آنچه باید از عملیات دریایی کربلای۳ بدانید

تکمیل عملیات «والفجر۸» با ساقط کردن مهمترین پایگاه دریایی دشمن و کوتاه کردن دست آن از شمال خلیج فارس، ایجاد فضا و منطقه سالم دریایی برای کشتیرانی و اجرای یک عملیات دریایی و نشان دادن حضور مقتدرانه نیروی دریایی سپاه در خلیج فارس از اهداف دیگر عملیات کربلای ۳ بود.

ایده انجام عملیات نظامی در دریا پس از موفق نشدن در عملیات «والفجر مقدماتی» با سفر دریایی فرماندهان یگان‌های زمینی سپاه پاسداران و بررسی وضعیت تعرض به منافع عراق در شمال خلیج فارس طرح شد. این امر موجب شد که فرماندهان لشکر‌ها و تیپ‌ها به آموزش یگان‌های خود برای عملیات در آب بپردازند.

بر همین اساس، به موازات آماده‌سازی یگان‌ها برای عملیات در «هور»، اندیشه عملیات در دریا علیه منافع عراق بارور شد و در نتیجه مأموریت حمله به اسکله‌های نفتی «الامیه» و «البکر» به نیروی دریایی سپاه پاسداران (قرارگاه نوح) واگذارشد.

به منظور انجام عملیات ایذایی و محدود، طراحی جهت حمله به اسکله الامیه عراق در خلیج فارس تصویب و اجرای این ماموریت به نیروی دریایی سپاه واگذار شد. یکی از یگان‌های با تجربه نیروی زمینی سپاه از «لشکر ۱۴ امام حسین (ع)»، برای انجام این عملیات، به قرارگاه نوح مامور شد و در ساعت یک و ۳۰ دقیقه بامداد روز سه‌شنبه ۱۳۶۵/۶/۱۱، با رمز مقدس «حسبناالله و نعم الوکیل» آغاز شد.

سکو‌های البکر و الامیه، قبل از شروع جنگ، از عمده‌ترین محل‌های صدور نفت عراق بودند که کشتی‌های بزرگ با تناژ بیش از ۳۰۰ هزار تن، با پهلو گرفتن در کنار این سکوها، بارگیری می‌کردند و به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص این دو اسکله عمیق بودن آب در این منطقه یک سوم نفت عراق از این منطقه صادر می‌شد.

انگیزه اصلی عملیات «کربلای۳» تصرف و انهدام دو اسکله «الامیه» و «البکر» بود. در کنار هدف اصلی، اهداف دیگری نیز دنبال می‌شد که عبارت بودند از تکمیل عملیات «والفجر۸» با ساقط کردن مهمترین پایگاه دریایی دشمن و کوتاه کردن دست آن از شمال خلیج فارس، ایجاد فضا و منطقه سالم دریایی برای کشتیرانی و اجرای یک عملیات دریایی و نشان دادن حضور مقتدرانه نیروی دریایی سپاه در خلیج فارس.

درباره این منطقه عملیاتی باید گفت که دو اسکله نفتی الامیه و البکر در آب‌های خلیج فارس و در جنوب شرقی «رأس‌البیشه» با فاصله ۱۲ کیلومتر ازیکدیگر، در یک راستا – نسبت به خط شمال – واقع شده‌اند. سواحل جمهوری اسلامی، در شمال این اسکله‌ها و بندر «فاو»، «خورعبدالله» و «بوبیان» نیز درغرب آن قرار دارند. محل تعبیه این سکوها، نقطه تلاقی آب‌های اروندرود و «خورعبدالله» با خلیج فارس است. عمق آب در اطراف این اسکله‌ها در حال مد، ۳۴ متر و در حالت جزر، بین ۳۰ تا ۳۱ متر است.

فاصله این دو سکو تا مواضع خودی (در نهر قاسمیه)، به ترتیب، ۲۵ و۳۵ کیلومتر است وطی مسافت میان این اسکله‌ها تا «ام‌القصر»، سه ساعت به طول می‌انجامد.

سکو‌های البکر و الامیه، قبل از شروع جنگ، از عمده‌ترین محل‌های صدور نفت عراق بودند که کشتی‌های بزرگ با تناژ بیش از ۳۰۰ هزار تن، با پهلو گرفتن در کنار این سکوها، بارگیری می‌کردند و به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص این دو اسکله عمیق بودن آب در این منطقه یک سوم نفت عراق از این منطقه صادر می‌شد.

علاوه بر این، با قرار گرفتن این دو اسکله برسر راه «ام القصر» و بندر بصره، کشتی‌های بازرگانی عراق، در کنار آن‌ها لنگر می‌انداختند و پس از فرا رسیدن زمان تخلیه و یا بارگیری، راهی بنادر یاد شده می‌شدند.

با شروع جنگ و تلاش عراق برای افزایش صدور نفت، فعالیت این سکو‌ها زیاد و در نتیجه، به صورت یکی از اهداف مورد حمله ایران درآمد. با وجود همه موانع و مشکلات موجود، تصرف سکو‌ها – به دلیل اهمیت این منطقه برای جمهوری اسلامی مزایای زیر را در بر داشت:

ارزش سیاسی

تصرف این دو اسکله، تسلط بر شمال خلیج فارس را به دنبال داشت. لازم به یادآوری است بعد از عملیات والفجر ۸ که جمهوری اسلامی اعلام کرد بر شمال خلیج فارس مسلط شده است، عراق تعدادی خبرنگار و فیلمبردار به روی اسکله‌ها آورده بود، تا بدین وسیله نشان دهد که هنوز در این منطقه فعالیت می‌کند. همچنین این عملیات مقارن با تشکیل کنفرانس سران غیرمتعهد‌ها در «حراره» بود و برای همین قبل از این که آن را عملیات نظامی صرف محسوب کنیم، می‌بایستی به عنوان یک عملیات سیاسی نظامی قلمداد کرد.

استعداد دشمن

ترکیب قوای دشمن روی هر یک از سکوها، شامل یک گروهان تقویت شده از «تیپ ۴۴۰» دریایی بود. «گردان۴»، حفاظت ازسکوی الامیه و «گردان ۱»، حفاظت از سکوی البکر را بر عهده داشت.

ترکیب نیرو‌های ایرانی نیز متشکل از لشکر ۱۴ امام حسین (ع) با ۲ گردان احتیاط، دو «ناو تیپ ۱۴ کوثر» و «۱۳ امیرالمومنین (ع)» به عنوان پشتیبان عملیات.

براساس طرح مانور عملیات، دو ناو تیپ کوثر و امیرالمؤمنین (ع) باید دهانه خور عبدالله را برای جلوگیری از پشتیبانی نیرو‌های دشمن مستقر روی اسکله‌ها مسدود می‌کردند. نیرو‌های غواص لشکر امام حسین (ع) نیز توسط قایق به نقطه رهایی انتقال می‌یافتند و سپس با تاریک شدن آسمان، از سه محور به سوی اسکله الامیه روانه شده و آن را تصرف می‌کردند. آن گاه، نیرو‌های سوار بر شناور وارد عملیات شده و روی اسکله مستقر می‌شدند. در صورت امکان، اسکله البکر نیز باید مورد هجوم قرار می‌گرفت.

فشار روی نیرو‌های خودی هر لحظه بیشتر می‌شد و بدیهی بود که بدون عملیات پشتیبانی و تکمیلی که انجام آن به دلایلی صورت نگرفت.

حدود ساعت ۲۱ مورخ ۱۳۶۵/۶/۱۰ نیرو‌های غواص به سمت هدف حرکت کردند؛ اما به دلیل مشکلاتی همچون مغایرت جهت وزش باد با جهت حرکت غواص‌ها، قطع تماس آنان با فرماندهی و نیرو‌های پشتیبانی و ... موجب تاخیر در رسیدن به هدف تعیین شده گردید. حدود ساعت چهار بامداد نیرو‌های غواص محور راست موفق شدند به سمت چپ اسکله الامیه رسیده و خود را به بالای اسکله و روی پَد هلی کوپتر برسانند و با محرز شدن درگیری روی اسکله، رمز عملیات «حسبناالله و نعم الوکیل» توسط فرماندهی قرارگاه قرائت شد.

نیرو‌ها به سرعت عملیات پاکسازی پَد و آماده کردن محل برای ورود دیگر نیرو‌ها را انجام دادند. در ساعت پنج و ۳۰ دقیقه یکی از گروهان‌های سوار شناور به اسکله رسید و متقابلاً دشمن نیز که سمت راست اسکله را در اختیار داشت، به سوی قایق‌های این گروهان شلیک کرد و همین امر موجب شد فشار وارد بر غواص‌های مستقر در اسکله کاهش یابد.

با روشن شدن آسمان، نیرو‌های غواص محور‌های دیگر موقعیت خود را یافته و به طرف اسکله حرکت کردند. به این ترتیب، حدود ساعت هشت صبح اسکله الامیه به طور کامل به تصرف درآمد. سپس، اسکله البکر مطابق طرح به آتش کشیده شد. نخستین فشار دشمن به الامیه در ساعت ۱۰ با پرتاب یک موشک آغاز شد و به دنبال آن نیروی هوایی عراق به بمباران منطقه پرداخت. شلیک موشک‌های دوربرد تا به هنگام شب نیز ادامه یافت؛ به گونه‌ای که تا صبح روز دوم عملیات، چهار فروند دیگر به سوی اسکله شلیک شد. هم‌چنین، دشمن توانست حوالی نیمه شب شهت فروند شناور خود را به طرف اسکله بیاورد.

با فرارسیدن روشنایی روز دوم عملیات، هواپیمای دشمن در منطقه حضور یافته و اسکله را بمباران کردند. سپس، ناوچه‌های عراقی آرایش گرفته و با حمایت هلی کوپتر‌ها به سمت اسکله پیشروی کردند. فشار روی نیرو‌های خودی هر لحظه بیشتر می‌شد و بدیهی بود که بدون عملیات پشتیبانی و تکمیلی که انجام آن به دلایلی صورت نگرفت. عملیات می‌بایست در همین حد ایذایی خاتمه یافته و نیرو‌ها منطقه را ترک کنند. به همین دلیل نیرو‌ها عقب نشستند و نزدیک ظهر اسکله الامیه در حالی که تاسیسات و تجهیزات آن کاملا منهدم شده بود، مجددا به تصرف دشمن درآمد.

تلفات و ضایعات وارده به دشمن در این عملیات به این شرح است: کشته شدن ۶۳ نفر و به اسارت درآمدن بیش از ۱۰۰ نفر عراقی، ساقط شدن دو هواپیمای جنگنده دشمن، انهدام یک ناوچه دشمن، انهدام ۱۵ قبضه ضد هوایی و دو دستگاه رادار و به غنیمت درآمدن چهار دستگاه رادار دشمن.

منبع: ایسنا