افزایش ضریب خوداتکایی و کاهش وابستگی به واردات در تامین امنیت غذایی کشور تاثیر بسزایی دارد، از این رو وزارت جهاد کشاورزی رشد تولید محصولات اساسی را در اولویت قرار داده و برای تحقق این منظور سیاست اجرای الگوی کشت، توسعه کشاورزی قراردادی و کشت فراسرزمینی را در دستور کار خود گذاشته است. هرچند برای تحقق این سیاست ها باید مشوق های تولید، تسهیلات و نهاده های ارزان قیمت در نظر گرفته شود تا کشاورزان به سمت و سوی کشت محصولات استراتژیک ترغیب شوند.

براساس آمار فائو، ایران در سال گذشته ۲۰.۶ میلیون تن غله تولید کرده بود که بر اساس پیش بینی فائو در سال ۲۰۲۳ نیز به همین میزان غله تولید خواهد کرد.

ایران در حدود ۱.۵ درصد از کل ذخایر غلات دنیا در پایان سال ۲۰۲۲ را به خود اختصاص داده است. کل ذخایر غلات دنیا در پایان این سال ۸۵۷ میلیون تن برآورد شده که ۲۹۴ میلیون تن از این رقم مربوط به گندم و ۱۹۷ میلیون تن شامل برنج بوده است.

با توجه به اهمیت کشت قراردادی و اجرای مصوبه الگوی کشت در تحقق خودکفایی محصولات اساسی، هفته گذشته محمد علی نیکبخت وزیرجهاد کشاورزی از ابلاغ دستورالعمل اجرایی طرح کشاورزی قراردادی به استان ها در هفته آتی خبر داد.

وزیر جهاد کشاورزی با تاکید بر اینکه در اجرای طرح جهش تولید در دیمزارها باید از توان تشکل‌ها بهره‌مند شویم، گفت: تشکل‌ها با صنایع مرتبط برای خرید محصولات دیم قرارداد منعقد کنند و خرید محصول از کشاورزان را بر عهده گیرند.

بسیاری از دست اندرکاران بخش کشاورزی براین باورند که تاخیر در پرداخت مطالبات، واردات بی رویه محصولات کشاورزی و عدم تناسب هزینه های تولید با نرخ خرید تضمینی محصولات از علل اصلی شکست و ناکامی سیاست خودکفایی محصولات محسوب می شود.

واردات بی رویه و تاخیر در پرداخت مطالبات عامل بی رغبتی کشاورزان به کشت محصولات اساسی

آقای قاسم پیشه ور رئیس اتاق اصناف کشاورزی گفت: قیمت خرید تضمینی محصولات کشاورزی در شورا باید به گونه ای مصوب شود که برای تولیدکننده انگیزه ایجاد کند.

به گفته او، با اعمال سیاست های حمایتی از کشاورزان می توان به خودکفایی رسید، البته دولت هم نباید اعلام کند که واردات محصول ارزانتر از داخلی است.

پیشه ور ادامه داد: تاخیر در پرداخت مطالبات از عوامل اثرگذار در بی رغبتی کشاورزان به امر تولید محصولات استراتژیک است، درحالیکه تولیدکننده انتظار دارد که حمایت های لازم انجام شود.

رئیس اتاق اصناف کشاورزی، تشکیل وزارت بازرگانی را یکی از عوامل واردات بی رویه محصولات کشاورزی برشمرد و گفت: در سنوات گذشته تجربه تشکیل وزارت بازرگانی و واردات بی رویه به بهانه تنظیم بازار را داشتیم که این امر آسیب جدی به تولید داخل می زند.

جنگ روسیه و اوکراین و بحران غذا در دنیا، اهمیت خودکفایی و خوداتکایی محصولات اساسی را به خوبی نشان داد که براین اساس اتخاذ برنامه ریزی مدون برای دستیابی به این امر، ضروری است.

ارائه تسهیلات ارزان قیمت عاملی موثر در رسیدن به خودکفایی

آقای جلال محمودزاده نایب رئیس دوم کمیسیون کشاورزی گفت: خودکفایی محصولات استراتژیک همچون گندم، دانه های روغنی و شکر زمانی محقق می شود که محصول با قیمت تضمینی مناسب از کشاورزان خریداری شود که متاسفانه در گذشته قیمت تضمینی مناسبی برای محصولات کشاورزی نداشتیم چراکه نرخ خرید تضمینی محصولات در شورای اقتصاد تعیین می شد که اعضای این شورا شناختی از بخش کشاورزی نداشتند.

به گفته او، با تصویب شورای قیمت گذاری در مجلس یازدهم، افرادی بحث قیمت گذاری را بر عهده گرفتند که مستقیم با کشاورزان در ارتباط هستند و براساس هزینه های تولید می توانند نرخ گذاری کارشناسی و منطقی داشته باشند.

محمودزاده ادامه داد: اعضای شورای قیمت گذاری، قیمت تمام شده هرکیلو محصول کشاورزی را متناسب با هزینه های واقعی تولید و حاشیه سود برای کشاورزان در نظر می‌گیرند، چنانچه دولت اجازه دهد شورا به وظایف خود عمل کند کشاورزان از نرخ خرید محصولات رضایت خواهند داشت. به عنوان مثال امسال دولت مصوبات شورا در خصوص قیمت گندم را قبول نمی کند که همین امر موجب شد به رغم تصویب قیمت گذاری ۱۷ هزار تومانی به ازای خرید تضمینی هرکیلو گندم، اما دولت نرخ را به ۱۵ هزار تومان کاهش داد.

نایب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس، واردات بی رویه محصولات کشاورزی را یکی دیگر از موانع پیش روی خودکفایی محصولات استراتژیک برشمرد و گفت: در برخی سال ها بیش از نیاز و کسری تولید داخل محصولاتی همچون برنج، روغن و شکر وارد می شود که این واردات بی رویه به سبب ضربه زدن به تولید داخل، انگیزه کشاورز را از بین می برد.

او ارائه تسهیلات و نهاده های  ارزان قیمت به کشاورزان را از دیگر راهکارهای خودکفایی محصولات استراتژیک دانست و گفت: اجرای الگوی کشت از دیگر راهکارهای موثر در افزایش تولید محصولات استراتژیک است که برای تحقق این موضوع دولت باید تسهیلات و نهاده ارزان قیمت به کشاورزان بدهد و در صورت مازاد تولید هم مشوق صادراتی به منظور صادرات در اختیار آنها قرار دهد‌.

واگذاری سیاست های تنظیم بازار به وزارت جهاد، راهی برای رسیدن به خودکفایی

آقای عطااله هاشمی عضو شورای هماهنگی تشکل های بخش کشاورزی گفت: خودکفایی و خوداتکایی محصولات اساسی و پایداری در این سیاست تابع این است که دولت سیاست ها را به موقع اجرا کند چراکه در برخی مواقع رویکردها و سیاست های کلان همسو نیستند که این امر مشکلات را ۲ چندان می کند.

او با بیان اینکه تشکیل وزارت بازرگانی به معنای واردات بی رویه کالاست، گفت: اگر سیاست مردمی و رویکرد مقبول باشد، تفاوتی ندارد که سیاست های بازرگانی دست چه وزارتخانه ای باشد.

هاشمی ادامه داد: اگر کسی تصور می کند که با تشکیل وزارت بازرگانی و عدم اصلاح رویکردها اتفاقی می افتد، باز هم اتفاق خاصی در تنظیم بازار رخ نمی دهد.

عضو شورای هماهنگی تشکل های بخش کشاورزی گفت: گرچه سیاست های بازرگانی را به وزارت جهاد دادیم، اما الزامات فراهم نیست که با این وجود امیدی به خودکفایی و کاهش واردات محصولات کشاورزی نیست.

جنگ اخیر روسیه و اوکراین نشان داد که چقدر امنیت غذایی جهان آسیب پذیر است که با یک جنگ رشد ۲۰۰ درصدی قیمت جهانی گندم، خوراک دام و دیگر محصولات رخ داد و نظم عرضه غذا در جهام به هم ریخت.

در شرایطی که در فضای ملتهب کنونی هرگونه احتمال خدشه دارشدن امنیت غذایی وجود دارد، وزارت جهاد کشاورزی با اتخاذ برخی سیاست ها خودکفایی محصولات اساسی در راستای ارتقای ضریب امنیت غذایی را دنبال می کند.