قصه پرغصه گرد و غبار در پی تغییرات اقلیمی، حق‌آبه هیرمند، خشک شدن کامل تالاب هامون، ماجرای غم‌انگیزتری دارد. قبل از خشکسالی در سیستان بادهای ۱۲۰ روزه عامل خنک‌کننده هوا بود، اما حالا توفان بلای جان مردم سیستان شده است.

معضل خشکسالی و روزهای سخت مردم سیستان دیگر بر کسی پوشیده نیست. خشک شدن تالاب هامون و بی آبی در مناطق مختلف شمال استان جان مردم را به لب رسانده است.

 شهروند سیستانی ایستاده در غبار مه آلود سیستان می گوید:سیستان درحالی غرق در ریزگرد و توفان است که بارها و بارها با صدای بلند و هیاهوی بسیار از سوی نمایندگان شنیده ایم که فلان میلیارد تومان جهت مقابله با ریزگردها به تصویب رسیده، اما وقتی نتایج آن را دنبال می کنیم هیچ اثری نیست و حرف ها و شعارها فراتر از تریبون ها نرفته و وظیفه اصلی نمایندگان مجلس که نظارت بر عملکرد مدیران می باشد به فراموش سپرده شده است.

 چرا کسی پاسخگوی مردم نیست؟
به گفته شهروند سیستانی  بادهای ۱۲۰ روزه سیستان با شدت‌گرفتن خشکسالی و به‌ویژه خشکی بستر هامون به عامل انتشار گردوغبار و ریزگردهای بیماری‌زا تبدیل شده‌؛ بادهایی که در گذشته‌های نه‌چندان دور برای ساکنان منطقه فراوانی به ارمغان می‌آورد حالا بر شدت هجوم غبار افزوده و نیمی از سال برقرار است.

 شهروند دیگری می گوید: ریزگردهایی که به بحرانی پیش‌برنده و اغلب جانکاه بدل شده، اما خبری از اقدامات اساسی و یا پیگیری دیپلماسی دقیق در میان نیست و حالا مردمی که روزهایشان در تیرگی می‌گذرد می‌خواهند تا بالاخره اقدامات کوتاه‌مدت در این باره عملی شود.

بر اثر توفان های سیستان روزانه هزاران نفر بیمار و بستری می‌شوند، خانه های مردم زیر خاک ها دفن شده، باد و طوفان باسرعت بیش از ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت و غلظت ذرات معلق بیش از ۱۶ برابر استاندارد سازمان جهانی بهداشت رسیده، طبق گزارش وزارت بهداشت زابل آلوده ترین شهر ایران در سال قبل بوده و امسال تا این لحظه فقط ۱۱ روز از هوای خوب و پاک برخوردار بوده و به بالاترین مرحله خطر رسیده است.

 در دیگر استانها مثل خراسان شرایط هوا به کمتر از نصف شاخص سیستان که میرسد وضعیت اضطراری اعلام‌ می‌شود و کل شهر تعطیل می‌شود، ستاد مقابله با ریزگرد تشکیل می‌شود و به دنبال ریشه یابی و حل اساسی مسئله هستند و برای هردستگاهی وظیفه ای تعریف می‌شود.

 آب شربی که مردم می خورند آب ناسالمی شده که حتی  نمی توانند صورتشان را بشویند، آب از خاک و طعم و بوی شدید خاک مملو است ، مردم در آرزوی یک لیوان آب سالم و‌ گوارا هستند و این وضعیت خوبی نیست. 

سیستان شرایط خوبی ندارد و حال این سوال پیش می آید، ستاد مدیریت بحران کجای این بحران است‌؟ چرا برنامه ای برای عبور از این شرایط را بیان نمی کند، عملکرد محیط زیست کجای این فاجعه زیست محیطی و فاجعه انسانی است که در سیستان رقم می‌خورد، منابع طبیعی تا چه میزان مفید بوده است ؟

 حالا و با این شرایط این سوال پیش می آید؛ آقای مدیرکل آبفای استان مهلت دوماهه ای که چند ماه پیش فرمودید به اتمام رسیده! چرا منابع آبی جدید وارد مدار نمی‌شود، چرا لوله آب زابل به زاهدان و زرنج افغانستان قطع نمی‌شود؟ برای این چاه ژرف ادیمی چند گروه و مسئولان ارشد آمدند و‌ رفتند؟ اما مشکل چیست که مردم  باید آب گل آلود بخورند ولی این چاه ژرف بعد از یکسال هنوز تماما وارد ظرفیت نشده و مردم تنها روزی یک یا دو ساعت از آب  برخوردارند؟

 طبق‌گفته رئیس کل دادگستری استان مبنی بر ورود به ترک فعل تعدادی از مدیران فعلی و مدیران وقت و دستگاه های مختلف در حوزه اجرای قانون، باید اینجا بابت ترک فعل و‌ قصور مسئولانی که باعث شدند این مشکلات بر مردم حادث شود ‌و زندگی مردم را فلج کردند حکم صادر و برخورد شود و بعضی نیز عزل شوند.

ریزگردها امان مردم سیستان  را بریده است 

مدیرکل هواشناسی استان سیستان و بلوچستان  گفت: وزش باد شدید تا بیشینه ۱۲۶ کیلومتر در ساعت   ۳۰ تیر ۱۴۰۲ زابل را درنوردید و گردوغبار حاصل از آن شعاع دید افقی را در ایستگاه هواشناسی به ۴۰۰ متر کاهش داد. همچنین در شهرستان زهک بیشینه سرعت باد به ۹۳ کیلومتر در ساعت رسید و دید افقی را در ایستگاه هواشناسی تا ۳۰۰ متر کاهش داد.

حیدری  گفت: وزش باد شدید تا بیشینه ۹۰ کیلومتر در ساعت بامداد امروز ۱ مرداد ۱۴۰۲ زابل را درنوردید و گردوغبار حاصل از آن شعاع دید افقی را در ایستگاه هواشناسی به ۲ هزار متر کاهش داد. همچنین در شهرستان زهک بیشینه سرعت باد به ۷۹ کیلومتر در ساعت رسید و دید افقی را در ایستگاه هواشناسی تا ۲هزار متر کاهش داد.

 تا دوشنبه در شمال استان وزش باد شدید تا بسیار شدید، نقاط مستعد توفان گردوخاک سبب کاهش شدید دید و کیفیت هوا خواهد شد. طی این مدت در زاهدان و مناطق مرکزی و جنوبی استان افزایش غبار و وزش باد نسبتا شدید را خواهیم داشت. سه شنبه و چهارشنبه از شدت وزش باد در شمال استان کاسته خواهد شد.

  عدم تردد های غیر ضروری در فضای باز در زمان غبار آلود شدن هوا به ویژه برای کودکان و سالمندان و بیماران خودداری شود و احتیاط در ترددهای جاده ای توصیه می شود.

  طبق روال هرساله  توفان  مردم را  روانه بیمارستان کرد

 به گفته مدیر کل ستاد بحران استان سیستان و بلوچستان وقوع توفان گرد و خاک و پراکنده شدن ریزگرد در سیستان شامل پنج شهرستان زابل، زهک، هامون، هیرمند و نیمروز واقع در شمال سیستان و بلوچستان از یکم تیر تاکنون هزار و ۲۸۶ نفر از مردم منطقه ‏را راهی بیمارستان و مراکز درمانی کرده است‎  که از این تعداد ۷۵ نفر اکنون بستری شدند.

وی افزود: مشکل تنفسی، قلبی و چشمی از عمده مشکلات مردم در این مدت بوده است.

مدیرکل دفتر مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان گفت: تمامی نیروهای ‏امدادی و خدمات‌رسان در مسیرهای ارتباطی منطقه سیستان آماده‌باش ‏هستند تا در صورت نیاز اقدام به کمک‌رسانی به شهروندان کنند.‏

مدیرکل هواشناسی سیستان و بلوچستان گفت: تا اواسط هفته آینده در شمال استان وزش باد شدید تا خیلی شدید، نقاط مستعد توفان گردوخاک سبب کاهش شدید دید و کیفیت هوا خواهد شد.

حیدری توصیه کرد در ترددهای جاده ای از تردد غیر ضروری بیماران تنفسی، افراد سالخورده و کودکان در زمان غبار آلود شدن هوا جلوگیری شود. البته این همه مصدومان گردوغبار نیست، بلکه از ابتدای بادهای امسال در سیستان و بلوچستان، بیش از هزار نفر به دلیل مشکلات قلبی، چشمی و ریوی راهی بیمارستان شده‌اند.

سیستان و بلوچستان در چند سال اخیر رکورددار بیماری سل در کشور بوده و به گواه آمارها و سخنان مسئولان شیوع بیماری سل در این استان سه برابر کشوری است.

عارضه‌‎هایی که گرما و گردوخاک بر چشم می‌گذارد

پزشک متخصص چشم گفت: گرما و گردوخاک در سیستان و بلوچستان سبب عوارض خطرناکی در چشم می‌شود.

 محمود امیریان گفت: باتوجه‌به گرما و گردوخاکی که در سیستان و بلوچستان است معمولاً چند عارضه بسیار مهم در چشم ایجاد می‌شود برخلاف این که نور خورشید می‌تواند مفید باشد؛ اما در چشم باعث ایجاد عارضه‌های مختلف می‌شود.
 
وی ادامه داد: یکی از عارضه‌ها می‌تواند آب‌مروارید باشد هرچه شدت نور بیشتر باشد عدسی چشم کدرتر می‌شود در نتیجه آب‌مروارید بیمار بیشتر می‌شود.

پزشک متخصص چشم تصریح کرد: عارضه بعدی ناخنک است بافتی که در داخل چشم باعث ایجاد برجسته‌شدن عروق چشمی می‌شود از سمت بینی به سمت قرنیه بیمار می‌آید کاهش بینایی بیمار می‌شود به‌خصوص در این استان این بیماری شایع است.

وی افزود: عارضه بعدی ورم قرنیه است قرنیه ورم می‌کند و باعث می‌شود بیمار احساس خشکی چشم داشته باشد در مراجعه به اورژانس بیمار اذعان می‌کند که احساس وجود جسم خارجی را درون چشم خود دارد در صورتی‌که بعد از معاینه مشاهده می‌شود که در واقع چشم بیمار و قرنیه دچار خشکی شده است که معمولاً اشک مصنوعی تجویز می‌شود.

 وی گفت: عارضه دیگری که آفتاب ممکن است ایجاد کند سرطان اطراف پوست چشم (SCC و BCC) است این عارضه در کشاورزان و ماهیگیران، چون در تماس مستقیم با آفتاب هستند بیشتر شایع است.
  
وی خاطرنشان کرد: استفاده از عینک‌آفتابی باعث می‌شود اثر این عارضه‌ها کاهش پیدا کند؛ اما نه هر عینک‌آفتابی باید از عینک‌آفتابی باکیفیت استفاده کرد عینک‌آفتابی مناسب و باکیفیت است که آنتی یو وی باشد و عینکی مدنظر است که آنتی یووی ۴۰۰ باشد برای اشعه خورشید بهتر جواب می‌دهند و هرچه عینک‌آفتابی تیره‌تر باشد بهتر است و یووی بالای ۴۰۰ داشته باشد مطلوب‌تر است.
 
امیریان در انتها بیان کرد: هرچه مواجهه با آفتاب کمتر باشد عارضه‌ها نیز کمتر می‌شود در هنگام بیرون رفتن بهتر است از کلاه‌های لبه‌دار استفاده شود تا سایه ایجاد شود و یا با استفاده از قطره‌ها و ژل‌های مرطوب‌کننده درون چشم سعی می شود عوارض و خشکی چشم کمتر شود بهترین مورد این است که قبل از ایجاد عارضه‌های چشمی بتوانیم با رعایت‌کردن جلوگیری کنیم.

 دستگاه نمایشگر آلایندگی هوا در آلوده‌ترین شهر جهان نصب می‌شود

علیرضا ملاشاهی فرماندار ویژه شهرستان زابل  بیان کرد: نمایشگر آلایندگی هوا در منطقه سیستان که با توجه‌به طوفان‌های وحشتناک یکی از آلوده‌ترین مناطق دنیاست و گاهی میزان ذرات معلق ۳۰ تا ۴۰ برابر حد مجاز می‌رسد، یکی از مطالبات مردم منطقه بوده که به‌زودی محقق می‌شود. 

وی افزود: وجود دستگاه نمایشگر میزان غلظت ذرات معلق هوا در منطقه سیستان و شهرستان زابل به دلیل میزان بالای گردوغبار و ریزگرد در روزهای طوفانی ضرورت دارد.

فرماندار زابل تصریح کرد: با توجه‌ به وضعیت آب‌وهوای بحرانی و آلایندگی در شهرستان زابل، حق مردم است که بدانند در روزهای توفانی میزان آلودگی هوا تا چه میزانی است، لذا در این‌خصوص خود ما نیز به‌ مانند یک مطالبه‌گر پیگیر این موضوع شدیم و خوشبختانه دستگاه موردنظر تهیه و به‌زودی قرار است در مرکز شهرستان زابل، میدان امیرالمؤمنین (فلکه شهرداری) جهت اطلاع عموم مردم نصب شود. 

مهدی امیری رئیس اداره محیط‌زیست زابل بیان کرد: باتوجه‌به شرایط بحرانی و آلایندگی بسیار بالای هوای منطقه سیستان، نصب دستگاه نمایش آلایندگی هوا در جلسه برنامه‌ریزی فرماندار ویژه زابل مطرح و تأیید شده تا نسبت به بودجه و پیگیری پیمانکار اقداماتی صورت گیرد.
 
وی افزود: باتوجه‌به اینکه پیمانکار بومی خود استان است، در چند روز اخیر دستگاه پایش آلودگی هوا نصب و مجوزهای ضروری و لازم از ادارات مختلف جهت نصب دستگاه نمایشگر صورت‌گرفته است. 

امیری تصریح کرد: با وجودی که فرماندار ویژه شهرستان زابل پیگیر نصب این دستگاه است، در تلاش هستیم تا در چند روز آینده پیمانکار برنامه نصب دستگاه نمایشگر را انجام دهد.

وی بااشاره به  علت تأخیر نصب دستگاه نمایشگر گفت: این دستگاه باید داخل محافظ قرار گیرد تا با امنیت و حفاظت بیشتری نصب شود.

رئیس اداره محیط‌زیست زابل تأکید کرد: این دستگاه آلایندگی هوا تمام حوزه سیستان را در برمی‌گیرد و در چند روز آینده در میدان امیرالمؤمنین (ع)، زابل نصب خواهد شد‌.

بیش از هفت هزار ماسک بین مردم توفان زده سیستان توزیع شد

سرپرست جمعیت هلال احمر سیستان و بلوچستان از توزیع بیش از هفت هزار و ۵۰۰ماسک بین افراد متاثر از توفان‌های معروف ۱۲۰روزه در منطقه سیستان خبر داد.

سیدمحمدمهدی سجادی اظهارکرد: توفان شن ناشی از باد‌های ۱۲۰ روزه طی یک ماه گذشته روستا‌های منطقه سیستان را در وضعیت بحرانی قرار داد و موجب شد تا امدادگران هلال احمر در این منطقه حضور پیدا کنند.

وی افزود: جمعیت هلال احمر تاکنون به حدود ۹ هزار و ۴۵۹ نفر از ساکنان شهرستان‌های زابل، زهک، هیرمند، هامون و نیمروز که در کانون حرکت شن‌های روان قرارداشتند با توزیع ماسک و بسته‌های معیشتی خدمات ارائه کرده است.

سرپرست جمعیت هلال احمر سیستان و بلوچستان با تاکید بر اینکه نیرو‌های امدادی هلال احمر تا بهبود وضعیت آب و هوایی در این مناطق حضور دارند، ادامه داد: به همت خیران داوطلب خانه‌های هلال در تیرماه سال جاری پنج عدد تانکر ۱۰۰ لیتری، بسته‌های معیشتی، برنج و آرد بین خانواده‌های کم برخوردار مناطق روستایی توزیع شده است.

وی تصریح کرد: تمامی نیرو‌های ‏امدادی و عملیاتی جمعیت هلال احمر در منطقه سیستان در حال آماده‌باش ‏هستند تا در صورت نیاز اقدام به کمک‌رسانی به شهروندان کنند. ‏

جمع‌آوری بیش از ۳۷ هزار متر مربع ماسه بادی از محور‌های سیستان و بلوچستان

مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای سیستان و بلوچستان گفت: نیرو‌های راهداری در سه ماهه امسال بیش از ۳۷ متر مربع ماسه بادی را از سطح محور‌های مواصلاتی سیستان جمع‌آوری کرده اند.

ایوب کرد مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای سیستان و بلوچستان با بیان اینکه ارتقای ایمنی راه‌ها و رفع نقاط حادثه خیز، کاهش حوادث و تلفات جاده‌ای را به همراه دارد، گفت: همه ساله وزش باد‌های شدید در سیستان سبب حرکت شن‌های روان و پوشیده شدن سطح جاده‌ها توسط هزاران تن ماسه می‌شود که راهداران با تلاش شبانه‌روزی خود نسبت به پاکسازی محور‌ها و آماده‌سازی آن برای تردد ایمن اقدام کرده تا هموطنان با ایمنی کامل در مسیر‌ها تردد کنند.

این مقام مسئول ادامه داد: در این زمینه با وزش باد‌های ۱۲۰ روزه ۱۰ دستگاه ماشین آلات با بکارگیری ۱۵ نیروی راهداری اقدام به بازگشایی معابر کرده به گونه‌ای که ۹ نقطه بحران حادثه خیز از شن و ماسه به صورت شبانه روز توسط راهداران شهرستان زهک در مسیر‌های زهک_ جزینک قلعه کنگ، میرزاخون کهک روستای دهنو، زهک پل شیردل، تپه آزاد، خواجه احمد جی سرخ، طلفک بامری، سه قلعه مستیخون، پیچ شاهگل، کود زینلی و زاهدان کهنه جمع‌آوری و بازگشایی شده است.

وی با بیان اینکه دو راهدارخانه در محور رامشار، زابل و زابل، نهبندان با تجهیزات کامل در خدمت مردم برای رهایی از توفان‌ها وجود دارد، بیان کرد: شهرستان زهک یکی از شهرستان‌های درگیر در طوفان‌های شن و ماسه است که به همت و تلاش شبانه روزی راهداران این شهرستان برای رفاه و آسایش کاربران جاده‌ای بازگشایی انجام می‌شود.

 جالب است بدانیم بادهای ۱۲۰ روزه که اکنون توفان شن را خلق کرده است، در گذشته‌های نه چندان دور، نعمت بزرگی برای مردم این منطقه و شهرها و روستاهای مرکزی استان به ویژه زاهدان محسوب می‌شد و هوای منطقه را در بهار و تابستان دلپذیر و خنک می کرد، اما اکنون به خاطر خشکسالی و عدم تامین آب هیرمند و هامون، مردم سیستان را بی‌نفس کرده است.