشکی تهران ۱۱۴، دانشگاه تهران ۱۵۲، پزشکی شهید بهشتی ۲۱۳ و صنعتی امیرکبیر ۲۳۴ به ترتیب رتبه اول تا پنجم کشور را کسب کردند.

در رشته مهندسی محیط زیست دانشگاه تهران ۵۳ رتبه اول، علم و صنعت ایران ۲۴۱ رتبه دوم، صنعتی شریف با رتبه ۲۴۸ جایگاه سوم را کسب کردند.

در رشته مهندسی بیوتکنولوژی محیطی دانشگاه پزشکی تهران ۱۴۵، دانشگاه تهران ۱۵۵، پزشکی تبریز ۲۱۹، تربیت مدرس ۲۴۰، پزشکی شهید بهشتی ۳۰۰-۲۵۱ به ترتیب در رتبه‌های اول تا پنجم قرار گرفتند.

در رشته مهندسی بیوتکنولوژی صنعتی دو دانشگاه از ایران حضور داشتند: دانشگاه تهران ۶، پزشکی تهران ۲۶ رتبه‌های اول و دوم را کسب کردند.

در رشته مهندسی فناوری نانو دانشگاه تهران ۳۰۰-۲۵۱ در رتبه اول و صنعتی شریف ۳۵۰-۳۰۱ رتبه دوم و پزشکی تهران ۴۰۰-۳۵۱ در جایگاه سوم قرار گرفتند.

در سایر رشته‌های مهندسی و فناوری (شامل: مهندسی چند رشته‌ای، مهندسی صنایع، مهندسی تولید، علوم و فنون غذایی، مهندسی ابزار دقیق، ریزبینی، علوم تصویربرداری و فناوری عکاسی، طیف‌سنجی) دانشگاه تهران ۹۰، تبریز ۲۲۷، صنعتی امیرکبیر و ۳۵۰-۳۰۱ در رتبه اول تا سوم قرار گرفتند.

حوزه علوم پزشکی و بهداشت (Medical and Health Sciences)

رئیس مؤسسه ISC اظهار کرد: در رشته پزشکی پایه دانشگاه‌های پزشکی تهران ۱۵۸، پزشکی شهید بهشتی ۲۳۳، پزشکی تبریز ۲۴۱ و پزشکی مشهد ۲۵۰ رتبه اول تا چهارم را کسب کردند.

در رشته پزشکی بالینی دانشگاه پزشکی تهران ۳۰۰-۲۵۱، پزشکی شهید بهشتی ۳۵۱-۴۰۰، پزشکی ایران ۴۵۰-۴۰۱ رتبه اول تا سوم را کسب کردند.

در رشته علوم بهداشت دانشگاه پزشکی تهران ۱۶۹ رتبه اول، پزشکی شهید بهشتی ۲۵۱-۳۰۰ رتبه دوم، پزشکی ایران ۳۵۰-۳۰۱ رتبه سوم را کسب کردند.

در رشته بیوتکنولوژی پزشکی دانشگاه پزشکی تهران ۱۴۵ رتبه اول، پزشکی تبریز ۱۸۵ رتبه دوم، پزشکی شهید بهشتی ۲۱۶ رتبه سوم را کسب کردند.

حوزه علوم کشاورزی و دامپزشکی (Agricultural and Veterinary Sciences)

وی ادامه داد: در رشته کشاورزی، جنگلداری و شیلات دانشگاه تهران ۶۲، تربیت مدرس ۱۵۹، شیراز ۱۶۰، صنعتی اصفهان ۲۵۰ به ترتیب رتبه اول تا چهارم را کسب کردند.

در رشته علوم دامپزشکی دانشگاه تهران موفق به کسب رتبه ۱۱۹ شد که تنها دانشگاه کشور در این رشته است.

در رشته بیوتکنولوژی کشاورزی دانشگاه تهران ۱۹۵ رتبه اول، دانشگاه فردوسی مشهد، شیراز و تربیت مدرس ۳۰۰-۲۵۱ به صورت مشترک رتبه دوم را کسب کردند.

در سایر رشته‌های علوم کشاورزی (شامل مهندسی کشاورزی، اقتصاد و سیاست‌گذاری کشاورزی، علوم و فنون غذایی) دانشگاه تهران ۸۹، پزشکی شهید بهشتی ۱۲۲، دانشگاه تبریز ۱۵۲، پزشکی تهران ۱۶۱ و پزشکی تبریز ۱۸۳ به ترتیب رتبه اول تا پنجم کشور را کسب کردند.

حوزه علوم اجتماعی (Social Sciences)

در رشته اقتصاد و تجارت دانشگاه تهران ۱۹۰ و علم و صنعت ایران ۶۰۰-۵۰۱ تنها دانشگاه‌های کشور در این رشته هستند.

در رشته آموزش دانشگاه پزشکی تهران ۴۰۰-۳۵۱ رتبه اول و پزشکی ایران و پزشکی اصفهان ۵۰۰-۴۵۱ با رتبه دوم تنها دانشگاه‌های کشور در این رشته هستند.

در رشته روانشناسی و علوم شناختی دانشگاه پزشکی تهران ۶۰۰-۵۰۱ تنها دانشگاه کشور در این رشته هستند.

در رشته جغرافیای اجتماعی و اقتصادی تنها دانشگاه تهران موفق به کسب رتبه ۳۵۰ -۳۰۱ شده است.

حضور کشور‌های اسلامی در رتبه‌بندی موضوعی ISC ۲۰۲۲

فاضل‌زاده درباره حضور کشور‌های اسلامی در رتبه‌بندی موضوعی ISC ۲۰۲۲ گفت: به دلیل اهمیت جایگاه علم و فناوری در تمام حوزه‌های موضوعی، سند علم و فناوری ۱۰ ساله کشور‌های عضو OIC (۲۰۱۶-۲۰۲۶) در سال ۲۰۱۷ به تصویب وزرا و سران کشور‌های اسلامی رسید. براساس سند ۱۰ ساله علم و فناوری و نوآوری کشور‌های عضو سازمان کنفرانس اسلامی تا سال ۲۰۲۶، در این سند ۱۰ ساله حضور حداقل ۵۰ دانشگاه کشور‌های اسلامی در جمع ۵۰۰ دانشگاه‌های برتر جهان تا سال ۲۰۲۵ مطابق با معیار‌های نظام‌های رتبه‌بندی جهانی به عنوان یکی از اهداف بیان شده است.

او گفت: در این سند ذکر شده است که «آموزش دانشگاهی در کشور‌های عضو باید از موضوعات ابتدایی نظیر توجه صرف به افزایش ورودی دانشگاه‌ها، جذب بیشتر اعضای هیات علمی و افزایش انتشارات فراتر برود. در حقیقت لازم است بر روی تولید دانش به‌روز، ارائه آموزش کیفی، گسترش ارتباطات بین‌المللی و نیز افزایش تاثیرگذاری اجتماعی متمرکز شود».

فاضل‌زاده بیان کرد: سند علم و فناوری ۱۰ ساله کشور‌های عضو OIC، ساز و کاری را ارائه می‌دهد که هدف آن ایجاد قابلیت و ظرفیت جمعی برای توسعه طیف وسیعی از موضوعات است که از آن جمله می‌توان به موضوع آب، غذا، کشاورزی، انرژی، علوم پایه و کاربردی و نیز مبحث تقویت ارتباطات و تعاملات بین‌المللی با نهاد‌های پیشرو علمی جهان اشاره کرد.

او گفت: از جمله موضوعاتی که در این سند به آن اشاره شده است، ریاضیات و فیزیک، زیست‌شناسی، زیست فناوری و علوم شیمی و موضوعات وابسته است که برای کل جامعه منافع بی‌شماری دارد که توصیه شده است این علوم در سطح کشور‌های اسلامی ارتقاء یابد و بدین منظور سرمایه‌گذاری در این حوزه‌ها انجام پذیرد و آموزش و پژوهش در این حوزه‌ها مورد توجه قرار گیرد.

رئیس ISC با بیان این که در رتبه‌بندی حوزه موضوعی ISC ۲۰۲۲ سایر کشور‌های اسلامی نیز به خوبی ظاهر شدند، گفت: در حوزه علوم طبیعی تعداد ۴۳ دانشگاه از کشور‌های اسلامی حضور داشتند که بیشترین تعداد مربوط به کشور ایران با ۱۱ دانشگاه و مصر با ۷ دانشگاه بیشترین حضور را در این حوزه موضوعی داشته‌اند. بهترین رتبه کسب شده در این حوزه متعلق به کشور عربستان سعودی با رتبه ۱۴۵ بوده است.

در حوزه مهندسی و فناوری تعداد ۵۷ دانشگاه از کشور‌های اسلامی حضور داشتند که بیشترین تعداد مربوط به کشور ایران با ۱۶ دانشگاه و مالزی با ۱۱ دانشگاه است. بهترین رتبه کسب شده در این حوزه متعلق به کشور عربستان سعودی با رتبه ۸۵ بوده است.

در حوزه علوم پزشکی و بهداشت تعداد ۵۴ دانشگاه از کشور‌های اسلامی حضور داشتند که بیشترین تعداد مربوط به کشور ترکیه با ۱۶ دانشگاه است. بعد از ترکیه کشور‌های ایران با ۱۲ دانشگاه و مصر با ۸ دانشگاه بیشترین حضور را در این حوزه موضوعی داشته‌اند. ضمنا بهترین رتبه کسب شده در این حوزه مربوط به ایران و برابر با ۲۱۹ بوده است.

در حوزه علوم کشاورزی و دامپزشکی تعداد ۸۵ دانشگاه از کشور‌های اسلامی حضور داشتند که بیشترین تعداد مربوط به کشور‌های ترکیه و ایران به ترتیب با ۱۸ و ۱۷ دانشگاه است. بهترین رتبه کسب شده در این حوزه برابر با ۳۸ مربوط به کشور عربستان سعودی بوده است.

در حوزه علوم اجتماعی تعداد ۲۲ دانشگاه از کشور‌های اسلامی حضور داشتند که بیشترین تعداد مربوط به کشور مالزی با ۷ دانشگاه است. بعد از آن کشور‌های اندونزی با ۵ دانشگاه و ترکیه با ۳ دانشگاه بیشترین حضور را در این حوزه موضوعی داشته‌اند. ضمنا بهترین رتبه کسب شده در این حوزه برابر با ۲۳۸ و مربوط به کشور‌های عربستان سعودی بوده است.

در حوزه علوم انسانی و هنر تعداد ۱۰ دانشگاه از کشور‌های اسلامی حضور داشتند که بیشترین تعداد مربوط به کشور مالزی و ترکیه هر کدام با ۴ دانشگاه است. کشور‌های ایران و لبنان نیز هر کدام با یک دانشگاه در این حوزه موضوعی حضور داشته‌اند. بهترین رتبه کسب شده در این حوزه متعلق به کشور مالزی با رتبه ۳۰۰-۲۵۱ بوده است.

روش‌شناسی رتبه‌بندی موضوعی ISC

فاضل‌زاده گفت: در رتبه‌بندی موضوعی ISC، دانشگاه‌های هدف به منظور رتبه‌بندی در هر حوزه موضوعی، دانشگاه‌هایی هستند که به لحاظ تعداد انتشارات در آن حوزه جزو ۷۰۰ دانشگاه اول جهان باشند و در بازه زمانی سه ساله، حداقل ۱۵۰ مدرک در هر حوزه موضوعی منتشر کرده و در پایگاه InCites ثبت شده باشند.

بنابر اعلام روابط عمومی مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)؛ دانشگاه‌های اعلام شده در رتبه‌بندی در هر حوزه موضوعی در نهایت به صورت درهمکرد و نیز براساس قاره و کشور و ... اعلام خواهند شد. رتبه‌بندی موضوعی ISC، بر اساس سه معیار کلی پژوهش، فعالیت بین‌المللی و نوآوری انجام می‌گیرد که معیار پژوهش به دلیل اهمیتی که دارد، بیشترین وزن را به خود اختصاص داده است. جدول زیر معیار‌ها و شاخص‌های رتبه‌بندی موضوعی ISC را با ضرایب اختصاص داده نمایش می‌دهد.