مهدیه سلیمانی، عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف با بیان اینکه مسائل اخلاقی در زمینه به‌کارگیری هوش مصنوعی در عرصه آموزش باید در کانون توجه قرار گیرد، گفت: یکی از موارد اخلاقی درباره به‌کارگیری هوش مصنوعی در عرصه آموزش، موضوع تکالیف، گزارش‌ها و پایان‌نامه‌های دانشجویان است. ارزیابی‌ها باید به نحوی باشد که به این پرسش پاسخ دهد، آیا تکالیف و گزارش‌های مکتوبی که توسط دانشجویان انجام شده است، حاصل کار آن‌ها است یا با بهره‌گرفتن از ابزار‌های مختلف به راه‌حل رسیده‌اند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه توجه به پروتکل‌های اخلاقی درخصوص انجام تکالیف اهمیت بسیار زیادی دارد، اظهار کرد: مباحث مربوط به ارزیابی یادگیری به ویژه بخشی که مربوط به انجام تکالیف می‌شود به استانداردها، قوانین و توجهاتی نیاز دارد. سنجش میزان درک موضوع توسط دانشجو با سؤال‌هایی که باید در شرایط عدم دسترسی به ابزار‌های هوش مصنوعی (مثلا شرایط امتحان) جواب دهد می‌تواند، در آینده پررنگ‌تر شود.

وی درباره تاثیر به‌کارگیری هوش مصنوعی در عرصه آموزش عمومی توضیح داد: شاید هوش مصنوعی بر نحوه آموزش استاد در کلاس درس به صورت مستقیم تاثیر زیادی نداشته باشد، اما تکنولوژی‌های مبتنی بر هوش مصنوعی با امکاناتی که در اختیار قرار می‌دهند، می‌توانند بر نحوه دسترسی دانشجویان و اساتید به منابع و مطالب موردنیاز و عمق‌بخشی به دانش آن‌ها تاثیر زیادی داشته باشند. از طریق تعامل با چت‌بات‌هایی که می‌توانند در نقش معلم ظاهر شوند، افراد می‌توانند به راحتی به امکاناتی نظیر خلاصه‌سازی یا تشریح خودکار مطالب، پاسخ به پرسش‌ها، طرح نمونه سؤال و حتی سنجش پاسخ‌هایشان دسترسی پیدا کنند. به این ترتیب هوش مصنوعی می‌تواند نقش قابل توجهی در تسهیل دسترسی به دانش و بالا بردن کیفیت فرایند یادگیری داشته باشد.

عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف ادامه داد: ابزار‌های هوش مصنوعی می‌توانند شبیه یک دستیار آموزشی، اساتید را در آماده کردن محتوای درسی، طرح سوال و تمرین و حتی تصحیح خودکار پرسش‌های تشریحی در بسیاری از زمینه‌ها کمک کنند.

استاد گروه کامپیوتر دانشگاه صنعتی شریف با بیان اینکه مؤلفه‌ای به نام «آموزش خصوصی» در امر آموزش وجود دارد که با آموزش عمومی متفاوت است، خاطرنشان کرد: هنگامی که آموزش به صورت خصوصی باشد و فقط برای یک فرد ارائه شود، از ابزار‌های هوش مصنوعی می‌توان به صورت شخصی‌سازی شده استفاده کرد. بر این اساس، از ابزار‌های هوش مصنوعی می‌توان با توجه به سطح افراد استفاده کرد و مطالبی منطبق با سطح توانمندی‌ها و تاریخچه عملکرد فرد یادگیرنده در اختیارش قرار داد. هوش مصنوعی در چنین شرایطی می‌تواند تمام پرسش‌ها و پاسخ‌های ارائه شده در هنگام آموزش را بررسی کند و با توجه به اطلاعاتی از این دست، محتوای آموزشی مناسب با شرایط یادگیرنده را طراحی کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف در پاسخ به این پرسش «چگونه می‌توان در برابر مقاومت‌ها برای به‌کارگیری هوش مصنوعی در عرصه آموزش ایستادگی کرد؟» اظهار داشت: این موضوع نیازمند برنامه‌ریزی‌های سیستمی و حاکمیتی است. مجهز کردن اساتید و دانشجویان به تکنولوژی‌های نوین و تعریف قوانین و استاندارد‌های به‌روز در مواجهه با شرایط جدید، به برنامه‌ریزی و آموزش در سطح کلان نیاز دارد.

وی درباره چگونگی کاهش فاصله خود با کشور‌های پیشرو در عرصه هوش مصنوعی گفت: چرایی این فاصله باید ریشه‌یابی شود. ما در زمینه تحقیقاتی نیز با کشور‌های پیشرفته فاصله داریم. انجام کار تحقیقاتی در حوزه هوش مصنوعی، اغلب نیازمند ابزار‌های محاسباتی بسیار قوی است و این ابزار‌ها در ایران بسیار گران محسوب می‌شوند.

عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف با بیان اینکه خلاء نیروی انسانی منجر به ایجاد فاصله با کشور‌های پیشرفته می‌شود، افزود: بسیاری از دانشجویان نخبه اگر امکانات مختلف نظیر در دسترس نبودن تجهیزات سخت‌افزاری مناسب، نپرداختن کمک هزینه به دانشجویان ارشد و دکتری و نبودن شرایط کاری مناسب وجود نداشته باشد امکان دارد تصمیم به مهاجرت بگیرند که این برای کشور اصلا خوب نیست. 

وی با بیان اینکه پیشرفت‌های در عرصه تکنولوژی بیشتر توسط شرکت‌های تجاری ارائه شده‌اند، تصریح کرد: این طور به نظر می‌رسد که هوش مصنوعی در تمام دنیا از دست دانشگاه‌ها در حال خارج شدن است و شرکت‌های تجاری در حال تصاحب مدل‌های روز و بزرگ حوزه هوش مصنوعی هستند.

 سلیمانی درباره به‌کارگیری هوش مصنوعی در تمام رشته‌های آموزشی گفت: اگر برای یک رشته به میزان کافی متون متعدد در دسترس باشد، ابزار‌های هوش مصنوعی می‌توانند برای آموزش در آن حوزه موثر باشند؛ البته به‌کارگیری ابزار‌های هوش مصنوعی در رشته‌هایی مثل ریاضیات که به استنتاج بیشتری نیاز دارند، سخت‌تر است. 

وی ادامه داد: به طور قطع، به‌کارگیری هوش مصنوعی در عرصه آموزش با معایب و مزایایی همراه است و خواه ناخواه شاهد تحولاتی در این عرصه خواهیم بود. اگر بخواهیم درباره تاثیرات جانبی هوش مصنوعی در حوزه آموزش بحث کنیم باید گفت کم شدن ارزش اقتصادی دانش مرسوم، گسترش بیکاری در حوزه‌های تدریس و مشاوره، کاهش خلاقیت و کاهش تعاملات اجتماعی از معایب به‌کارگیری هوش مصنوعی در عرصه آموزش خواهد بود.

وی در پایان بیان کرد: مانند تحولات دیگر، تمام فرصت‌ها و تهدید‌ها باید درنظر گرفته شود. باید به این موضوع توجه کنیم اگر در زمان مناسب به مؤلفه‌های موردنیاز دسترسی نداشته باشیم، از زمانه عقب می‌مانیم و فاصله ما بیشتر و بیشتر می‌شود.

منبع: ایسنا