براساس اعلام دیوان عدالت اداری، در راستای اجرای بند (ب) ماده ۸۴ قانون دیوان عدالت اداری، دادنامه شماره ۱۴۰۱۰۹۹۷۰۹۰۶۰۱ مورخ ۱۴۰۱/۱۲/۱۵ هیات تخصصی شهرسازی، منابع طبیعی و محیط زیست مورد اعتراض قرار گرفت و با پذیرش اعتراض از سوی رئیس دیوان عدالت اداری، موضوع در هیات عمومی مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

در دادنامه مذکور ابطال ماده ۸۲ مکررآیین نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان که بیان می‌دارد؛ الف: (الحاقی ۱۳۹۴/۱۲/۰۲ بازرسان نظام مهندسی استان باید علاوه بر داشتن شرایط ماده (۱۱) قانون برای اعضای هیات مدیره، دارای پروانه اشتغال پایه یک، اطلاعات کافی در زمینه وظایف خود و عدم سابقه محکومیت انتظامی از درجه سه به بالا از پنج سال قبل از انتخاب باشند.

ب: (الحاقی ۱۳۹۴/۱۲/۰۲ اعضای شورای انتظامی نظام مهندسی استان باید علاوه بر داشتن شرایط ماده (۱۱) قانون برای اعضای هیات مدیره، دارای پروانه اشتغال پایه یک، اطلاعات کافی حقوقی مرتبط با حرفه مهندسی و عدم سابقه محکومیت انتظامی از درجه سه به بالا باشند. وهمچنین ابطال بخشنامه شماره ۱۳۴۱۷/۴۰۰ مورخ ۱۳۹۵/۰۳/۳۱ معاون وزیر راه و شهرسازی که در آن نحوه اجرای ماده ۸۲ مکرر آیین نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان تبیین گردیده، مورد درخواست بوده است که در نهایت پس از بحث و بررسی و براساس جواز حاصل از حکم مقرر در بند (ب) ماده ۸۴ قانون دیوان عدالت اداری رای شماره ۱۴۰۱۰۹۹۷۰۹۰۶۰۱۰۹۵۵ مورخ ۱۴۰۱/۱۲/۱۵ هیات تخصصی اراضی، شهرسازی و منابع طبیعی دیوان عدالت اداری نقض می‌شود.

در رای مزبور آمده؛ الف. اولا براساس ماده ۱۷ قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب ۱۳۷۴/۱۲/۲۲ هر سازمان استان دارای یک شورای انتظامی متشکل از یک نفر حقوقدان به معرفی رئیس دادگستری استان و دو تا چهار نفر مهندس خوشنام که به معرفی هیات مدیره و با حکم شورای مرکزی سازمان استان دارای یک شورای انتظامی متشکل از یک نفر حقوقدان به معرفی رئیس دادگستری استان و دو تا چهار نفر مهندس خوشنام که به معرفی هیات مدیره و با حکم شورای مرکزی سازمان نظام مهندسان ساختمان برای مدت سه سال منصوب می‌شوند، خواهد بود و انتخاب مجدد آنان بلامانع است. رسیدگی بدوی به شکایات اشخاص حقیقی و حقوقی در خصوص تخلفات حرفه‌ای و انظباطی و انتظامی مهندسان و کاردان‌های فنی به عهده شورای یاد شده است. چگونگی رسیدگی به تخلفات و طرز تعقیب و تعیین مجازات‌های انظباطی و موارد قابل تجدید نظر در شورای انتظامی نظام مهندسی در آیین نامه اجرایی تعیین می‌شود.

ثانیا براساس قسمت اخیر ماده فوق، صرفا تعیین چگونگی رسیدگی به تخلّفات و طرز تعقیب و تعیین مجازات‌های انضباطی و موارد قابل تجدیدنظر در شورای انتظامی نظام مهندسی به آیین‌نامه اجرایی احاله شده است و در آیین نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب ۱۳۷۵/۱۱/۱۷ به عنوان آیین‌نامه اولیه این قانون نیز شرایطی علاوه بر شرایط مقرر در ماده ۱۷ قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان برای اعضای شورای انتظامی استان تعیین نشده بود، ولی براساس بند (ب) ماده ۸۲ مکرر آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان که در سال ۱۳۹۴ به این آیین‌نامه الحاق شده، مقرر گردیده است که: اعضای شورای انتظامی نظام مهندسی استان باید علاوه بر داشتن شرایط ماده ۱۱ قانون برای اعضای هیات مدیره، دارای پروانه اشتغال پایه یک، اطلاعات کافی حقوقی مرتبط با حرفه مهندسی و عدم سابقه محکومیت انتظامی از درجه سه به بالا باشند و در واقع هیات وزیران با این حکم عملاً شرایط مقرر برای انتخاب‌شوندگان هیات‌های مدیره سازمان‌های نظام مهندسی را که در ماده ۱۱ قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان تعیین شده، به اعضای شورای انتظامی سازمان‌های نظام مهندسی استان نیز تسری داده که این امر به منزله دخالت در شئون قانونگذار است و اگر قانونگذار وجود شرایط مقرر برای انتخاب شوندگان هیات‌های مدیره سازمان‌های نظام مهندسی را برای اعضای شورای انتظامی سازمان‌های نظام مهندسی استان نیز لازم تشخیص می‌داد، خود رأسا به وضع حکم مزبور مبادرت می‌نمود و این در حالی است که برمبنای ماده ۱۷ قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب سال ۱۳۷۴ صرفا اعلام شده است که یک نفر حقوقدان به معرفی رئیس دادگستری استان و دو تا چهار نفر مهندس خوشنام به معرفی هیات مدیره اعضای شورای انتظامی هستند و بر همین اساس افزودن شرایط مقرر در ماده ۱۱ قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان و همچنین شروط دارا بودن پروانه اشتغال پایه یک، اطلاعات کافی حقوقی مرتبط با حرفه مهندسی و عدم سابقه محکومیت انتظامی از درجه سه به بالا به شرایط مقرر در ماده ۱۷ قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان حتی اگر برمبنای اهداف و مصالح مشخصی صورت گرفته باشد، به منزله توسعه حکم قانونگذار بوده و خارج از حدود اختیار هیات وزیران است. 

ب. براساس ماده ۱۸ قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب ۱۳۷۴/۱۲/۲۲ «هر سازمان استان حسب مورد دارای یک یا چند بازرس می‌باشد که موظفند در چارچوب قانون و آیین‌نامه اجرایی آن و آیین‌نامه مالی سازمان به حساب‌ها و ترازنامه سازمان استان رسیدگی و گزارش‌های لازم را جهت ارائه به مجمع عمومی تهیه نمایند و نیز تمامی وظایف و اختیاراتی را که به موجب قوانین و مقررات عمومی به عهده بازرس محول است، انجام دهند. بازرسان مکلفند نسخه‌ای از گزارش خود را پانزده روز پیش از تشکیل مجمع عمومی به هیات مدیره تسلیم کنند. بازرسان با اطلاع هیات مدیره حق مراجعه به کلیه اسناد و مدارک سازمان را دارند بدون اینکه در عملیات اجرایی دخالت کنند و یا موجب وقفه در عملیات سازمان شوند.» نظر به اینکه در ماده قانونی مذکور شرایطی برای بازرس یا بازرسان سازمان‌های نظام مهندسی استان تعیین نشده، بنابراین حکم مقرر در بند (الف) ماده ۸۲ مکرر آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان (الحاقی ۱۳۹۴/۱۲/۰۲) که براساس آن مقرر شده است: «بازرسان استان باید علاوه بر داشتن شرایط ماده ۱۱ قانون برای اعضای هیات مدیره، دارای پروانه اشتغال پایه یک، اطلاعات کافی در زمینه وظایف خود و عدم سابقه محکومیت انتظامی از درجه سه به بالا از پنج سال قبل از انتخاب باشند، از این جهت که شرایط تعیین شده توسط قانونگذار در ماده ۱۱ قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان برای انتخاب شوندگان هیات‌های مدیره سازمان‌های نظام مهندسی را به بازرسان موضوع ماده ۱۸ قانون نیز تسری داده و همچنین شروط دارا بودن پروانه اشتغال پایه یک، برخورداری از اطلاعات کافی در زمینه وظایف خود و عدم سابقه محکومیت انتظامی از درجه سه به بالا از پنج سال قبل را هم به عنوان شرایط بازرسان سازمان‌های نظام مهندسی استان تعیین کرده است، به منزله قانونگذاری و دخالت در شئون قانونگذار بوده و وضع آن خارج از حدود اختیار هیات وزیران است.

ج. براساس ماده ۱۲۳ آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب سال ۱۳۷۵: «دستورالعمل‌های موضوع مواد این آیین نامه ظرف شش ماه به وسیله وزارت مسکن و شهرسازی تهیه و ابلاغ می‌شود و در موارد سکوت یا ابهام در نحوه اجرا یا اعمال مواد آیین‌نامه یا دستورالعمل‌های مربوط طبق نظر وزیر مسکن و شهرسازی عمل خواهد شد» و بر همین اساس و همانگونه که هیات عمومی دیوان عدالت اداری در آرای مختلف خود از جمله رای اخیرالصدور شماره ۱۴۰۱۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۱۵۰۷ مورخ ۱۴۰۱/۰۹/۰۸ این هیات اعلام کرده است تبیین مواردی مانند نحوه اجرای مواد آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان صرفا در صلاحیت وزیر راه و شهرسازی است و مقامات دیگر از جمله معاون وزیر نمی‌توانند این صلاحیت را اعمال کنند و لذا صدور بخشنامه شماره ۱۳۴۱۷/۴۰۰ مورخ ۱۳۹۵/۰۳/۳۱ معاون وزیر راه و شهرسازی که در آن نحوه اجرای ماده ۸۲ مکرر آیین نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان تبیین گردیده، خارج از حدود اختیار مقام مزبور است.

با توجه به مراتب فوق، بند‌های (الف) و (ب) ماده ۸۲ مکرر آیین نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان (الحاقی ۱۳۹۴/۱۲/۰۲) و بخشنامه شماره ۱۳۴۱۷/۴۰۰ مورخ ۱۳۹۵/۰۳/۳۱ معاون وزیر راه و شهرسازی خارج از حدود اختیار بوده و براساس جواز حاصل از حکم مقرر در بند (ب) ماده ۸۴ قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ رای شماره ۱۴۰۱۰۹۹۷۰۹۰۶۰۱۰۹۵۵ مورخ ۱۴۰۱/۱۲/۱۵ هیات تخصصی اراضی، شهرسازی و منابع طبیعی دیوان عدالت اداری که در مقام تایید مقررات مزبور صادر شده، نقض و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ حکم به ابطال بند‌های (الف) و (ب) ماده ۸۲ مکرر آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان (الحاقی ۱۳۹۴/۱۲/۰۲) و بخشنامه شماره ۱۳۴۱۷/۴۰۰ مورخ ۱۳۹۵/۰۳/۳۱ معاون وزیر راه و شهرسازی صادر می‌گردد. این رأی براساس ماده ۹۳ قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی مصوب ۱۴۰۲/۰۲/۱۰) در رسیدگی و تصمیم‌گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است.