رضا ایاز رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ساوه با اشاره به اینکه هفته گذشته یادگار نوشته اجری دست خط منتسب به امام رضا (ع) ساوه از این شهرستان خارج شده است اظهار کرد: بر اساس تفاهم صورت گرفته مسوولان شهرستان ساوه و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی این یادگار نوشته پس از اتمام اصالت سنجی به محل کشف باز گردانده خواهد شد.

وی اضافه کرد: قرار است پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور در خصوص قدمت یادگار نوشته، تطبیق تاریخ ساخت آن با تاریخ اعلام شده کتیبه و اصالت آن در این آزمایش‌ها بررسی می شود به گفته فاطمه داوری مدیر اداره‌کل حفظ و احیای بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی این عملیات حدود سه ماه زمان می برد.

رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ساوه با اشاره به اینکه در صورت تایید اصالت این یادگار نوشته می توان از آن به عنوان یک نقطه عطف در تاریخ و فرهنگ ساوه یاد کرد افزود: پس از تایید اصالت برای نگهداری آن در مسجد جامع تاریخی ایجاد زیرساخت های امنیتی و حفاظتی یکی از الزامات است.

وی گفت: همچین در جلسه ای که به برای خروج این یادگار نوشته برگزار شد با دستور مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی مقرر شد مطالعات نهایی طرح محوطه سازی مسجد جامع تاریخی ساوه انجام و پس از آن کاوش‌های باستان شناسی لازم نیز در این محوطه انجام شود.

عمادالدین شیخ الحکمایی پژوهشگر خطوط و اسناد و کتیبه های موسسه باستان‌شناسی دانشگاه تهران در این خبر در ارتباط با متن یادگار نوشته می گوید: عبارت / حَضَرَ علی بن موسی اللهم اغفر[له] به حق محمد و علی و فاطمه و الحس[ن] و الحسین / و کلمه احدی [و ما] تین به خط کوفی به معنی حاضر شد علی ابن موسوی (در این مکان به صورت محذوف) و طلب آمرزش برای همگان با ذکر پنج تن نقش بسته و واژگان /احدی [و ما] تین / به احتمال زیاد به معنای ۲۰۱ به صورت ناخوانا تر آمده که احتمالا مربوط به سال است.

به عقیده کارشناسان میراث فرهنگی احتمال می رود مسجد جامع ساوه بر بنای قدیم‌تری ساخته شده است به این معنی که از مصالح مسجد قدیمی‌تر یا بنای قدیمی‌تری مانند آتشکده در معماری مسجد شبستانی استفاده شده و در واقع ۱۷ لایه تاریخی در داخل گنبدخانه و فضای همجوار آن گواهی بر این مدعاست.

مسجد اولیه در واقع مسجدی شبستان‌دار بوده است و عمده مصالح به کار رفته در آن خشتی بوده و شواهد حاکی از آن است که دوره ساخت مسجد شبستانی به سبک خراسانی و رازی مربوط به دوران آل‌بویه یا دیلمان است.

پس از دوره آل بویه و استقرار سلجوقیان، عملیات ساخت ایوان‌سازی و مناره در مسجد جامع ساوه نیز آغاز شده و واقع از قرن ۶ هجری این مسجد دارای ایوان، گنبد، گنبدخانه و مناره شده است.

این مسجد در دوره‌های مختلف تاریخی با اضافه شدن تزئینات و معماری خاص هر دوره همچنان به حیات و کارکرد اصلی خود ادامه داد، در دوران پهلوی اول با توجه به رونق مناطق و مساجد مرکز شهر ساوه از جمله مجموعه مسجد انقلاب، به دلیل تراکم جمعیت و مراکز اقتصادی حول آن، برگزاری آئین‌های مذهبی از جمله نماز جمعه از مسجد جامع به مسجد انقلاب واقع در میدان انقلاب این شهر منتقل شد.